عالمانی که در گسترش تشیع نقش داشته‌اند: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۴۱

سؤال

کدام یک از دانشمندان بزرگ شیعه در گسترش تشیع نقش داشته‌اند؟

درگاه‌ها

عالمان شیعه هر کدام به سهم خود در گسترش تشیع نقش داشته‌اند. از عوامل رشد و گسترش تشیع در جهان معاصر، چهارده قرن تلاش و زحمات علمی و عملی آنان برای تشیع بود. با این حال نقش عده‌ای از علما برجسته‌تر بوده است. آنان با درک شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه خود،‌ بهره‌برداری‌های بسیاری برای گسترش این مکتب نموده‌اند. در دوره پس از حمله مغول می‌توان از محقق حلی، علامه حلی و خواجه نصیرالدین طوسی نام برد. در دوره صفویه که تشیع به عنوان مذهب رسمی در ایران اعلام شد، محقق کرکی، علامه مجلسی، و شیخ بهایی در گسترش تشیع در ایران تاثیر بسیاری داشتند. در دوره معاصر نیز آیت الله بروجردی و امام خمینی نقش مهمی در گسترش تشیع در جهان ایفا کردند.

پیش از حمله مغول

با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی کشورهای اسلامی، مکتب تشیع تا قرن هفتم بروز و ظهور چشم‌گیری نداشت و اظهار علنی تشیع در بسیاری از مناطق جرم بود و عواقب وخیمی در پی داشت. شیعیان اثنا عشری همواره مورد آزار و ستم قرار داشتند، هرچند در مواردی توفیقاتی برای آن‌ها به دست می‌آمد، مثل دولت‌های آل بویه که شیخ مفید تحت حمایت ایشان توانست خدمات بسیاری داشته باشد.

در دوران حمله و تسلط مغولان صدمات شدیدی بر قسمت بزرگی از جهان اسلام وارد شد. در حمله مغولان، اهل سنت و شیعیان بسیاری به قتل رسیدند، ولی با تلاش عالمان مسلمان به خصوص علمای شیعه، حاکمان مغول به پذیرش اسلام و در برخی مواقع به تشیع روی آوردند.

محقق حلی

در زمان مرجعیت محقق حلی، هلاکوخان بغداد را فتح کرد و آخرین خلیفه عباسی را به قتل رسانید، اما شهر حله که از مراکز شیعیان عراق بود با درایت ایشان و سایر فقها از آسیب مغولان در امان ماند، وی در سال ۶۷۶ق در حله در گذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد.

علامه حلی

از خدمات مهم علامه حلی پذیرش مذهب شیعه از سوی سلطان محمد خدابنده به دست ایشان بود که در علت آن نقل‌های فراوانی آمده است عدم رضایت سلطان از نظرات فقهای اهل سنت و استدلال عقلانی و تسلط علامه حلی بر شیوه‌های کلامی معقول و منقول، موجب قبول تشیع توسط سلطان شد. هرچند مشکلات سیاسی فراوانی نیز برای او ایجاد کرد. علامه از آن به بعد در دستگاه سلطان جایگاه مهمی یافت و ترویج تشیع را اساس کار خود قرار داد.^[۱] علامه در خدمت به تشیع از لحاظ سیاسی و علمی سهم به سزایی دارد خصوصاً وی در ایران موجب رونق تشیع و پشتوانه علمی و سیاسی شیعیان شد. علامه حلی در محرم ۷۲۶ق در ۷۸ سالگی در گذشت.

نصیرالدین طوسی

یکی دیگر از عالمان معروف شیعه در قرن هفتم محمد بن محمد بن الحسن معروف به خواجه نصیرالدین طوسی است خواجه در ۵۹۷ق در طوس متولد شد. بعد از آنکه هلاکو در صفر ۶۵۶ق بغداد را تصرف کرد، خواجه نصیرالدین طوسی سرپرستی اوقاف را به دست آورد و با استفاده از امکانات حکومت و اوقاف، دانشگاه مراغه و رصدخانه‌ای بزرگ به وجود آورد. وی از همه عالمان مسلمان چه شیعه و چه سنی دعوت کرد تا در این مرکز علمی به تحقیق بپردازند. خواجه کتابخانه بزرگی تأسیس کرد و کتاب‌های پراکنده را در آن جمع آورد. تأسیس این مرکز عظیم علمی، در زمانی صورت گرفت که شرق و غرب عالم به دست نیروی ویرانگر مغول نابود شده بود. حضور خواجه در دستگاه حکومتی هلاکوی مغول بر اساس این نظریه شیعه بود که حضور در دستگاه ظالمان حرام است مگر حقی برپا شود، یا باطلی از بین برود.

محقق کَرَکی

علی بن الحسین بن عبدالعالی کرکی معروف به محقق ثانی و محقق کرکی از فقیهان دوره صفوی است که در یکی از روستاهای بعلبکِ لبنان به دنیا آمد.^[۲] او از سوی شاه طهماسب صفوی به عنوان شیخ الاسلام منصوب شد و به اصلاح امور دینی پرداخت. وی با ارسال بخش‌نامه‌هایی به سرتاسر کشور، قوانینی برای کارگزاران وضع کرد که چگونه با مردم درگرفتن مالیات و مقدار و زمان آن رفتار نمایند. او در هر شهر و روستا امامی را برای نماز جماعت و تعلیم احکام معین کرد.^[۳]

تأثیر محقق کرکی در گسترش تشیع در ایران تا جایی است که گفته شده بعد از خواجه نصیر الدین طوسی هیچ‌کس به اندازه محقق کرکی در رشد مکتب اهل بیت(ع) مؤثر نبوده است. وی جلوی فساد را گرفت و قوانین بدعت آمیز را باطل کرد. حدود و تعزیرات را اجرا و نماز جماعت و دیگر واجبات را اقامه کرد.^[۴] وی در اواخر عمر به نجف رفت و در سال ۹۴۰ق در آنجا فوت کرد.

شیخ بهایی

از دیگر عالمان دوره صفوی شیخ محمد بن حسین بن عبدالصمد الحارثی معروف به شیخ بهایی است. وی در کودکی همراه پدر به ایران آمد و در ایران به تحصیل پرداخت. شیخ حر عاملی نویسنده وسائل الشیعه، در مورد وی گفته است: او همه محاسن را با خود جمع کرد، فضائل او قابل شمارش نیست در همه علوم زبردست، شاعر و ادیب، و در فقه و حدیث و معانی بیان و ریاضی و سایر علوم بی مانند بود.^[۵] وی از فقها بود و کتابی فارسی به نام جامع عباسی در فقه به اضافه ۱۸ کتاب دیگر در همین موضوع تألیف کرد.^[۶] وی در دوران شیخ الاسلامی خود خدمات بسیار فراوانی به گسترش شیعه نمود، برای او ۵۵ کتاب در موضوعات مختلف ذکر شده است.^[۷]

وی در سال ۱۰۳۰ق در سن ۷۸ سالگی درگذشت و در جوار امام علی بن موسی الرضا(ع) به خاک سپرده شد.

علامه مجلسی

علامه مجلسی فرزند ملا محمد تقی مجلسی، از دیگر دانشمندان معروف شیعه است که در سال ۱۰۳۸ق به دنیا آمد. برای وی ۱۶۹ کتاب ذکر کرده‌اند معروف‌ترین اثر وی بحارالانوار است که در صد و ده جلد منتشر شده است، ایشان در سال ۱۰۹۸ق به اصرار شاه سلیمان منصب شیخ الاسلامی را پذیرفت وی در اجرای احکام اسلام و امر به معروف و نهی از منکر بسیار جدی بود، تا جایی که ادوارد براون وی را مردی ترسناک توصیف کرده است.

علامه مجلسی در سال ۱۱۱۰ق در اصفهان درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد. در تأثیر علامه مجلسی بر حکومت گفته‌اند تا زمانی که علامه مجلسی زنده بود شاه سلطان حسین هم فردی متدین و خوش رفتار بود، اما پس از رحلت ایشان وی به فساد و تباهی گرایید و نسبت به علما بی‌توجه و جسور شد.

علمای معاصر

گرچه ما در این مختصر از این دانشمندان به عنوان علمای گسترش دهنده تشیع یاد کردیم، اما تمامی علما از صدر اسلام تا امروز خدمات بسیاری در رشد و گسترش تشیع داشته‌اند. در دوران معاصر باید از عالمانی مانند آیت الله بروجردی یاد کرد که تاثیر بسیاری بر حوزه علمیه و جهان شیعه داشت و همچنین موجب صدور فتوای شیخ الازهر در جواز تبعیت از مکتب تشیع شد.

امام خمینی از دیگر عالمان دوره معاصر بود که تاثیر بسیار زیادی در رشد شیعه داشت.

مطالعه بیشتر

مفاخر اسلام، علی دوانی.
اعیان الشیعه، محسن امین.
طبقات أعلام الشیعه، آقابزرگ تهرانی.

منابع

↑ خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعلیان، بی تا، ج۲، ص۲۸۱.
↑ دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۲۱.
↑ خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، بی تا، ص۳۶۱.
↑ خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ص۳۶۹.
↑ خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، بیتا، ج۷، ص۶.
↑ مهدی پور، محمود، شیخ بهایی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱، ص۳۵.
↑ خوانساری، محمد باقر، پیشین، ص۶۱.

[1] خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعلیان، بی تا، ج۲، ص۲۸۱.

[2] دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۲۱.

[3] خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، بی تا، ص۳۶۱.

[4] خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ص۳۶۹.

[5] خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، بیتا، ج۷، ص۶.

[6] مهدی پور، محمود، شیخ بهایی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱، ص۳۵.

[7] خوانساری، محمد باقر، پیشین، ص۶۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
-{{شاخه
- | شاخه اصلی =
- |شاخه فرعی۱ =
- |شاخه فرعی۲ =
- |شاخه فرعی۳ =
-}}
 {{سوال}}
-كداميك از دانشمندان بزرگ شيعه در گسترش تشيع نقش داشته اند؟
+کدام یک از دانشمندان بزرگ شیعه در گسترش تشیع نقش داشته‌اند؟
 {{پایان سوال}}
+{{درگاه|حوزه و روحانیت}}
 {{پاسخ}}
-بايد گفت تمامي علماي شيعه هر كدام به سهم خود در گسترش تشيع نقش مهم و تعيين كننده اي داشته اند و آنچه امروز در نزد ماست ثمره چهارده قرن زحمات بي دريغ علمي و عملي و صدها سال تلاش و ايثار جان و مال و ... براي روشن نگهداشتن مشعل هدايت توسط عالمان بزرگ شيعه بوده است.
+عالمان [[شیعه]] هر کدام به سهم خود در گسترش تشیع نقش داشته‌اند. از عوامل رشد و گسترش تشیع در جهان معاصر، چهارده قرن تلاش و زحمات علمی و عملی آنان برای تشیع بود. با این حال نقش عده‌ای از علما برجسته‌تر بوده است. آنان با درک شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه خود،‌ بهره‌برداری‌های بسیاری برای گسترش این مکتب نموده‌اند. در دوره پس از حمله مغول می‌توان از [[محقق حلی]]، [[علامه حلی]] و [[خواجه نصیرالدین طوسی]] نام برد. در دوره [[صفویه]] که تشیع به عنوان مذهب رسمی در ایران اعلام شد، [[محقق کرکی]]، [[علامه مجلسی]]، و [[شیخ بهایی]] در گسترش تشیع در ایران تاثیر بسیاری داشتند. در دوره معاصر نیز آیت الله بروجردی و [[امام خمینی]] نقش مهمی در گسترش تشیع در جهان ایفا کردند.
-اما با مطالعه تاريخ، نقش عده اي از علما قدري برجسته تر به نظر مي رسد، آنان كه با درك صحيح از شرايط سياسي و اجتماعي زمانه خود بهره برداري‌ هاي بسياري براي گسترش اين مكتب علوي نمودند.
-با توجه به شرايط سياسي و اجتماعي ممالك اسلامي، مكتب تشيع تا قرن هفتم گسترش چشم گيري نداشت و اصولاً اظهار علني تشيع نوعي جرم كه عواقب وخيمي را در پي داشت به شمار مي رفت، و شيعيان اثنا عشري همواره مورد آزار و ستم قرار داشتند، هرچند در مواردي هم توفيقات كوتاه مدتي براي آن ها به دست مي آمد، مثل دولت هاي آل بويه، و سربداران. يا مثل به تشيع گرويدن الجايتو ‌‍‍‌(كه به سلطان محمد خدابنده تغيير نام داد) به راهنمايي تاج الدين آوجي و جمال الدين مطهر حلي (علامه حلي) كه بر اثر فعاليت اين عالمان تشيع نام ۱۲ امام بر مسكوكات ايلخانان<ref>برتولد اشپولر، تاريخ مغول در ايران، ترجمه محمود ميرآفتاب، ص۱۹۵.</ref> حك شد و مذهب شيعه مذهب رسمي اعلام گردد. نيز علامه حلي(ره) از كساني است كه فكر سلطان را براي پذيرش شيعه آماده ساخته بود.<ref>دين و دولت در ايران عهد مغول، تهران، مركز نشر دانشگاهي، ۷۱، ج۲، ص۵۹۸.</ref>
+==پیش از حمله مغول==
+با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی کشورهای اسلامی، مکتب تشیع تا قرن هفتم بروز و ظهور چشم‌گیری نداشت و اظهار علنی تشیع در بسیاری از مناطق جرم بود و عواقب وخیمی در پی داشت. شیعیان اثنا عشری همواره مورد آزار و ستم قرار داشتند، هرچند در مواردی توفیقاتی برای آن‌ها به دست می‌آمد، مثل دولت‌های آل بویه که شیخ مفید تحت حمایت ایشان توانست خدمات بسیاری داشته باشد.
-در دوران تسلط مغولان صدمات شديدي را بر قسمت بزرگي از جهان اسلام تحميل كرده بود، در حمله مغولان، سني و شيعه هردو به قتل مي رسيدند، ولي با درايت عالمان اسلامي خصوصاً علماي شيعه، رفته رفته اين موجودات سركش رام شدند و با پذيرش اسلام و در بعضي مواقع تشيع فرصتي پيش آمد كه شيعيان توانستند از خود بروز و ظهوري نشان دهند.
+در دوران حمله و تسلط مغولان صدمات شدیدی بر قسمت بزرگی از جهان اسلام وارد شد. در حمله مغولان، [[اهل سنت]] و شیعیان بسیاری به قتل رسیدند، ولی با تلاش عالمان مسلمان به خصوص علمای شیعه، حاکمان مغول به پذیرش اسلام و در برخی مواقع به تشیع روی آوردند.
-از فقيهان و دانشمندان شيعه در آن زمان مي توان از محقق حلي، علامه حلي، خواهر زاده محقق حلي و فخر المحققين فرزند علامه حلي و فيلسوف و فقيه نادر خواجه نصير الدين طوسي نام برد. در زمان مرجعيت محقق حلي، هلاگوخان بغداد را فتح كرد و آخرين خليفه عباسي را به قتل رسانيد، اما شهر حله با درايت ايشان و ساير فقها از آسيب مغولان در امان ماند، وي در سال ۶۷۶ق در حله در گذشت و همان جا به خاك سپرده شد. از خدمات مهم اين علامه بزرگوار پذيرش مذهب شيعه از سوي سلطان محمد خدابنده بود كه در علت آن نقل هاي فراواني آمده است ولي آن چه مسلم است عدم رضايت سلطان از آراء غير منطقي فقهاي اهل سنت و استدلال عقلاني و تسلط علامه بر شيوه هاي كلامي معقول و منقول بوده كه موجب قبول تشيع توسط سلطان شد، هرچند مشكلات سياسي فراواني نيز براي او ايجاد كرد. علامه از آن به بعد در دستگاه سلطان جايگاهي سترگ يافت و ترويج تشيع را اساس كار خود قرار داد.<ref>خوانساري، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعليان، بي تا، ج۲، ص۲۸۱.</ref> علامه در خدمت به تشيع از لحاظ سياسي و علمي سهم به سزايي دارد خصوصاً وي در ايران موجب رونق تشيع و پشتوانه علمي و سياسي شيعيان شد، و نبايد اثر او را در زمينه سازي حكومت انقلابي شيعيان صفوي و پذيرش مردمي آن ناديده گرفت، علامه حلي در محرم ۷۲۶ ق. در ۷۸ سالگي در گذشت.
+==محقق حلی==
+در زمان مرجعیت محقق حلی، هلاکوخان بغداد را فتح کرد و آخرین خلیفه عباسی را به قتل رسانید، اما شهر حله که از مراکز شیعیان [[عراق]] بود با درایت ایشان و سایر فقها از آسیب مغولان در امان ماند، وی در سال ۶۷۶ق در حله در گذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد.
-يكي ديگر از فقهاي معروف شيعه در قرن هفتم محمد بن محمد بن الحسن معروف به خواجه نصير الدين طوسي است خواجه در ۵۹۷ در طوس متولد شد، دروس ابتدايي را در طوس فرا گرفت و بعد به نيشابور رفت و در محضر قطب الدين سرخسي و فريد الدين نيشابوري به تحصيل حديث و عرفان پرداخت بعد از آنكه هلاكو در صفر ۶۵۶ بغداد را تصرف كرد وي كه به دستور هلاكو سرپرستي اوقاف را به دست آورده بود، با استفاده از امكانات حكومت و اوقاف دانشگاه مراغه و رصدخانه اي بزرگ به وجود آورد، وي از همه مسلمانان بهره مند از دانش (چه شيعه و چه سني) دعوت كرد تا در اين دانشگاه به تحقيق بپردازند، خواجه كتابخانه بزرگي نيز تأسيس و كتاب هاي پراكنده شده را در آن جمع كرد. تأسيس اين مركز عظيم علمي، در زماني صورت گرفت كه شرق و غرب عالم به دست نيروي ويرانگر مغول نابود شده بود حضور خواجه در دستگاه حكومتي هلاگوي مغول بر اساس اين نظريه شيعه بود كه حُضور در دستگاه ظالمين حرام است مگر احقاق حقي شود، يا ابطال باطلي انجام گيرد.
+==علامه حلی==
+{{نوشتار اصلی|نقش علامه حلی در گسترش تشیع}}
+از خدمات مهم علامه حلی پذیرش مذهب شیعه از سوی [[سلطان محمد خدابنده]] به دست ایشان بود که در علت آن نقل‌های فراوانی آمده است عدم رضایت سلطان از نظرات فقهای اهل سنت و استدلال عقلانی و تسلط علامه حلی بر شیوه‌های کلامی معقول و منقول، موجب قبول تشیع توسط سلطان شد. هرچند مشکلات سیاسی فراوانی نیز برای او ایجاد کرد. علامه از آن به بعد در دستگاه سلطان جایگاه مهمی یافت و ترویج تشیع را اساس کار خود قرار داد.<ref>خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعلیان، بی تا، ج۲، ص۲۸۱.</ref> علامه در خدمت به تشیع از لحاظ سیاسی و علمی سهم به سزایی دارد خصوصاً وی در ایران موجب رونق تشیع و پشتوانه علمی و سیاسی شیعیان شد. علامه حلی در محرم ۷۲۶ق در ۷۸ سالگی در گذشت.
-از ميان فقهيان عصر صفوي نيز مي توان علي بن الحسين بن عبدالعالي كركي معروف به محقق ثاني و يا كركي را كه در كرك از روستاهاي بعلبك به دنيا آمد نام برد كه. <ref>دواني، علي، مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۲۱.</ref>
+==نصیرالدین طوسی==
+یکی دیگر از عالمان معروف شیعه در قرن هفتم محمد بن محمد بن الحسن معروف به خواجه نصیرالدین طوسی است خواجه در ۵۹۷ق در طوس متولد شد. بعد از آنکه هلاکو در صفر ۶۵۶ق بغداد را تصرف کرد، خواجه نصیرالدین طوسی سرپرستی اوقاف را به دست آورد و با استفاده از امکانات حکومت و اوقاف، دانشگاه مراغه و رصدخانه‌ای بزرگ به وجود آورد. وی از همه عالمان مسلمان چه شیعه و چه سنی دعوت کرد تا در این مرکز علمی به تحقیق بپردازند. خواجه کتابخانه بزرگی تأسیس کرد و کتاب‌های پراکنده را در آن جمع آورد. تأسیس این مرکز عظیم علمی، در زمانی صورت گرفت که شرق و غرب عالم به دست نیروی ویرانگر مغول نابود شده بود. حضور خواجه در دستگاه حکومتی هلاکوی مغول بر اساس این نظریه شیعه بود که حضور در دستگاه ظالمان حرام است مگر حقی برپا شود، یا باطلی از بین برود.
-تأثير زيادي در زمان شاه طهماسب داشت و با احكام مهمي كه شاه براي محقق صادر كرد محقق با دست باز به اصلاح امور ديني پرداخت. وي با ارسال بخش نامه هايي به سرتاسر كشور قوانين عادلانه براي كارگزاران وضع كرد كه چگونه با مردم در گرفتن ماليات و مقدار و زمان آن رفتار نمايند، در هر شهر و روستا امامي را براي نماز جماعت و تعليم احكام معين كرد.<ref>خوانساري، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعيليان، بي تا، ص۳۶۱.</ref>
+==محقق کَرَکی==
+علی بن الحسین بن عبدالعالی کرکی معروف به محقق ثانی و محقق کرکی از فقیهان دوره صفوی است که در یکی از روستاهای بعلبکِ لبنان به دنیا آمد.<ref>دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج۴، ص۴۲۱.</ref> او از سوی شاه طهماسب صفوی به عنوان شیخ الاسلام منصوب شد و به اصلاح امور دینی پرداخت. وی با ارسال بخش‌نامه‌هایی به سرتاسر کشور، قوانینی برای کارگزاران وضع کرد که چگونه با مردم درگرفتن مالیات و مقدار و زمان آن رفتار نمایند. او در هر شهر و روستا امامی را برای نماز جماعت و تعلیم احکام معین کرد.<ref>خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، بی تا، ص۳۶۱.</ref>
-تأثير محقق كركي در ايران سني الاصل تا جايي است كه گفته اند بعد از خواجه نصير الدين طوسي هيچ كس به اندازه محقق كركي در اعتلاي مذهب جعفري و ترويج مكتب اهل بيت (ع) مؤثر نبوده است. وي فاجران را از فساد بازداشت و قوانين بدعت آميز را منسوخ كرد، منكرات را از ميان برداشت، حدود و تعزيرات را اجرا و نماز جماعت و ديگر واجبات را اقامه كرد و به احوال ائمه جماعات و مؤذنين رسيدگي نمود و در اين راه تلاش و نظارت جدي داشت.<ref>مدرك پيشين، ص۳۶۹.</ref> وي بعد از رتق و فتق امور به نجف برگشت و در سال ۹۴۰ در آن جا فوت كرد شيخ عبدالصمد پدر شيخ بهايي مدعي است كه وي به دست برخي عمال حكومت مسموم و به قتل رسيده است.
+تأثیر محقق کرکی در گسترش تشیع در ایران تا جایی است که گفته شده بعد از خواجه نصیر الدین طوسی هیچ‌کس به اندازه محقق کرکی در رشد مکتب اهل بیت(ع) مؤثر نبوده است. وی جلوی فساد را گرفت و قوانین بدعت آمیز را باطل کرد. حدود و تعزیرات را اجرا و نماز جماعت و دیگر واجبات را اقامه کرد.<ref>خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ص۳۶۹.</ref> وی در اواخر عمر به نجف رفت و در سال ۹۴۰ق در آنجا فوت کرد.
-از ديگر عالمان كه براي اعتلاي شيعه كوشيده اند مي توان به شيخ محمد بن حسين بن عبدالصمد الحارثي معروف به شيخ بهايي ياد كرد. وي در كودكي همراه پدر به ايران آمد و در ايران به تحصيل پرداخت و به سرعت نبوغ خود را نشان داد تا آنجا كه صاحب وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي در مورد وي گفته است: او همه محاسن را با خود جمع كرد، فضائل او قابل شمارش نيست در همه علوم زبردست‌، شاعر و اديب بود و در فقه و حديث و معاني بيان و رياضي و ساير علوم بي مانند بود.<ref>خوانساري، محمدباقر، روضات الجنات، قم، اسماعيليان، بيتا، ج ۷، ص۶.</ref> با اين كه وي از فقها بود و كتابي فارسي به نام جامع عباسي در فقه به اضافه ۱۸ كتاب ديگر در همين موضوع تأليف كرد امّا تبحر او در ساير علوم حجاب فقاهت وي شد.<ref>مهدي پور، محمود ، شيخ بهايي، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، ۱۳۷۱، ص۳۵.</ref>
+==شیخ بهایی==
+از دیگر عالمان دوره صفوی شیخ محمد بن حسین بن عبدالصمد الحارثی معروف به شیخ بهایی است. وی در کودکی همراه پدر به ایران آمد و در ایران به تحصیل پرداخت. شیخ حر عاملی نویسنده وسائل الشیعه، در مورد وی گفته است: او همه محاسن را با خود جمع کرد، فضائل او قابل شمارش نیست در همه علوم زبردست، شاعر و ادیب، و در فقه و حدیث و معانی بیان و ریاضی و سایر علوم بی مانند بود.<ref>خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، قم، اسماعیلیان، بیتا، ج۷، ص۶.</ref> وی از فقها بود و کتابی فارسی به نام جامع عباسی در فقه به اضافه ۱۸ کتاب دیگر در همین موضوع تألیف کرد.<ref>مهدی پور، محمود، شیخ بهایی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱، ص۳۵.</ref> وی در دوران شیخ الاسلامی خود خدمات بسیار فراوانی به گسترش شیعه نمود، برای او ۵۵ کتاب در موضوعات مختلف ذکر شده است.<ref>خوانساری، محمد باقر، پیشین، ص۶۱.</ref>
-وي در دوران شيخ الاسلامي خود و چه قبل و بعد از آن خدمات بسيار فراواني را به بسط و گسترش شيعه نمود كه اظهر من الشمس است، صاحب روضات الجنات براي او ۵۵ كتاب در موضوعات مختلف ذكر كرده است.<ref>خوانساري، محمد باقر، پيشين، ص۶۱.</ref>
+وی در سال ۱۰۳۰ق در سن ۷۸ سالگی درگذشت و در جوار امام علی بن موسی الرضا(ع) به خاک سپرده شد.
-وي در سال ۱۰۳۰ در سن ۷۸ سالگي درگذشت و پيكر مطهرش در جوار امام علي بن موسي الرضا (ع) به خاك سپرده شد.
+==علامه مجلسی==
+علامه مجلسی فرزند ملا محمد تقی مجلسی، از دیگر دانشمندان معروف شیعه است که در سال ۱۰۳۸ق به دنیا آمد. برای وی ۱۶۹ کتاب ذکر کرده‌اند معروف‌ترین اثر وی بحارالانوار است که در صد و ده جلد منتشر شده است، ایشان در سال ۱۰۹۸ق به اصرار شاه سلیمان منصب شیخ الاسلامی را پذیرفت وی در اجرای احکام اسلام و امر به معروف و نهی از منکر بسیار جدی بود، تا جایی که ادوارد براون وی را مردی ترسناک توصیف کرده است.
-علامه مجلسي فرزند ملا محمد تقي مجلسي، از ديگر دانشمندان به نام شيعه است كه در سال ۱۰۳۸ به دنيا آمد و در محضر پدر دانشمندش مراتب علمي را در اصفهان با نبوغ سرشار طي كرد. براي وي ۱۶۹ كتاب ذكر كرده اند معروف ترين اثر وي بحارالانوار است كه در صد و ده (۱۱۰) جلد منتشر شده است، ايشان در سال ۱۰۹۸ به اصرار شاه سليمان منصب شيخ الاسلامي را پذيرفت وي در اجراي احكام اسلام و امر به معروف و نهي از منكر بسيار جدي بود، تا جايي كه ادوارد براون وي را مردي هول‌انگيز توصيف كرده است.
+علامه مجلسی در سال ۱۱۱۰ق در اصفهان درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد. در تأثیر علامه مجلسی بر حکومت گفته‌اند تا زمانی که علامه مجلسی زنده بود شاه سلطان حسین هم فردی متدین و خوش رفتار بود، اما پس از رحلت ایشان وی به فساد و تباهی گرایید و نسبت به علما بی‌توجه و جسور شد.
-در تأثير علامه بر حكومت گفته اند تا زماني كه علامه مجلسي زنده بود شاه سلطان حسين هم فردي متدين و خوش رفتار بود، اما پس از رحلت ايشان وي به فساد و تباهي گراييد و نسبت به علما بي توجه و جسور شده بود. وي در سال ۱۱۱۰ در اصفهان درگذشت و در همانجا به خاك سپرده شد.
+==علمای معاصر==
+گرچه ما در این مختصر از این دانشمندان به عنوان علمای گسترش دهنده تشیع یاد کردیم، اما تمامی علما از صدر اسلام تا امروز خدمات بسیاری در رشد و گسترش تشیع داشته‌اند. در دوران معاصر باید از عالمانی مانند آیت الله بروجردی یاد کرد که تاثیر بسیاری بر حوزه علمیه و جهان شیعه داشت و همچنین موجب صدور فتوای شیخ الازهر در جواز تبعیت از مکتب تشیع شد.
-گرچه ما در اين مختصر از اين دانشمندان به عنوان علماي گسترش دهنده تشيع ياد كرديم، اما همانگونه كه در ابتدا بيان شد، تمامي علما از صدر اسلام تا امروز هركدام علمداري رشيد براي لشكر توحيدي شيعه بوده اند. نيز بايد از بزرگمرداني چون حضرت آيت الله بروجردي  ياد كرد كه با درايت خود چهارده قرن دوري دو مذهب اصلي اسلام را بدل به دوستي كرد و موجب صدور فتواي تاريخي شيخ الازهر در جواز تبعيت از مكتب تشيع شد، هم چنين از زنده كنند اسلام در قرن اخير و خورشيد منير و سلاله پاك امير مؤمنان حضرت آيت الله العظمي امام خميني ـ رحمه الله عليه ـ كه با شهامت، كياست، فراست و در نهايت خلوص و تقوا با مدد الهي و تأييد انفاس قدسيه معصومين ثمره تلاش هزار و چهارصد ساله شيعه را در قيام خود تجلي بخشيد. افزون بر اينها علماي بسياري در اين عصر و دوران هاي گذشته بدون هيچ چشم داشتي و سر و صدايي در راه اعتلاي اسلام تلاش نموده اند و گذار تاريخ آنها را به فراموشي سپرده است ولي تلاش آنها موجب تداوم اسلام و تشيع گرديده و خواهد بود.
+امام خمینی از دیگر عالمان دوره معاصر بود که تاثیر بسیار زیادی در رشد شیعه داشت.
-{{پایان پاسخ}}
+{{مطالعه بیشتر}}
-{{مطالعه بیشتر}}  ==منابع جهت مطالعه بيشتر:==
-ـ مفاخر اسلام، علي دواني؛
+==مطالعه بیشتر==
+* مفاخر اسلام، علی دوانی.
-ـ اعيان الشيعه، محسن امين؛
+* اعیان الشیعه، محسن امین.
+* طبقات أعلام الشیعه، آقابزرگ تهرانی.
-ـ طبقات أعلام الشيعه، آقابزرگ تهراني.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
 ==منابع==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
+{{شاخه
+ | شاخه اصلی =ادیان و مذاهب
+ | شاخه فرعی۱ =اسلام
+ | شاخه فرعی۲ =شیعه امامیه
+ | شاخه فرعی۳ =دانشمندان بزرگ شیعه
+}}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
-  | نمایه =
+  | نمایه =شد
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر =شد
-  | بازبینی =
+ | ارجاعات =
-  | تکمیل =
+ | بازبینی نویسنده =
-  | اولویت =
+  | بازبینی = شد
-  | کیفیت =
+  | تکمیل =
+  | اولویت = ج
+  | کیفیت = ب
 }}
 {{پایان متن}}
+[[ps:هغه عالمان چې د تشيع په پراختيا کې رول لرلې دي]]