کراهت تلاوت سوره یوسف توسط زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۰

سؤال

آیا در روایتی آمده‌ است که سوره یوسف را برای دختران نخوانید؟

درگاه‌ها

روایاتی که تلاوت سوره یوسف را برای زنان مکروه می‌دانند، از نظر سندی ضعیف هستند و با روایات دیگر تناقض دارند. فضیلت تلاوت قرآن برای همه افراد است و قرآن هیچ استثنایی برای این موضوع ذکر نکرده است. علاوه بر این، دقت در سوره یوسف نشان می‌دهد که جنبه‌های عبرت‌آمیز و اخلاقی در این سوره به‌خوبی نمایان شده است.

احادیث نخواندن سوره یوسف

توصیه به خوانده نشدن سوره یوسف برای دختران در سه حدیث ذکر شده است:

حدیث اوّل: کلینی در کتاب کافی از عده‌ای از اصحاب، از سهل بن زیاد از علی بن اسباط از عمویش یعقوب بن سالم، که آن را به‌طور مرفوع به امیرالمؤمنین(ع) می‌رساند، نقل می‌کند که فرمود: «لَا تُعَلِّمُوا نِسَاءَكُمْ سُورَةَ يُوسُفَ وَ لَا تُقْرِءُوهُنَّ إِيَّاهَا فَإِنَّ فِيهَا الْفِتَنَ وَ عَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ النُّورِ فَإِنَّ فِيهَا الْمَوَاعِظَ.؛ به زنان خود سوره یوسف را نیاموزید و آن را بر آنان نخوانید؛ زیرا در آن فتنه‌ها است؛ به آنان سوره نور را بیاموزید که در آن موعظه‌ها است.»^[۱]

حدیث دوم: کلینی در کتاب کافی از علی بن محمّد از ابن جمهور از پدرش از فضاله بن ایّوب از سکونی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: «حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ … وَ إِذَا كَانَتْ أُنْثَى أَنْ يَسْتَفْرِهَ أُمَّهَا وَ يَسْتَحْسِنَ اسْمَهَا وَ يُعَلِّمَهَا سُورَه النُّورِ وَ لَا يُعَلِّمَهَا سُورَه يُوسُفَ …؛ از حقوق فرزند بر پدرش این است که… هرگاه دختر بود، اسباب رفاه مادرش را (بیش از پیش) فراهم آورد، و نام نیکو بر وی نهد، و سوره نور را بدو بیاموزد، و سوره یوسف را به وی نیاموزد.»^[۲]

حدیث سوم: شیخ صدوق در کتاب خصال از احمد بن الحسن القطّان، از حسن بن علی عسکری (سکّری) از محمد بن زکریّای بصری از جعفر بن محمّد بن عماره از پدرش، از جابر بن یزید جعفی نقل می‌کند که امام باقر(ع) فرمود: «... وَ يُكْرَهُ‏ لَهُنَ‏ تَعَلُّمُ سُورَه يُوسُفَ؛ یاد دادن سوره یوسف برای آنان (بانوان) ناپسند است.»^[۳]

ضعف سندی

هر سه حدیث قابل استناد نیستندغ زیرا: حدیث اول به‌طور مرفوع و بدون اتصال سند از امام علی(ع) نقل شده ‌است. حدیث دوم، به خاطر «ابن جمهور» یعنی محمّد بن الحسن بن جمهور^[۴] ضعیف است. نجاشی او را «ضعیف فی الحدیث» و «فاسد المذهب»^[۵] می‌داند. ابن الغضائری او را غالی، و فاسد الحدیث^[۶] می‌خواند. شیخ طوسی نیز غلو و تخلیط^[۷] او را تأیید کرده است. در حدیث سوم نام حسن بن علی عسکری (سکری)^[۸] و جعفر بن محمد بن عماره کندی^[۸] در کتب رجال نیامده است.

حکم خواندن سوره یوسف با توجه به روایات

بدون شک، در استفاده از متون کتاب و سنّت، نمی‌توان تنها به مدلول‌های لفظی و ظاهری کلام بسنده کرد. بلکه برای درک درست معنای کلام، باید علاوه بر توجه به مدلول‌های لفظی، به قرینه‌ها نیز توجه داشت. با توجه به آیات^[۹] و روایات^[۱۰] که به طور کلی دستور به قرائت قرآن داده‌اند یا خواندن سوره یوسف را توصیه کرده‌اند و با توجه به فرهنگ رایج و قابل فهم در زمان صدور این احادیث، هیچ شکی باقی نمی‌ماند که این احادیث به معنای منع از خواندن سوره یوسف برای بانوان نیستند، چه برسد به اینکه چنین معنایی قابل استناد یا حجت باشد.

روایاتی وجود دارد که تشویق می‌کند این سوره برای خانواده‌ها خوانده شود و همچنین محتوای سوره و اطلاق فضیلت تلاوت و تأمل همه قرآن برای همه انسان‌ها نشان می‌دهد این گونه روایات‌ها که تلاوت سوره یوسف را برای زنان مکروه می‌داند، اعتبار نداشته باشد.^[۱۱]

مطالعه بیشتر

جمال انسانیت، تفسیر سوره یوسف، نعمت الله صالحی نجف آبادی، انتشارات امید فردا.
تفسیر سوره یوسف، سید محمد ضیا آبادی، موسسه بنیاد خیریه الزهرا
تفسیر سوره یوسف،سید حسن طاهری خرم آبادی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

منابع

↑ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۵، ص۵۱۶، حدیث۲.
↑ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۹، حدیث۶.
↑ ابن بابويه، محمد بن على، الخصال، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۸۵.
↑ خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۱۸۲.
↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، انتشارات داوری، ۱۳۹۸ق، ص۲۳۸.
↑ واسطي بغدادي، احمد بن حسين‏، الرجال لابن الغضائری، تحقیق: محمدرضا حسینی جلالی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰، ص۹۲.
↑ طوسى، محمد بن الحسن‏، الفهرست، قم، شریف رضی، ص۱۴۶، رقم ۶۱۴.
↑ ^۸٫۰ ^۸٫۱ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ج۲، ص۲۰۹ و ۴۵۴.
↑ سوره مزمل، آیه ۴. آیه۲۰. سوره اعراف، آیه۲۰۷. سوره نحل، آیه ۹۸.
↑ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۵۹۶، كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ‏.
↑ مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ ش، ج۹، ص۲۹۶.

[1] كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۵، ص۵۱۶، حدیث۲.

[2] كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۹، حدیث۶.

[3] ابن بابويه، محمد بن على، الخصال، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۸۵.

[4] خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۱۸۲.

[5] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، انتشارات داوری، ۱۳۹۸ق، ص۲۳۸.

[6] واسطي بغدادي، احمد بن حسين‏، الرجال لابن الغضائری، تحقیق: محمدرضا حسینی جلالی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰، ص۹۲.

[7] طوسى، محمد بن الحسن‏، الفهرست، قم، شریف رضی، ص۱۴۶، رقم ۶۱۴.

[:0-8] ۸٫۰ ^۸٫۱ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ج۲، ص۲۰۹ و ۴۵۴.

[9] سوره مزمل، آیه ۴. آیه۲۰. سوره اعراف، آیه۲۰۷. سوره نحل، آیه ۹۸.

[10] كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۵۹۶، كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ‏.

[11] مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ ش، ج۹، ص۲۹۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-'''خواندن سوره یوسف برای دختران''' در برخی روایات نهی شده است. با بررسی سندی و دلالی این روایات می‌توان چنین بیان نمود که این روایات در سند دارای ضعف بوده و با توجه به دلالت روایات، این نهی ارشادی بوده و دلالت بر کراهت عبادی دارد. بنابراین نمی‌توان به استناد این روایات حتی با بیان سه روایت، حکم به کراهت و یا نهی از آن نمود.
+{{درگاه|زن و خانواده}}
+روایاتی که تلاوت سوره یوسف را برای زنان مکروه می‌دانند، از نظر [[سلسله حدیث|سندی]] ضعیف هستند و با روایات دیگر تناقض دارند. [[فضائل تلاوت قرآن|فضیلت تلاوت قرآن]] برای همه افراد است و قرآن هیچ استثنایی برای این موضوع ذکر نکرده است. علاوه بر این، دقت در سوره یوسف نشان می‌دهد که جنبه‌های عبرت‌آمیز و اخلاقی در این سوره به‌خوبی نمایان شده است.
 ==احادیث نخواندن سوره یوسف==
-در مورد [[روایت]] نخواندن سوره یوسف برای دختران سه حدیث بیان شده است:
+توصیه به خوانده نشدن سوره یوسف برای دختران در سه حدیث ذکر شده است:
-'''حدیث اوّل''': کلینی از عده‌ای از اصحاب، از سهل بن زیاد از علی بن اسباط از عمویش یعقوب بن سالم، که آن را به‌طور مرفوع به [[امیرالمؤمنین(ع)]] می‌رساند، نقل می‌کند که فرمود: {{متن عربی|لاتُعَلِّموا نِساءَکُم سورَه یوسُفَ، و لاتقُرِؤوهُنَّ إیّاها، فَإِنَّ فیهَا الفِتَنَ، وَ علِّموهُنَّ سورَه النورِ فَإِنَّ فیهَا المَواعِظَ|ترجمه=به زنان خود سوره یوسف را نیاموزید و آن را بر آنان نخوانید؛ زیرا در آن فتنه‌ها است؛ بلکه به آنان سوره نور را بیاموزید که در آن موعظه‌ها است.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی ج۵، ص۵۱۶، ح۲؛ و حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۱۷۷، ح۲.</ref>
+'''حدیث اوّل''': کلینی در کتاب کافی از عده‌ای از اصحاب، از سهل بن زیاد از علی بن اسباط از عمویش یعقوب بن سالم، که آن را به‌طور [[حدیث مرفوع|مرفوع]] به [[امیرالمؤمنین(ع)]] می‌رساند، نقل می‌کند که فرمود: {{متن عربی|لَا تُعَلِّمُوا نِسَاءَكُمْ سُورَةَ يُوسُفَ وَ لَا تُقْرِءُوهُنَّ إِيَّاهَا فَإِنَّ فِيهَا الْفِتَنَ وَ عَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ النُّورِ فَإِنَّ فِيهَا الْمَوَاعِظَ.|ترجمه=به زنان خود سوره یوسف را نیاموزید و آن را بر آنان نخوانید؛ زیرا در آن فتنه‌ها است؛ به آنان سوره نور را بیاموزید که در آن موعظه‌ها است.}}<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۵، ص۵۱۶، حدیث۲.</ref>
-'''حدیث دوم''': [[شیخ صدوق]] در خصال از احمد بن الحسن القطّان، از حسن بن علی عسکری (سکّری) از محمد بن زکریّای بصری از جعفر بن محمّد بن عماره از پدرش، از جابر بن یزید جعفی نقل می‌کند که گفت از امام ابوجعفر محمد بن علی الباقر(ع) شنیدم که می‌فرمود: {{متن عربی|... و یُکْرَهُ لَهُنَّ سورَه یوسُفَ|ترجمه=سوره یوسف برای آنان (بانوان) کراهت دارد.}}
+'''حدیث دوم''': کلینی در کتاب کافی از علی بن محمّد از ابن جمهور از پدرش از فضاله بن ایّوب از سکونی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که فرمود: رسول خدا(ص) فرمود: {{متن عربی|حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ … وَ إِذَا كَانَتْ أُنْثَى أَنْ يَسْتَفْرِهَ أُمَّهَا وَ يَسْتَحْسِنَ اسْمَهَا وَ يُعَلِّمَهَا سُورَه النُّورِ وَ لَا يُعَلِّمَهَا سُورَه يُوسُفَ …|ترجمه=از حقوق فرزند بر پدرش این است که… هرگاه دختر بود، اسباب رفاه مادرش را (بیش از پیش) فراهم آورد، و نام نیکو بر وی نهد، و سوره نور را بدو بیاموزد، و سوره یوسف را به وی نیاموزد.}}<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۹، حدیث۶.</ref>
-'''حدیث سوم''': کلینی از علی بن محمّد از ابن جمهور از پدرش از فضاله بن ایّوب از سکونی از ابا عبدالله ([[امام صادق(ع)]]) نقل می‌کند که فرمود: رسول خدا (ص) فرمود: {{متن عربی|حقّ الولد علی والده … إذا کانَتْ اُنْثی أن یَستَفْرِهَ اُمَّها و یَستَحْسِنَ اسْمَها و یُعَلِّمَها سوره النورِ و لایُعَلِّمَها سوره یوسُفُ …|ترجمه=از حقوق فرزند بر پدرش این است که… هرگاه دختر بود، اسباب رفاه مادرش را (بیش از پیش) فراهم آورد، و نام نیکو بر وی نهد، و سوره نور را بدو بیاموزد، و سوره یوسف را به وی نیاموزد.}}<ref>کافی، همان، ج۶، ص۴۸، ح۴؛ وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۴۸۱، ح۷.</ref>
+'''حدیث سوم''': شیخ صدوق در کتاب خصال از احمد بن الحسن القطّان، از حسن بن علی عسکری (سکّری) از محمد بن زکریّای بصری از جعفر بن محمّد بن عماره از پدرش، از جابر بن یزید جعفی نقل می‌کند که امام باقر(ع) فرمود: {{متن عربی|... وَ يُكْرَهُ‏ لَهُنَ‏ تَعَلُّمُ سُورَه يُوسُفَ|ترجمه=یاد دادن سوره یوسف برای آنان (بانوان) ناپسند است.}}<ref>ابن بابويه، محمد بن على، الخصال، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۸۵.</ref>
+==ضعف سندی==
+هر سه حدیث قابل استناد نیستندغ زیرا: حدیث اول به‌طور مرفوع و بدون اتصال سند  از امام علی(ع) نقل شده ‌است. حدیث دوم، به خاطر «ابن جمهور» یعنی محمّد بن الحسن بن جمهور<ref>خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۱۸۲.</ref> ضعیف است. نجاشی او را «ضعیف فی الحدیث» و «فاسد المذهب»<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، انتشارات داوری، ۱۳۹۸ق، ص۲۳۸.</ref> می‌داند. ابن الغضائری او را غالی، و فاسد الحدیث<ref>واسطي بغدادي، احمد بن حسين‏، الرجال لابن الغضائری، تحقیق: محمدرضا حسینی جلالی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰، ص۹۲.</ref> می‌خواند. شیخ طوسی نیز غلو و تخلیط<ref>طوسى، محمد بن الحسن‏، الفهرست، قم، شریف رضی، ص۱۴۶، رقم ۶۱۴.</ref> او را تأیید کرده است. در حدیث سوم نام حسن بن علی عسکری (سکری)<ref name=":0">نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ج۲، ص۲۰۹ و ۴۵۴.</ref> و جعفر بن محمد بن عماره کندی<ref name=":0" />   در [[کتب رجالی شیعه|کتب رجال]] نیامده است.
 ==حکم خواندن سوره یوسف با توجه به روایات==
-جای تردید نیست که در استفاده از متون [[کتاب و سنّت]]، نمی‌توان به مدلول‌های حرفی کلام اکتفا نمود. بلکه حتّی ظهور کلام، علاوه بر توجّه به مدلول‌های حرفی، و با توجه به قراین حال و مقام منعقد خواهد شد. هم‌چنان‌که این ظهور منعقد شده نیز پس از جستجو و ملاحظه سایر قراین احتمالی منفصل از کلام، حجیّت می‌یابد؛ بنابراین ـ و با توجّه به آیات و روایات عام یا مطلقی که دستور به قرائت قرآن به‌طور کلّی داده‌اند، یا توصیه و تأکید به خواندن سوره یوسف نموده ‌است، و با قدر متیقّن و فرهنگ مسلّم رایج در زمان صدور این احادیث، جای هیچ تردیدی نمی‌ماند که این احادیث اساساً ظهور در منع از خواندن [[سوره یوسف(ع)]] بر بانوان ندارد، چه رسد به آن‌که چنین ظهوری حجّت باشد یا نباشد.
+بدون شک، در استفاده از متون کتاب و سنّت، نمی‌توان تنها به مدلول‌های لفظی و ظاهری کلام بسنده کرد. بلکه برای درک درست معنای کلام، باید علاوه بر توجه به مدلول‌های لفظی، به قرینه‌ها نیز توجه داشت. با توجه به آیات<ref>سوره مزمل، آیه ۴. آیه۲۰. سوره اعراف، آیه۲۰۷. سوره نحل، آیه ۹۸.</ref> و روایات<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۵۹۶، كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ‏.</ref> که به طور کلی دستور به قرائت قرآن داده‌اند یا خواندن سوره یوسف را توصیه کرده‌اند و با توجه به فرهنگ رایج و قابل فهم در زمان صدور این احادیث، هیچ شکی باقی نمی‌ماند که این احادیث به معنای منع از خواندن سوره یوسف برای بانوان نیستند، چه برسد به اینکه چنین معنایی قابل استناد یا حجت باشد.
-===کراهت قرائت===
-با توجه به فضیلت قرائت قرآن و با چشم‌پوشی از ضعف سندی، این نهی حمل بر ارشاد و توصیه به وجه افضل در قرائت، یا [[تعلیم قرآن]] به بانوان، یعنی سایر سوره‌ها به ویژه [[سوره نور]] دارد، که از فواید و فضیلت و ثواب بیشتری برای آنان مترتب است. بدین معنا که خواندن این سوره در عین این‌که عبادت است و برای بانوان فضیلت و فواید دارد، لیکن به ملاحظاتی قرائت سایر سوره بر ایشان مفیدتر و با فضیلت‌تر است؛ یا حداکثر این نهی حمل بر کراهت عبادی، نه کراهت عادی، می‌شود به این معنی که خواندن این سوره در عین اشتمال بر فضیلت و ثواب عبادت و قرآن، از سایر سوره‌ها بر ایشان ثواب و فضیلت کمتری دارد.
-===حکم  ارشادی===
-از جمله قراین حمل، تعلیلی است که در ذیل حدیث آمده‌ است که نشان می‌دهد حکم، [[حکم مولوی]] نیست بلکه ارشاد به حکم عقلی است که عقل اگر به دور از کنش‌های لغزش‌زا، دقت نماید تصدیق خواهد نمود. وقتی ارشاد به حکم عقل شد، عقل و وجدان نیز در چنین زمینه‌ای به این حکم می‌کند که حکمت آن حکم از نظر افراد و موارد نه کلیت دارد و نه غلبه. بلکه حدیث ناظر به این است که این سوره در مواردی و برای برخی می‌تواند اقتضای حرکاتی مانند حرکات همسر عزیز مصر را داشته باشد، و البته پرواضح است که این حد و مقدار از حکمت، اقتضای ارشاد به قرائت سوره دیگری را که فواید آن بیشتر باشد، دارد؛ یا حداکثر گفته شود که این مقدار از حکمت مقتضی کراهت عبادی است، نه کراهت عادی به معنای رجحان ترک.
-==ضعف سندی==
-سند احادیث، که در حدیث اول یعقوب بن سالم گرچه خود ثقه است، لیکن حدیث را به‌طور مرفوع و بدون اتصال سند  به [[امام علی(ع)]] رسانده ‌است؛ بنابراین [[حدیث مرسل]] و محکوم به ضعف است. در حدیث دوم نیز حسن بن علی عسکری (سکری)<ref>نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ج۲، ص۲۰۹ و ۴۵۴.</ref> و جعفر بن محمد بن عماره کندی<ref>نمازی شاهرودی، علی، ۲۰۹ و ۴۵۴.</ref> هیچ توثیقی بلکه ذکری در کتب رجال ندارند و حدیث محکوم به ضعف است. حدیث سوم نیز، به واسطه «ابن جمهور» یعنی محمّد بن الحسن بن جمهور<ref>خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۱۸۲.</ref> ضعیف است؛ زیرا کسی از قدمای رجالی او را توثیق ننموده‌ است، بلکه [[نجاشی]] او را «ضعیف فی الحدیث» و «فاسد المذهب»<ref>رجال النجاشی، قم، انتشارات داوری، ۱۳۹۸ق، ص۲۳۸.</ref> می‌داند. و ابن الغضائری نیز او را غالی، و فاسد الحدیث<ref>الرجال لابن الغضائری، تحقیق السید محمدرضا الحسینی الجلالی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۰، ص۹۲.</ref> می‌خواند، و [[شیخ الطائفه شیخ طوسی|شیخ الطائفه]] نیز غلو و تخلیط<ref>طوسی، الفهرست، قم، شریف رضی، ص۱۴۶، رقم ۶۱۴.</ref> او را تأیید می‌کند و گفتار شیخ که: «همه کتاب‌ها و روایات او را ـ مگر آنچه مشتمل بر غلو و تخلیط بود ـ از طریق … به من خبر شد»<ref>طوسی، ص ۱۴۶.</ref> در عین تأیید اصل غلو و تخلیط این راوی، تضعیف نجاشی را نفی نمی‌کند تا با آن مقابله نماید. بلکه تنها روایات شیخ از او را از نظر محتوایی پالایش می‌نماید، بی‌آن‌که از نظر ضعف راوی جبران نماید.
-اگر گفته شود اطلاق «ابن جمهور» به محمد بن الحسن بن جمهور است و در این‌جا مراد از «ابن جمهور» پسرش «حسن بن محمد» باشد، به قرینه عبارت «عن أبیه»، و حسن بن محمّد توثیق دارد، جواب این است مراد از «أبیه» پدر حسن بن محمد یعنی محمد بن الحسن بن جمهور خواهد بود و باز مشکل وجود خواهد داشت.
+روایاتی وجود دارد که تشویق می‌کند این سوره برای خانواده‌ها خوانده شود و همچنین محتوای سوره و اطلاق فضیلت تلاوت و تأمل همه قرآن برای همه انسان‌ها نشان می‌دهد این گونه روایات‌ها که تلاوت سوره یوسف را برای زنان مکروه می‌داند، اعتبار نداشته باشد.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ ش، ج۹، ص۲۹۶.</ref> {{پایان پاسخ}}
-===استفاضه جبران کننده ضعف سندی===
-استفاضه به معنای مستفیض بودن روایت یعنی اطمینان عرفی به وثوق روایت از طریق بیان آن از راویان متعدد است. در این‌جا نمی‌توان گفت که سه طریق را مستفیض می‌گویند و استفاضه جبران کننده ضعف است، زیرا جواب این خواهد بود، که اولاً غالب محقّقان بالای سه طریق را مستفیض می‌داند، نه سه نفر.<ref>العاملی، زین الدین (شهید ثانی) الرعایه فی علم الدرایه، تحقیق عبدالحسین محمد علی البقّال، قم، ۱۴۱۳ق، ص۶۹.</ref> به علاوه، هر استفاضه جبران‌کننده ضعف سند نخواهد بود، بلکه تنها استفاضه‌ای که از نظر کثرت و سایر جهات موجب وثوق و اطمینان عرفی به صدور آنها گردد، در فقه اعتبار کاربردی می‌یابد. و این معنا در مورد بحث حاصل نیست.
-{{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-== برای مطالعهٔ بیشتر ==
+== مطالعه بیشتر ==
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
+* جمال انسانیت، تفسیر سوره یوسف، نعمت الله صالحی نجف آبادی، انتشارات امید فردا.
+* تفسیر سوره یوسف، سید محمد ضیا آبادی، موسسه بنیاد خیریه الزهرا
+* تفسیر سوره یوسف،سید حسن طاهری خرم آبادی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.{{پایان مطالعه بیشتر}}
 == منابع ==
@@ خط ۴۳: / خط ۳۷: @@
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = حدیث
-|شاخه فرعی۱ = علم رجال
+|شاخه فرعی۱ =
 |شاخه فرعی۲ =
 |شاخه فرعی۳ =
@@ خط ۶۲: / خط ۵۶: @@
 }}
 {{پایان متن}}
+{{#seo:
+|title=آیا خواندن سوره یوسف برای زنان اشکال دارد؟ - روایت نخواندن سوره یوسف برای زنان - ویکی پاسخ
+|title_mode=Replaced Title
+|keywords=خواندن سوره یوسف برای زنان
+|description=با توجه به اصول قرآنی و روایات معتبر، تلاوت سوره یوسف برای همگان فضیلت دارد و روایاتی که کراهت آن را بیان کرده‌اند از نظر سند و محتوا قابل اعتماد نیستند.
+}}