ثواب قرائت قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohammad7576 (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}}{{سوال}} | {{شروع متن}}{{سوال}} | ||
آیا حدیث امام باقر(ع) که می‌فرماید هر کس ۱۰ بار سوره قدر را بخواند هزار گناه | آیا حدیث امام باقر(ع) که می‌فرماید هر کس ۱۰ بار سوره قدر را بخواند هزار گناه از او بخشیده می‌شود معتبر و دارای سند است؟ اگر معتبر است محتوای این روایت در مورد حق الناس به چه صورتی است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
هر چند این روایت از نظر سندی ضعیف است، اما بر فرض | هر چند این روایت از نظر سندی ضعیف است، اما بر فرض پذیرش، اگر گناه شخص از نوع گناهانی باشد که بخشش آن‌ها تنها نیازمند به توبه واقعی است مثل نگاه به نامحرم، با انجام این عمل اثر بخشش مترتب می‌شود. اما اگر گناه شخص از جنس گناهانی باشد که علاوه بر توبه نیازمند جبران مافات نیز هستند، صرف انجام عمل مذکور بخشش اتفاق نمی‌افتد. مانند [[نماز]]، [[روزه از نگاه قرآن|روزه]]، خمس، زکات، دادن حق الناس و غیره که این نوع گناهان علاوه بر [[توبه]] نیازمند به جبران نیز هستند و تنها خواندن سوره‌ای یا انجام دادن عمل مستحبی، آن را جبران نمی‌کند.{{درگاه|قرآن}} | ||
== متن و ترجمه حدیث == | == متن و ترجمه حدیث == | ||
{{عربی بزرگ| | {{عربی بزرگ|امام باقر(ع) فرمود: «مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یَجْهَرُ بِهَا صَوْتَهُ کَانَ کَالشَّاهِرِ سَیْفَهُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا سِرّاً کَانَ کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَشْرَ مَرَّاتٍ غُفِرَتْ لَهُ عَلَی نَحْوِ أَلْفِ ذَنْبٍ مِنْ ذُنُوبِهِ»<ref>{{پک|کلینی|1407|ک=کافی|ص=621|ج=2}}</ref><ref>{{پک|ابن بابویه (شیخ صدوق)|1406|ک=ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|ص=124}}</ref> | ||
هر کس سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را بخواند و آوازش را (هنگام خواندن آن) بلند کند مانند کسی است که شمشیر در راه خدا کشیده، و هر کس آن را آهسته بخواند مانند کسی است که در راه خدا در خون خود بغلطد، و هر کس ده بار آن را بخواند به اندازه هزار گناه از گناهانش آمرزیده شود». | |||
| منبع = | | منبع = | ||
}} | }} | ||
== سند روایت == | == سند روایت == | ||
راویان سند روایت در کافی «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ»، «حسن بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.<ref>{{پک|1=کلینی|2=1407|ک=کافی|ص=621|ج=2}}</ref> راویان سند روایت در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال «پدر شیخ صدوق»، «سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ» و «حَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.<ref>{{پک|1=ابن بابویه (شیخ صدوق)|2=1406|ک=ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|ص=124}}</ref> | راویان سند روایت در [[اعتبار کتاب کافی|کافی]] «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ»، «حسن بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.<ref>{{پک|1=کلینی|2=1407|ک=کافی|ص=621|ج=2}}</ref> راویان سند روایت در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال «پدر شیخ صدوق»، «سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ» و «حَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.<ref>{{پک|1=ابن بابویه (شیخ صدوق)|2=1406|ک=ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|ص=124}}</ref> | ||
از میان این راویان محمد بن یحیی،<ref>{{پک|1=نجاشی|2=1365|ک=رجال النجاشی|ص=353}}</ref> احمد بن محمد،<ref>{{پک|1=طوسی|2=1420|ک=فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول|ص=51}}</ref> حسن بن محبوب،<ref>{{پک|1=طوسی|2=1420|ک=فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول|ص=122}}</ref> علی بن الحسین بن موسی بن بابویه القمی (پدر شیخ صدوق)<ref>{{پک|1=نجاشی|2=1365|ک=رجال النجاشی|ص=261}}</ref> و سعد بن عبدالله<ref>{{پک|1=خوئی|2=1372|ک=معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة|ص=77|ج=9}}</ref> ثقه هستند. | از میان این راویان محمد بن یحیی،<ref>{{پک|1=نجاشی|2=1365|ک=رجال النجاشی|ص=353}}</ref> احمد بن محمد،<ref>{{پک|1=طوسی|2=1420|ک=فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول|ص=51}}</ref> حسن بن محبوب،<ref>{{پک|1=طوسی|2=1420|ک=فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول|ص=122}}</ref> علی بن الحسین بن موسی بن بابویه القمی (پدر شیخ صدوق)<ref>{{پک|1=نجاشی|2=1365|ک=رجال النجاشی|ص=261}}</ref> و سعد بن عبدالله<ref>{{پک|1=خوئی|2=1372|ک=معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة|ص=77|ج=9}}</ref> ثقه هستند. | ||
در مورد «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» برخی گفته‌اند وی واقفی مذهب بوده است، اما در مقابل عده‌ای وی را امامی مذهب و ثقه می‌دانند. نجاشی و شیخ طوسی وی را اهل کوفه و ثقه و دارای کتاب می‌داند که از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) روایت نقل کرده است.<ref>{{پک|1=نجاشی|2=1365|ک=رجال النجاشی|ص=189}}</ref><ref>{{پک|1=طوسی|2=1420|ک=فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول|ص=224}}</ref> علامه حلی وی را راوی از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) می‌داند و اشاره‌ای به ثقه بونش نکرده است.<ref>{{پک|1=حلی|2=1402|ک=رجال العلامة الحلی|ص=82}}</ref> ابن شهر آشوب وی را ثقه، اصحاب امام کاظم(ع) و واقفی مذهب دانسته است.<ref>{{پک|1=ابن شهر آشوب|2=1380|ک=معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی)|ص=56}}</ref> | در مورد «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» برخی گفته‌اند وی [[واقفیه|واقفی]] مذهب بوده است، اما در مقابل عده‌ای وی را امامی مذهب و ثقه می‌دانند. نجاشی و شیخ طوسی وی را اهل کوفه و ثقه و دارای کتاب می‌داند که از [[امام صادق(ع) پایه‌گذار مکتب شیعه|امام صادق(ع)]] و امام کاظم(ع) روایت نقل کرده است.<ref>{{پک|1=نجاشی|2=1365|ک=رجال النجاشی|ص=189}}</ref><ref>{{پک|1=طوسی|2=1420|ک=فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول|ص=224}}</ref> علامه حلی وی را راوی از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) می‌داند و اشاره‌ای به ثقه بونش نکرده است.<ref>{{پک|1=حلی|2=1402|ک=رجال العلامة الحلی|ص=82}}</ref> ابن شهر آشوب وی را ثقه، اصحاب [[امام کاظم(ع)]] و واقفی مذهب دانسته است.<ref>{{پک|1=ابن شهر آشوب|2=1380|ک=معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی)|ص=56}}</ref> | ||
«عَنْ رَجُلٍ» یعنی از یک مردی.<ref>{{پک|1=بستانی|2=1375|ک=فرهنگ ابجدی|ص=242}}</ref> | «عَنْ رَجُلٍ» یعنی از یک مردی.<ref>{{پک|1=بستانی|2=1375|ک=فرهنگ ابجدی|ص=242}}</ref> | ||
معلوم نبودن شخصی که از امام(ع) نقل کرده است باعث ایجاد مشکل در سند این حدیث شده است زیرا ثقه بودن و نبودن او و علت ذکر نشدن نام او مشخص نیست و در اصطلاح به این گونه سند، مرسل گفته می‌شود.<ref>{{پک|1=سبحانی|2=1384|ک=اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة|ص=107}}</ref> نسبت به قابلیت استناد به روایت مرسله در میان علمای رجال نظرات گوناگون | معلوم نبودن شخصی که از امام(ع) نقل کرده است باعث ایجاد مشکل در [[سند حدیث|سند]] این حدیث شده است زیرا ثقه بودن و نبودن او و علت ذکر نشدن نام او مشخص نیست و در اصطلاح به این گونه سند، [[مرسل]] گفته می‌شود.<ref>{{پک|1=سبحانی|2=1384|ک=اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة|ص=107}}</ref> نسبت به قابلیت استناد به روایت مرسله در میان علمای رجال نظرات گوناگون وجود دارد.<ref>{{پک|1=سبحانی|2=1384|ک=اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة|ص=108-109}}</ref> | ||
== دلالت حدیث == | == دلالت حدیث == | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۶: | ||
'''حق الله''' | '''حق الله''' | ||
گناهانی که حق الله هستند دو نوع می‌باشند.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1376|ک=آزادی معنوی|ص=139 تا 142}}</ref> | گناهانی که حق الله هستند دو نوع می‌باشند.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1376|ک=آزادی معنوی|ص=139 تا 142}}</ref> | ||
* نوع اول گناهانی هستند که قابل جبران هستند مانند نماز، روزه، زکات، خمس، حج و…. در این نوع علاوه بر توبه لازم است تا حد امکان امور فوت شده جبران شود. مثل این که نمازها و روزه‌های فوت شده قضاء شود و خمس پرداخت نشده پرداخت گردد.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1376|ک=آزادی معنوی|ص=141}}</ref> | |||
* نوع دوم گناهانی هستند که جبران آن‌ها تنها نیازمند به توبه واقعی است؛ یعنی صرف پشیمانی فرد گناهکار و بازگشت او برای جبران گناه کافی است. مثل [[شرب خمر]]، نگاه به نامحرم و … . | |||
'''حق الناس''' | '''حق الناس''' | ||
جبران این دسته از گناهان در رضایت گرفتن از صاحب حق و دادن خساراتی است که بر وی وارد شده است. البته توبه شخص | جبران این دسته از گناهان در رضایت گرفتن از صاحب حق و دادن خساراتی است که بر وی وارد شده است. البته توبه شخص گنهکار نیز لازم است.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1376|ک=آزادی معنوی|ص=140}}</ref> | ||
با این نگاه، مقصود از روایاتی که دلالت دارند بر این که اگر فلان عمل مستحبی انجام | با این نگاه، مقصود از روایاتی که دلالت دارند بر این که اگر فلان عمل مستحبی انجام شود، گناهان بخشیده می‌شوند، این است که شخص گناهکار با توبه و انجام اعمال مستحبی، می‌تواند خود را از گناه تطهیر نماید؛ اما در حق الله‌ها و [[حق الناس]]<nowiki/>های نیازمند به جبران علاوه بر توبه و انجام این اعمال مستحبی، جبران خسارت نیز لازم است. اگر جبران خسارت صورت نگیرد، گناه او از پرونده اعمال او پاک نمی‌شود.<ref>{{پک|1=مطهری|2=1376|ک=آزادی معنوی|ص=139 تا 142}}</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۰: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* {{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|سال=1407|پیوند=|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|پیوند نویسنده=|ناشر=دار الکتب الاسلامیه|مکان=تهران|کوشش=|مترجم= | * {{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|سال=1407|پیوند=|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|پیوند نویسنده=|ناشر=دار الکتب الاسلامیه|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}} | ||
}} | |||
* {{یادکرد کتاب|عنوان=ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|سال=1406|پیوند=|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه (شیخ صدوق)|پیوند نویسنده=|ناشر=دار الشریف الرضی للنشر|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}} | * {{یادکرد کتاب|عنوان=ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|سال=1406|پیوند=|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه (شیخ صدوق)|پیوند نویسنده=|ناشر=دار الشریف الرضی للنشر|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}} | ||
* {{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|سال=1365|پیوند=|نام=احمد بن علی|نام خانوادگی=نجاشی|پیوند نویسنده=|ناشر=جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی|مکان=قم|کوشش=موسی شبیری زنجانی|مترجم=}} | * {{یادکرد کتاب|عنوان=رجال النجاشی|سال=1365|پیوند=|نام=احمد بن علی|نام خانوادگی=نجاشی|پیوند نویسنده=|ناشر=جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی|مکان=قم|کوشش=موسی شبیری زنجانی|مترجم=}} | ||
| خط ۵۵: | خط ۴۹: | ||
* {{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ ابجدی|سال=1375|پیوند=|نام=فؤاد افرام|نام خانوادگی=بستانی|پیوند نویسنده=|ناشر= انتشارات اسلامی|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}} | * {{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ ابجدی|سال=1375|پیوند=|نام=فؤاد افرام|نام خانوادگی=بستانی|پیوند نویسنده=|ناشر= انتشارات اسلامی|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}} | ||
* {{یادکرد کتاب|عنوان=اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة|سال=1384|پیوند=|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی|پیوند نویسنده=|ناشر=موسسه امام صادق(ع)|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}} | * {{یادکرد کتاب|عنوان=اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة|سال=1384|پیوند=|نام=جعفر|نام خانوادگی=سبحانی|پیوند نویسنده=|ناشر=موسسه امام صادق(ع)|مکان=قم|کوشش=|مترجم=}} | ||
* {{یادکرد کتاب|عنوان= ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری|سال= | * {{یادکرد کتاب|عنوان= ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری|سال=|پیوند=|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه (شیخ صدوق)|پیوند نویسنده=|ناشر=کتاب فروشی صدوق|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=علی اکبر غفاری}} | ||
* {{یادکرد کتاب|عنوان=آزادی معنوی|سال=1376|پیوند=|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|پیوند نویسنده=|ناشر=صدرا|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}} | * {{یادکرد کتاب|عنوان=آزادی معنوی|سال=1376|پیوند=|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|پیوند نویسنده=|ناشر=صدرا|مکان=تهران|کوشش=|مترجم=}} | ||
| شناسه = | {{شاخه | ||
| | | شاخه اصلی = فقه | ||
| | |شاخه فرعی۱ = حقوق | ||
| | |شاخه فرعی۲ = | ||
| | |شاخه فرعی۳ = | ||
| | }} | ||
| | {{ارزیابی | ||
| ارجاعات = | | شناسه = شد | ||
| | | عکس = <!--خالی | شد--> | ||
| | | درگاه = شد | ||
| ادبیات = شد | |||
| اولویت = ج | | پیوند = شد | ||
| کیفیت = | | ناوبری = <!--خالی | شد--> | ||
}} {{پایان متن}} | | تغییرمسیر = شد | ||
| ارجاعات = شد | |||
| ارزیابی کمی = شد | |||
| ارزیابی کیفی = شد | |||
| اولویت = ج | |||
| کیفیت = خوب | |||
}} | |||
{{پایان متن}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۲
سؤال
آیا حدیث امام باقر(ع) که می‌فرماید هر کس ۱۰ بار سوره قدر را بخواند هزار گناه از او بخشیده می‌شود معتبر و دارای سند است؟ اگر معتبر است محتوای این روایت در مورد حق الناس به چه صورتی است؟
هر چند این روایت از نظر سندی ضعیف است، اما بر فرض پذیرش، اگر گناه شخص از نوع گناهانی باشد که بخشش آن‌ها تنها نیازمند به توبه واقعی است مثل نگاه به نامحرم، با انجام این عمل اثر بخشش مترتب می‌شود. اما اگر گناه شخص از جنس گناهانی باشد که علاوه بر توبه نیازمند جبران مافات نیز هستند، صرف انجام عمل مذکور بخشش اتفاق نمی‌افتد. مانند نماز، روزه، خمس، زکات، دادن حق الناس و غیره که این نوع گناهان علاوه بر توبه نیازمند به جبران نیز هستند و تنها خواندن سوره‌ای یا انجام دادن عمل مستحبی، آن را جبران نمی‌کند.
درگاه‌ها
متن و ترجمه حدیث
| « | امام باقر(ع) فرمود: «مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یَجْهَرُ بِهَا صَوْتَهُ کَانَ کَالشَّاهِرِ سَیْفَهُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا سِرّاً کَانَ کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَشْرَ مَرَّاتٍ غُفِرَتْ لَهُ عَلَی نَحْوِ أَلْفِ ذَنْبٍ مِنْ ذُنُوبِهِ»[۱][۲]
هر کس سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را بخواند و آوازش را (هنگام خواندن آن) بلند کند مانند کسی است که شمشیر در راه خدا کشیده، و هر کس آن را آهسته بخواند مانند کسی است که در راه خدا در خون خود بغلطد، و هر کس ده بار آن را بخواند به اندازه هزار گناه از گناهانش آمرزیده شود». |
» |
سند روایت
راویان سند روایت در کافی «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ»، «حسن بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.[۳] راویان سند روایت در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال «پدر شیخ صدوق»، «سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ» و «حَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.[۴]
از میان این راویان محمد بن یحیی،[۵] احمد بن محمد،[۶] حسن بن محبوب،[۷] علی بن الحسین بن موسی بن بابویه القمی (پدر شیخ صدوق)[۸] و سعد بن عبدالله[۹] ثقه هستند.
در مورد «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» برخی گفته‌اند وی واقفی مذهب بوده است، اما در مقابل عده‌ای وی را امامی مذهب و ثقه می‌دانند. نجاشی و شیخ طوسی وی را اهل کوفه و ثقه و دارای کتاب می‌داند که از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) روایت نقل کرده است.[۱۰][۱۱] علامه حلی وی را راوی از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) می‌داند و اشاره‌ای به ثقه بونش نکرده است.[۱۲] ابن شهر آشوب وی را ثقه، اصحاب امام کاظم(ع) و واقفی مذهب دانسته است.[۱۳]
«عَنْ رَجُلٍ» یعنی از یک مردی.[۱۴]
معلوم نبودن شخصی که از امام(ع) نقل کرده است باعث ایجاد مشکل در سند این حدیث شده است زیرا ثقه بودن و نبودن او و علت ذکر نشدن نام او مشخص نیست و در اصطلاح به این گونه سند، مرسل گفته می‌شود.[۱۵] نسبت به قابلیت استناد به روایت مرسله در میان علمای رجال نظرات گوناگون وجود دارد.[۱۶]
دلالت حدیث
در یک دسته بندی کلی می‌توان گناهان را دو دسته دانست:[۱۷]
حق الله
گناهانی که حق الله هستند دو نوع می‌باشند.[۱۸]
- نوع اول گناهانی هستند که قابل جبران هستند مانند نماز، روزه، زکات، خمس، حج و…. در این نوع علاوه بر توبه لازم است تا حد امکان امور فوت شده جبران شود. مثل این که نمازها و روزه‌های فوت شده قضاء شود و خمس پرداخت نشده پرداخت گردد.[۱۹]
- نوع دوم گناهانی هستند که جبران آن‌ها تنها نیازمند به توبه واقعی است؛ یعنی صرف پشیمانی فرد گناهکار و بازگشت او برای جبران گناه کافی است. مثل شرب خمر، نگاه به نامحرم و … .
حق الناس
جبران این دسته از گناهان در رضایت گرفتن از صاحب حق و دادن خساراتی است که بر وی وارد شده است. البته توبه شخص گنهکار نیز لازم است.[۲۰]
با این نگاه، مقصود از روایاتی که دلالت دارند بر این که اگر فلان عمل مستحبی انجام شود، گناهان بخشیده می‌شوند، این است که شخص گناهکار با توبه و انجام اعمال مستحبی، می‌تواند خود را از گناه تطهیر نماید؛ اما در حق الله‌ها و حق الناسهای نیازمند به جبران علاوه بر توبه و انجام این اعمال مستحبی، جبران خسارت نیز لازم است. اگر جبران خسارت صورت نگیرد، گناه او از پرونده اعمال او پاک نمی‌شود.[۲۱]
پانویس
- ↑ کلینی، کافی، 2: 621.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 124.
- ↑ کلینی، کافی، 2: 621.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 124.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 353.
- ↑ طوسی، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 51.
- ↑ طوسی، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 122.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 261.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، 9: 77.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 189.
- ↑ طوسی، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 224.
- ↑ حلی، رجال العلامة الحلی، 82.
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی)، 56.
- ↑ بستانی، فرهنگ ابجدی، 242.
- ↑ سبحانی، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة، 107.
- ↑ سبحانی، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة، 108-109.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری، 103.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 139 تا 142.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 141.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 140.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 139 تا 142.
منابع
- کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷). کافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (۱۴۰۶). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: دار الشریف الرضی للنشر.
- نجاشی، احمد بن علی (۱۳۶۵). رجال النجاشی. به کوشش موسی شبیری زنجانی. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (۱۳۷۲). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة. [بی جا] -: [بی نا].
- طوسی، محمد بن حسن (۱۴۲۰). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول. به کوشش طباطبایی، عبد العزیز. قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
- حلی، حسن بن یوسف (۱۴۰۲). رجال العلامة الحلی. قم: الشریف الرضی.
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی (۱۳۸۰). معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی). نجف: المطبعة الحیدریة.
- بستانی، فؤاد افرام (۱۳۷۵). فرهنگ ابجدی. تهران: انتشارات اسلامی.
- سبحانی، جعفر (۱۳۸۴). اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة. قم: موسسه امام صادق(ع).
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری. ترجمهٔ علی اکبر غفاری. تهران: کتاب فروشی صدوق.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۶). آزادی معنوی. تهران: صدرا.