علت سجده نکردن شیطان: تفاوت میان نسخه‌ها

    بدون خلاصۀ ویرایش
    جزبدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    {{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
    {{شروع متن}}
    {{شروع متن}}
    {{سوال}}
    {{سوال}}
    خط ۵: خط ۴:
    {{پایان سوال}}
    {{پایان سوال}}
    {{پاسخ}}
    {{پاسخ}}
    شیطان‌شناسی از منظر قرآن کریم، بسیار مورد اهتمام است. تا انسان دشمن قسم خوردهٔ خویش را نشناسد، نمی‌تواند در میدان مبارزه به پیروزی دست یابد. علامه طباطبائی در تفسیر المیزان<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی، محمد باقر، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳ش، ج۱۷، ص۳۴۴.</ref> در خصوص این قسمت از سؤال می‌فرماید: و جملهٔ «استکبرت ام کنت من العالین» استفهامی است توبیخی، معنایش این است که: آیا سجده نکردنت از این باب است که عارت می‌شد و خود را از این کار بزرگ‌تر می‌دانستی؟ یا این که به راستی شأن تو اجل از این عمل بود. تو از کسانی بودی که قدر و منزلت تو بالاتر از آن است که مأمور به سجده بر آدم شوی.


    در ادامه علامه به ذکر دیگر اقوال پرداخته و می‌فرماید: از همین‌جا بعضی از مفسرین استفاده کرده‌اند که: معلوم می‌شود خدای تبارک و تعالی مخلوقاتی عالی دارد که مقام شان اجل از آن است که برای آدم سجده کنند، بندگانی هستند مستغرق در توجه به سوی پروردگارشان و هیچ چیزی را به جز او درک نمی‌کنند.
    قرآن دلیل سجده شیطان(ابلیس) بر  حضرت آدم(ع) را از قول خود او می‌آورد که همان تکبرورزیدن بود. خداوند از شیطان می‌پرسد چرا بر آدم [[سجده]] نکردی. آیا تکبر ورزیدی یا از برتری‌جویانی؟ شیطان جواب می‌دهد چون من از او بهتر هستم. من از آتش آفریده شدم و او از گِل.


    بعضی دیگر گفته‌اند: مراد از «علو»، همان استکبار است، هم چنان‌که در آیهٔ {{قرآن|وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِی الأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِینَ}}<ref>یونس / ۸۳؛ به درستی فرعون در زمین استکبار و بلند پروازی کرد.</ref> به همین معنا است و اگر بگوئی معنا ندارد که بگوییم «آیا تو استکبار کردی یا از مستکبرین بودی» می‌گوییم: هیچ عیبی ندارد، چون اولی راجع به زمان سجده است و دومی راجع به ما قبل آن و معنایش این است که: «آیا از این که امر به سجده ات کردیم دچار استکبار شدی یا آن که از قبل مستکبر بودی..» لیکن این وجه صحیح نیست؛ چون با مقتضای مقام نمی‌سازد، مقتضای مقام این است که کسی ابلیس را دارای استکبار معرفی کند، نه این که زمان استکبار او را معین کند که قدیمی است یا تازه.
    در سوره حجر هم خداوند از شیطان می‌پرسد چرا از سجده‌کنندگان نیستی؟ و شیطان می‌گوید شایسته من نیست که به بشری که از گِل خشک و بدبو آفریده شده است سجده کنم.


    بعضی دیگر گفته‌اند: مراد از کلمهٔ «عالین» ملائکه آسمان است؛ چون آن ملائکه که مأمور به سجده برای آدم شدند، ملائکه زمین بودند. این هم صحیح نیست، برای این که آیه عمومیت دارد. در تفسیر نمونه نیز معنای دیگری برای عالین آمده که: «آیا استکبار کردی یا از برترین‌ها بودی؟» یعنی برتر از این که فرمان سجود به تو داده شود. بدون شک احدی نمی‌تواند ادعا کند که قدر و منزلتش ما فوق این است که برای خدا و به فرمان خدا سجده کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه «برگزیده»، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۱۹۹.</ref>
    عالین از علو به معنای بلندى، بالایی، برترى و رفعت شأن است. علو در قهر، غلبه و تكبّر استعمال مي‌شود. واژه عال و عالین در قرآن با صفات استکبار و ظلم مترادف شده است. معنای عالین، درباره ابلیس همان برتربینی است که ابلیس خود را از آدم بلندمرتبه می‌دانست. بلندمرتبه دانستن ابلیس خود را از شیطان از روی تکبرورزی بود.


    اما در آخر این که آیا شیطان استکبار کرد یا از عالین بود خود قرآن کریم در آیهٔ بعد جواب می‌دهد که: {{قرآن|قال انا خیر منه خلقتنی من نار و خلقته من طین}}.<ref>ص / ۷۶.</ref>
    == چرایی سجده نکردن ابلیس بر آدم==
    قرآن دلیل سجده نکردن [[ابلیس و شیطان در قرآن|شیطان(ابلیس)]] بر  حضرت آدم(ع) را از قول خود او می‌آورد که خداوند از شیطان می‌پرسد چرا بر آدم [[سجده]] نکردی. آیا تکبر ورزیدی یا از برتری‌جویانی: {{قرآن|قالَ يا إِبْليسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ|سوره=ص|آیه=۷۵}} شیطان جواب می‌دهد چون من از او بهتر هستم. من از آتش آفریده شدم و او از گِل:{{قرآن|قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ ۖ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ|سوره=ص|آیه=۷۶}}


    علامه می‌فرماید: این‌جا است که ابلیس از پرسش خدا جواب داده و علت سجده نکردن خود را بیان می‌کند، و آن این است که: من شرافت ذاتی دارم؛ چون مرا از آتش خلق کرده‌ای و آدم مخلوقی از گل است. در این پاسخ اشاره ای است به این که از نظر ابلیس، اوامر الهی وقتی لازم الاطاعه است که حق باشد، نه این که ذات اوامر او لازم الاطاعه باشد. چون امرش به سجده کردن حق نبوده، اطاعتش واجب نیست.<ref>تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۴۵.</ref>
    در [[سوره حجر]] هم خداوند از شیطان می‌پرسد چرا از سجده‌کنندگان نیستی؟ و شیطان می‌گوید شایسته من نیست که به بشری که از گِل خشک و بدبو آفریده شده است سجده کنم: {{قرآن|قالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ|سوره=حجر|آیه=۳۳}}


    و نیز در تفسیر نمونه آمده است: اما ابلیس با نهایت تعجب شق دوم را انتخاب کرده و معتقد بود برتر از آن است که چنین دستوری به او داده شود؛ لذا با کمال جسارت به مقام استدلال در مخالفتش با فرمان خدا برآمد و گفت: من از او (آدم) بهترم، مرا از آتش آفریده‌ای و او را از گل.<ref>تفسیر نمونه، ج۴، ص۱۹۹.</ref> این بود خلاصه ای از تفسیر عالین از دیگاه قرآن کریم.
    ==عالین در قرآن ==
    {{پایان پاسخ}}
    عالین از علو به معنای بلندى، بالایی، برترى و رفعت شأن است. علو در قهر، غلبه و تكبّر استعمال مي‌شود.<ref>قرشى بنابى، على‏اكبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۶.</ref>
    {{مطالعه بیشتر}}
    <ref name=":0">راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن با تفسير لغوى و ادبى قرآن، مترجم: غلامرضا خسروى حسينى، تهران، مرتضوى، چاپ اول، ۱۳۶۹ش، ج۲، ص۶۴۱.</ref>


    == مطالعه بیشتر ==
    واژه عال و عالین در قرآن با صفات استکبار و ظلم مترادف شده است.<ref name=":0"/>
    ۱ـ تفسیر مجمع البیان، طبرسی. با ترجمه گروهی از مترجمان، ج۲۱، ص۱۳۲.
    * {{قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ‏|ترجمه=فرعون در زمين برترى‏‌جويى كرد.|سوره= قصص|آیه=۴}}
    * {{قرآن|وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ‏ فِي الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ‏|ترجمه=و فرعون، برترى‏‌جويى در زمين داشت؛ و از اسراف‌كاران بود! |سوره=يونس|آیه=۸۳}}
    * {{قرآن|إِلى‏ فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً عالينَ |ترجمه=(موسی را)بسوى فرعون و اطرافيان اشرافى او(فرستادیم)؛ امّا آنها تكبّر كردند و آنها مردمى برترى‏جوى بودند|سوره=مؤمنون|آیه=۴۶}}
    * {{قرآن|مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كانَ عالِياً مِنَ الْمُسْرِفينَ |ترجمه=از فرعون كه مردى متكبر و از اسرافكاران بود|سوره= دخان|آیه=۳۱}}
    در باره ابلیس هم به همین معناست که ابلیس تکبرورزیده و با سجده نکردن بر خویشتن ستم کرد: {{قرآن|قالَ يا إِبْليسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ|ترجمه=گفت: اى ابليس! چه چيز مانع تو شد كه بر مخلوقى كه با قدرت خود او را آفريدم سجده كنى؟! آيا تكبّر كردى يا از برترين‌ها بودى؟! |سوره=ص|آیه=۷۵}}


    ۲ـ تفسیر نورالثقلین، عبد علی عروسی حویزی، ج۴، ص۴۷۱.
    جمله‏: {{قرآن|أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ|سوره=ص|آیه=۷۵}} استفهامى است توبيخى، معنايش اين است كه آيا سجده نكردنت از اين بابت است كه عارت مى‌‏شد و خود را از اين كار بزرگ‌تر مى‏‌دانستى؟ يا اينكه به راستى شان تو اجل از اين عمل بود و تو از كسانى بودى كه قدر و منزلت‌شان بالاتر از آن است كه مامور به سجده بر آدم شوند؟<ref>طباطبایی،  محمدحسین، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲ش، ج۱۷، ص۳۴۴.</ref>
     
    ۳ـ نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴، فیض الاسلام.
    {{پایان مطالعه بیشتر}}


    == منابع ==
    == منابع ==
    خط ۳۸: خط ۳۸:
    }}
    }}
    {{تکمیل مقاله
    {{تکمیل مقاله
      | شناسه =
      | شناسه = شد
      | تیترها =
      | تیترها = شد
      | ویرایش =
      | ویرایش =شد
      | لینک‌دهی =
      | لینک‌دهی =شد
      | ناوبری =
      | ناوبری =
      | نمایه =
      | نمایه =
    خط ۴۸: خط ۴۸:
      | بازبینی =
      | بازبینی =
      | تکمیل =
      | تکمیل =
      | اولویت =
      | اولویت =ج
      | کیفیت =
      | کیفیت =ب
    }}
    }}
    {{پایان متن}}
    {{پایان متن}}

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۷

    سؤال

    قرآن کریم سجده نکردن شیطان را به دو علت ذکر می‌کند: تکبر، یا این که شیطان خود را از عالین حساب کرده بود، منظور از عالین چیست؟


    قرآن دلیل سجده شیطان(ابلیس) بر حضرت آدم(ع) را از قول خود او می‌آورد که همان تکبرورزیدن بود. خداوند از شیطان می‌پرسد چرا بر آدم سجده نکردی. آیا تکبر ورزیدی یا از برتری‌جویانی؟ شیطان جواب می‌دهد چون من از او بهتر هستم. من از آتش آفریده شدم و او از گِل.

    در سوره حجر هم خداوند از شیطان می‌پرسد چرا از سجده‌کنندگان نیستی؟ و شیطان می‌گوید شایسته من نیست که به بشری که از گِل خشک و بدبو آفریده شده است سجده کنم.

    عالین از علو به معنای بلندى، بالایی، برترى و رفعت شأن است. علو در قهر، غلبه و تكبّر استعمال مي‌شود. واژه عال و عالین در قرآن با صفات استکبار و ظلم مترادف شده است. معنای عالین، درباره ابلیس همان برتربینی است که ابلیس خود را از آدم بلندمرتبه می‌دانست. بلندمرتبه دانستن ابلیس خود را از شیطان از روی تکبرورزی بود.

    چرایی سجده نکردن ابلیس بر آدم

    قرآن دلیل سجده نکردن شیطان(ابلیس) بر حضرت آدم(ع) را از قول خود او می‌آورد که خداوند از شیطان می‌پرسد چرا بر آدم سجده نکردی. آیا تکبر ورزیدی یا از برتری‌جویانی: ﴿قالَ يا إِبْليسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ(ص:۷۵) شیطان جواب می‌دهد چون من از او بهتر هستم. من از آتش آفریده شدم و او از گِل:﴿قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ ۖ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ(ص:۷۶)

    در سوره حجر هم خداوند از شیطان می‌پرسد چرا از سجده‌کنندگان نیستی؟ و شیطان می‌گوید شایسته من نیست که به بشری که از گِل خشک و بدبو آفریده شده است سجده کنم: ﴿قالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ(حجر:۳۳)

    عالین در قرآن

    عالین از علو به معنای بلندى، بالایی، برترى و رفعت شأن است. علو در قهر، غلبه و تكبّر استعمال مي‌شود.[۱] [۲]

    واژه عال و عالین در قرآن با صفات استکبار و ظلم مترادف شده است.[۲]

    • ﴿إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ‏؛ فرعون در زمين برترى‏‌جويى كرد.(قصص:۴)
    • ﴿وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ‏ فِي الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ‏؛ و فرعون، برترى‏‌جويى در زمين داشت؛ و از اسراف‌كاران بود!(يونس:۸۳)
    • ﴿إِلى‏ فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً عالينَ؛ (موسی را)بسوى فرعون و اطرافيان اشرافى او(فرستادیم)؛ امّا آنها تكبّر كردند و آنها مردمى برترى‏جوى بودند(مؤمنون:۴۶)
    • ﴿مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كانَ عالِياً مِنَ الْمُسْرِفينَ؛ از فرعون كه مردى متكبر و از اسرافكاران بود(دخان:۳۱)

    در باره ابلیس هم به همین معناست که ابلیس تکبرورزیده و با سجده نکردن بر خویشتن ستم کرد: ﴿قالَ يا إِبْليسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ؛ گفت: اى ابليس! چه چيز مانع تو شد كه بر مخلوقى كه با قدرت خود او را آفريدم سجده كنى؟! آيا تكبّر كردى يا از برترين‌ها بودى؟!(ص:۷۵)

    جمله‏: ﴿أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالينَ(ص:۷۵) استفهامى است توبيخى، معنايش اين است كه آيا سجده نكردنت از اين بابت است كه عارت مى‌‏شد و خود را از اين كار بزرگ‌تر مى‏‌دانستى؟ يا اينكه به راستى شان تو اجل از اين عمل بود و تو از كسانى بودى كه قدر و منزلت‌شان بالاتر از آن است كه مامور به سجده بر آدم شوند؟[۳]

    منابع

    1. قرشى بنابى، على‏اكبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۳۶.
    2. پرش به بالا به: ۲٫۰ ۲٫۱ راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن با تفسير لغوى و ادبى قرآن، مترجم: غلامرضا خسروى حسينى، تهران، مرتضوى، چاپ اول، ۱۳۶۹ش، ج۲، ص۶۴۱.
    3. طباطبایی، محمدحسین، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲ش، ج۱۷، ص۳۴۴.