راههای افزایش هوش: تفاوت میان نسخهها
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
Enayat7575.g (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۹: | خط ۹: | ||
== عوامل ژنیتکی == | == عوامل ژنیتکی == | ||
عوامل ژنتیکی یکی از عواملی است، که در برخی موارد در رشد هوش، نقش تعیینکننده دارند. در روایات نیز به عقل سرشتی (عقل الطبع) اشاره شده | عوامل ژنتیکی یکی از عواملی است، که در برخی موارد در رشد هوش، نقش تعیینکننده دارند. در روایات نیز به عقل سرشتی (عقل الطبع) اشاره شده که [[خداوند]] با درجههای متفاوتی در وجود انسانها قرار داده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میزان الحکمه|سال=1375|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=3|صفحه=2043|مکان=قم}}</ref> | ||
بر اساس تحقیقات روانشناسان، ژنهایی که انسان از والدین به [[ارث]] میبرد، در رشد هوش او نقش دارد.<ref> | بر اساس تحقیقات روانشناسان، ژنهایی که انسان از والدین به [[ارث]] میبرد، در رشد هوش او نقش دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=رشد شخصیت کودک|سال=1367|نام=پاول|نام خانوادگی=هنری ماسن|ناشر=نشر مرکز|جلد=1|صفحه=53|مکان=تهران|کوشش=ترجمه مهشید یاسایی}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=روانشناسی رشد با نگرش بر منابع اسلامی|سال=1375|نام خانوادگی=مصباح علی / زارعان محمد جواد / بی ریاناصر / آقا تهرانی مرتضی / رهنمائی سید احمد /شاملی عباس / حقانی ابوالحسن / ساجدی ابوالفضل .|ناشر=سمت|جلد=2|صفحه=750|مکان=تهران}}</ref> | ||
== عوامل محیطی == | == عوامل محیطی == | ||
عوامل محیطی نیز تأثیرگذار در تقویت عقل و هوش است. در روایات، به عقل اکتسابی (عقل التجربه)، که از طریق یادگیری و شرایط محیطی، به دست میآید اشاره شده است.<ref> | عوامل محیطی نیز تأثیرگذار در تقویت عقل و هوش است. در روایات، به عقل اکتسابی (عقل التجربه)، که از طریق یادگیری و شرایط محیطی، به دست میآید اشاره شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میزان الحکمه|سال=1375|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=3|صفحه=2043|مکان=قم}}</ref> این عقل، با پشتوانه عقل سرشتی، راهنمای انسان خواهد بود. بر اساس روایتی از [[امام علی(ع)]]، [[عقل]] غریزهای است که با علم و تجربه افزایش مییابد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح محقق بارع جمال الدين محمد خوانسارى بر غُرر الحكَم و دُرَر الكَلم|سال=1366|نام=جمال الدین محمد|نام خانوادگی=خوانساری|ناشر=دانشگاه تهران|جلد=2|صفحه=32|مکان=تهران|پینوشت=حدیث 1717}}</ref> | ||
برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر افزایش هوش بر اساس روایات چنین است: | برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر افزایش هوش بر اساس روایات چنین است: | ||
* اشتغال به تحصیل و دانش؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میزان الحکمه|سال=1375|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=3|صفحه=2050|مکان=قم}}</ref> | |||
* اشتغال به تحصیل و دانش؛<ref>ری | * اندیشه در علم و حکمت؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میزان الحکمه|سال=1375|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=دار الحدیث|جلد=3|صفحه=2050|مکان=قم}}</ref><ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۱۵۹، ح ۳۳، ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.</ref> | ||
* اندیشه در علم و حکمت؛<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۱۵۹، ح ۳۳، ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.</ref> | |||
* اشتغال به تعلیم و تدریس؛<ref>ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.</ref> | * اشتغال به تعلیم و تدریس؛<ref>ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.</ref> | ||
* پرهیز از مسائل بیاهمیّت و کم اهمیّت؛<ref>ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.</ref> | * پرهیز از مسائل بیاهمیّت و کم اهمیّت؛<ref>ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.</ref> | ||
خط ۳۰: | خط ۲۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
در روایات، سفارشهایی نیز درباره برخی غذاها وجود دارد که مغز را تقویت میکند؛ مانند کدو، گلابی، کرفس، گوشت، سرکه، عسل، انار با | در روایات، سفارشهایی نیز درباره برخی غذاها وجود دارد که مغز را تقویت میکند؛ مانند کدو،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=115|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 251 تا254}}</ref> گلابی،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=115|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث255}}</ref> کرفس،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=115|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 256}}</ref> گوشت،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=116|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 257تا258}}</ref> سرکه،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=116|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 260 تا263}}</ref> عسل،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=118|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 264 و 268}}</ref> انار با گوشتش،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=118|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث265}}</ref> باقلا<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=121|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث271}}</ref> و ترنج.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=119|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 270}}</ref> [[حجامت]] کردن<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=119|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 267 و 268}}</ref> و روغن مالیدن بر بدن هم،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خرد گرایی در قرآن و حدیث|سال=1387|نام=محمد|نام خانوادگی=ری شهری|ناشر=موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر|جلد=1|صفحه=115|مکان=قم - تهران|پینوشت=حدیث 249 و 250}}</ref> از جمله کارهایی است که در روایات، برای تقویت مغز و ذهن، مؤثر دانسته شده است. | ||
براساس پژوهشهای برخی روانشناسان نیز عوامل محیطی مانند آموزش،<ref>دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، ص۷۵۱.</ref> فرهنگ، تغذیه و داروها در رشد مهارتهای شناختی و هوش تأثیرگذارند.<ref>نگاه کنید به دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، فصلهای ۶ و ۷ «پایههای محیطی رشد» و «تعامل وراثت و محیط».</ref> | براساس پژوهشهای برخی روانشناسان نیز عوامل محیطی مانند آموزش،<ref>دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، ص۷۵۱.</ref> فرهنگ، تغذیه و داروها در رشد مهارتهای شناختی و هوش تأثیرگذارند.<ref>نگاه کنید به دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، فصلهای ۶ و ۷ «پایههای محیطی رشد» و «تعامل وراثت و محیط».</ref> |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۹
راههای افزایش عقل، هوش و فهم چیست؟
بر اساس روایات و علم روانشناسی، عوامل ژنتیکی در قدرت عقل و هوش مؤثر هستند. همچنین با تقویت عوامل محیطی میتوان به تقویت هوش پرداخت. در روایات، آموختن علم، اندیشیدن، پرهیز از مسائل بیاهمیت، مشورت و همنشینی با حکیمان از جمله عوامل محیطیِ افزایش هوش شمرده شده است.
برای تقویت عقل و هوش باید از عوامل تضعیفکننده آن مانند هوسرانی و خودپسندی نیز دوری کرد.
عوامل ژنیتکی
عوامل ژنتیکی یکی از عواملی است، که در برخی موارد در رشد هوش، نقش تعیینکننده دارند. در روایات نیز به عقل سرشتی (عقل الطبع) اشاره شده که خداوند با درجههای متفاوتی در وجود انسانها قرار داده است.[۱]
بر اساس تحقیقات روانشناسان، ژنهایی که انسان از والدین به ارث میبرد، در رشد هوش او نقش دارد.[۲][۳]
عوامل محیطی
عوامل محیطی نیز تأثیرگذار در تقویت عقل و هوش است. در روایات، به عقل اکتسابی (عقل التجربه)، که از طریق یادگیری و شرایط محیطی، به دست میآید اشاره شده است.[۴] این عقل، با پشتوانه عقل سرشتی، راهنمای انسان خواهد بود. بر اساس روایتی از امام علی(ع)، عقل غریزهای است که با علم و تجربه افزایش مییابد.[۵]
برخی از عوامل محیطی تأثیرگذار بر افزایش هوش بر اساس روایات چنین است:
- اشتغال به تحصیل و دانش؛[۶]
- اندیشه در علم و حکمت؛[۷][۸]
- اشتغال به تعلیم و تدریس؛[۹]
- پرهیز از مسائل بیاهمیّت و کم اهمیّت؛[۱۰]
- رایزنی و مشورت؛
- جهاد با نفس؛
- همنشینی با حکیمان؛
- مهرورزی نسبت به نادان.[۱۱]
در روایات، سفارشهایی نیز درباره برخی غذاها وجود دارد که مغز را تقویت میکند؛ مانند کدو،[۱۲] گلابی،[۱۳] کرفس،[۱۴] گوشت،[۱۵] سرکه،[۱۶] عسل،[۱۷] انار با گوشتش،[۱۸] باقلا[۱۹] و ترنج.[۲۰] حجامت کردن[۲۱] و روغن مالیدن بر بدن هم،[۲۲] از جمله کارهایی است که در روایات، برای تقویت مغز و ذهن، مؤثر دانسته شده است.
براساس پژوهشهای برخی روانشناسان نیز عوامل محیطی مانند آموزش،[۲۳] فرهنگ، تغذیه و داروها در رشد مهارتهای شناختی و هوش تأثیرگذارند.[۲۴]
عوامل ضعیفکننده هوش
در روایات، عواملی به عنوان موانع و آفات هوش برشمرده شده است:
- هوسرانی:[۲۵] براساس روایتی از امام علی(ع)، هوای نفس را میتوان با عقل از میان برد.[۲۶]
- خودپسندی: خودپسندی باعث میشود انسان خود را خطاناپذیر دانسته و به دنبالِ سؤال و پژوهش نرود؛ در نتیجه، عقل و هوش دچار خمودی و رکود میشود. بنابر روایتی خودپسندی، یکی از حسودانِ عقل است.[۲۷] بر پایه روایتی دیگر، کسی که به خود مغرور شود، به عقلش آسیب رسانده است.[۲۸]
- تکبّر:[۲۹] تفاوت تکبّر با خودپسندی آن است که تکبّر در مقابله با دیگران، مفهوم پیدا میکند و شخص خود را در بین دیگران برتر میبیند، ولی خودپسندی تصور برتری خود نسبت به دیگران در ذهن خود است و چه بسا در میان دیگران نباشد.
- طمع: در روایتی، امام علی(ع) بیشتر زمینخوردنهای عقل را جایی دانسته که طمع به وجود آید.[۳۰]
عوامل دیگری نیز در روایات مانع شناخت بشر دانسته شده است که برخی از آنها عبارتند از دلبستن به دنیا، گناه، ظلم، کفر، فسق، اسراف، غفلت، آرزوهای دست نیافتنی، استبداد، تعصب، شراب و پرخوری.[۳۱]
مطالعه بیشتر
- روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، نشر سمت.
- خرد گرائی در قرآن و سنّت، محمد محمدی ری شهری، نشر دارالحدیث.
- آئین عقل ورزی، حسین مهریزداده، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- تربیت عقلانی، سعید بهشتی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه معاصر.
منابع
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۷۵). میزان الحکمه. ج. ۳. قم: دار الحدیث. ص. ۲۰۴۳.
- ↑ هنری ماسن، پاول (۱۳۶۷). رشد شخصیت کودک. ج. ۱. به کوشش ترجمه مهشید یاسایی. تهران: نشر مرکز. ص. ۵۳.
- ↑ مصباح علی / زارعان محمد جواد / بی ریاناصر / آقا تهرانی مرتضی / رهنمائی سید احمد /شاملی عباس / حقانی ابوالحسن / ساجدی ابوالفضل . (۱۳۷۵). روانشناسی رشد با نگرش بر منابع اسلامی. ج. ۲. تهران: سمت. ص. ۷۵۰.
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۷۵). میزان الحکمه. ج. ۳. قم: دار الحدیث. ص. ۲۰۴۳.
- ↑ خوانساری، جمال الدین محمد (۱۳۶۶). شرح محقق بارع جمال الدين محمد خوانسارى بر غُرر الحكَم و دُرَر الكَلم. ج. ۲. تهران: دانشگاه تهران. ص. ۳۲حدیث 1717
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۷۵). میزان الحکمه. ج. ۳. قم: دار الحدیث. ص. ۲۰۵۰.
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۷۵). میزان الحکمه. ج. ۳. قم: دار الحدیث. ص. ۲۰۵۰.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۱۵۹، ح ۳۳، ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج۳، ص۲۰۵۰.
- ↑ نگاه کنید به ری شهری، محمد، خردگرائی در قرآن و سنّت، ترجمه مهدی مهریزی، دار الحدیث، چاپ اول، صص ۱۰۱–۱۱۵.
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۵حدیث 251 تا254
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۵حدیث255
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۵حدیث 256
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۶حدیث 257تا258
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۶حدیث 260 تا263
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۸حدیث 264 و 268
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۸حدیث265
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۲۱حدیث271
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۹حدیث 270
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۹حدیث 267 و 268
- ↑ ری شهری، محمد (۱۳۸۷). خرد گرایی در قرآن و حدیث. ج. ۱. قم - تهران: موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر. ص. ۱۱۵حدیث 249 و 250
- ↑ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، ص۷۵۱.
- ↑ نگاه کنید به دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، روانشناسی رشد …، ج۲، فصلهای ۶ و ۷ «پایههای محیطی رشد» و «تعامل وراثت و محیط».
- ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، ج۵، ص۴۱۱، حدیث ۸۹۷۲.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، انتشارات عصر ظهور، چاپ اول، حکمت۴۲۴.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، حکمت ۲۱۲.
- ↑ حکیمی، محمد رضا، الحیاه، بیروت: الدار الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۰۹ ق، ج۱، ص۱۸۰.
- ↑ تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و دررالکلم، ج۴، ص۱۷۸، حدیث ۵۷۵۲.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ح۲۱۹.
- ↑ همچنین نگاه کنید به ری شهری، محمد، العلم و الحکمه فی الکتاب و السنه، دار الحدیث، چاپ اول، القسم الرابع، ص۱۱۱–۷۷.