شهادت یا فوت امام زمان: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{سوال}} امام زمان به شهادت می‌رسند یا وفات می‌کنند؟ {{پایان سوال}} {{درگاه|مهدویت}}برخی روایات به این مطلب اشاره کرده‌اند که امام زمان(ع) به مرگ طبیعی از دنیا خواهد رفت؛ ولی در مقابل بر اساس برخی دیگر از روایات، تمام امامان شیعه|ام...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
امام زمان به شهادت می‌رسند یا وفات می‌کنند؟
امام زمان به شهادت می‌رسند یا وفات می‌کنند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{درگاه|مهدویت}}برخی روایات به این مطلب اشاره کرده‌اند که [[امام زمان(ع)]] به مرگ طبیعی از دنیا خواهد رفت؛ ولی در مقابل بر اساس برخی دیگر از روایات، تمام [[امامان شیعه|امامان(ع)]] از جمله امام زمان [[شهید]] می‌شوند و مرگ طبیعی در آنان وجود ندارد. [[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار|کتاب بحارالانوار]] فصلی را با عنوان {{عربی|انَّهُم(ع) لا يَموتونَ اِلّا بِالشَّهادَة|ترجمه=ائمه، نمی‌میرند مگر با شهادت}} برای این بحث اختصاص داده است.
{{درگاه|مهدویت}}


بر اساس روایات، شهادت یا وفات امام زمان در دوره [[رجعت]] و بازگشت [[امام حسین(ع)]] روی خواهد داد و امور مربوط به کفن و دفن او بر عهده امام حسین(ع) خواهد بود.
{{پاسخ}}


== وفات امام زمان(ع) ==
بر اساس روایات اسلامی مرتبط با [[ظهور امام مهدی(عج)]]، دوران حکومت ایشان پس از ظهور مدت مشخصی ادامه خواهد داشت. پس از این دوران، [[امام زمان(ع)]] از دنیا خواهد رفت، اما درباره نوع مرگ ایشان میان روایات اختلاف نظر وجود دارد.
 
بخشی از روایات، مرگ طبیعی امام زمان (عج) را بیان کرده‌اند، اما گروهی دیگر از روایات، شهادت ایشان را مورد تأکید قرار داده‌اند و قائل‌اند که تمام امامان(ع) از جمله امام مهدی(عج)، به شهادت می‌رسند. این دیدگاه بر این اساس است که مرگ طبیعی برای [[امامان معصوم(ع)]] غیرممکن بوده و شهادت به عنوان سرنوشت ایشان تعیین شده است.
 
براساس برخی روایات، وفات یا شهادت امام مهدی (عج) در دوره رجعت رخ خواهد داد؛ زمانی که [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] نیز به دنیا بازمی‌گردد و امور مربوط به کفن و دفن ایشان بر عهده امام حسین(ع) خواهد بود. این موضوع به‌عنوان بخشی از اعتقادات شیعه درباره [[رجعت]]، حکایت از تداوم نقش امامان معصوم در اداره امور معنوی و جهانی دارد.
 
== وفات امام زمان ==
برخی روایات به وفات امام زمان(ع)، اشاره کرده‌اند:
برخی روایات به وفات امام زمان(ع)، اشاره کرده‌اند:
* در روایتی [[امام صادق(ع)]]، مقصود از آیه {{قرآن||ترجمه=سپس پیروزی بر آنان را به شما بازمی‌گردانیم|سوره=اسراء|آیه=۶}} را زنده شدن امام حسین(ع) با اصحابش در عصر امام زمان(ع) دانسته است. امام در ادامه، رجعت امام حسین(ع) را زمانی دانست که حضرت مهدی(ع) میان مردم حضور دارد و هنگامی که مردم امام حسین(ع) را به خوبی شناختند و به او ایمان پیدا کردند، مرگ حضرت حجت(ع) فرا می‌رسد. بر اساس این روایت امام حسین، [[غسل میت|غسل]]، [[حنوط]]، [[کفن]] و خاک‌سپاری حضرت را بر عهده می‌گیرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ج۲۷، ص۲۱۷.</ref>
# [[امام صادق(ع)]] در ضمن حدیثی در تفسیر آیه ششم [[سوره اسرا]]: {{قرآن|ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيهْمْ|ترجمه=سپس پیروزی بر آنان را به شما بازمی‌گردانیم|سوره=|آیه=}} فرمود: {{عربی|خُرُوجُ الْحُسَيْنِ ع فِي سَبْعِينَ مِنْ أَصْحَابِهِ عَلَيْهِمُ الْبَيْضُ الْمُذَهَّبَةُ لِكُلِّ بَيْضَةٍ وَجْهَانِ الْمُؤَدُّونَ إِلَى النَّاسِ إِنَّ هَذَا الْحُسَيْنَ قَدْ خَرَجَ حَتَّى لَا يَشُكَّ الْمُؤْمِنُونَ فِيهِ وَ إِنَّهُ لَيْسَ بِدَجَّالٍ وَ لَا شَيْطَانٍ وَ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ بَيْنَ أَظْهُرِهِمْ فَإِذَا اسْتَقَرَّتِ الْمَعْرِفَةُ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّهُ الْحُسَيْنُ ع جَاءَ الْحُجَّةَ الْمَوْتُ فَيَكُونُ الَّذِي يُغَسِّلُهُ وَ يُكَفِّنُهُ وَ يُحَنِّطُهُ وَ يَلْحَدُهُ فِي حُفْرَتِهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ ع وَ لَا يَلِي الْوَصِيَّ إِلَّا الْوَصِيُّ.‏‏‏‏‏‏‏|ترجمه=امام حسین(ع) در زمان ظهور حضرت مهدی(ع)، هنگامی که او در میان مردم ظاهر و آشکار است، با هفتاد نفر رجعت خواهد نمود، زمانی که مردم به وجود امام حسین(ع) یقین کردند، حضرت مهدی(ع) از دنیا خواهد رفت، سپس امام حسین(ع) امور غسل، کفن، حنوط و خاک‌سپاری حضرت را بر عهده خواهد گرفت؛ زیرا امور ولی را جز ولی عهده‌دار نخواهد شد}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کامل الزیارات|سال=1356|نام=جعفر بن محمد|نام خانوادگی=ابن قولويه‏|ناشر=نجف، انتشارات دار المرتضوية|صفحه=60}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=1403|نام=محمد باقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=بیروت، دار إحياء التراث العربی|جلد=53|صفحه=94}}</ref>
* در روایتی دیگر امام صادق(ع)، اولین رجعت‌کننده به دنیا را امام حسین(ع) دانسته که یاران و هفتاد پیامبر او را همراهی می‌کنند. سپس حضرت قائم(ع) انگشترش را به امام حسین واگذار می‌کند و چشم از جهان فرو می‌بندد. امام حسین(ع) نیز غسل، کفن و دفن او را بر عهده می‌گیرد.<ref name=":0">مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ج۲۷، ص۲۱۷.</ref>
# در روایتی دیگر امام صادق(ع)، اولین رجعت‌کننده به دنیا را امام حسین(ع) دانسته که یاران و هفتاد پیامبر او را همراهی می‌کنند. سپس [[حضرت قائم(ع)]] انگشترش را به امام حسین(ع) واگذار می‌کند و چشم از جهان فرو می‌بندد. امام حسین(ع) نیز غسل، کفن و دفن او را بر عهده می‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=1403|نام=محمد باقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=بیروت، دار إحياء التراث العربی|جلد=27|صفحه=217}}</ref>


== شهادت همه معصومان(ع) ==
== شهادت امام زمان ==
برخی روایات به‌صورت عام، دلالت بر [[شهادت]] همه [[چهارده معصوم(ع)|معصومان(ع)]] دارد:
برخی روایات به‌صورت عام، دلالت بر [[شهادت]] همه [[چهارده معصوم(ع)|معصومان(ع)]] دارد:
* [[امام حسن(ع)]] فرمود: «به خدا قسم، رسول خدا(ص) با ما پيمان بسته كه اين امر را دوازده امام از فرزندان علی و فاطمه در اختيار خواهند گرفت که هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است.»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ج۲۷، ص۲۱۷؛ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، دارالمعرفه، بیروت، ص۳۴۹.</ref>
# [[امام حسن(ع)]] فرمود: {{عربی|خَطَبَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ع بَعْدَ قَتْلِ أَبِيهِ فَقَالَ فِي خُطْبَتِهِ لَقَدْ حَدَّثَنِي حَبِيبِي جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ- إِنَّ الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَفْوَتِهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُوم‏|ترجمه=به خدا قسم، رسول خدا(ص) با ما پيمان بسته كه اين امر را دوازده امام از فرزندان علی و فاطمه در اختيار خواهند گرفت که هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=كفاية الأثر|سال=1401|نام=على بن محمد|نام خانوادگی=خزاز رازى‏|ناشر=قم، انتشارات بیدار|صفحه=227}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=1403|نام=محمد باقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=بیروت، دار إحياء التراث العربی|جلد=27|صفحه=214}}</ref>
* از امام صادق(ع) و [[امام رضا(ع)]] نیز روایت شده که {{عربی|مَا مِنَّا إِلاَّ مَسْمُومٌ أَوْ مَقْتُولٌ|ترجمه=هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است}}.<ref>طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ص۳۴۹.</ref>
# از امام صادق(ع) و [[امام رضا(ع)]] نیز روایت شده که {{عربی|ما مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُوم‏|ترجمه=هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=من لا يحضره الفقيه|سال=1413|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه|ناشر=قم، جامعه مدرسین|جلد=2|صفحه=585}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=1403|نام=محمد باقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=بیروت، دار إحياء التراث العربی|جلد=27|صفحه=214}}</ref>


بیشتر عالمان شیعه، روایات دلالت‌کننده بر شهادت را ترجیح داده و معتقدند همه معصومان(ع) از جمله امام زمان(ع) به شهادت می‌رسند.<ref>طبسی، نجم الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۴.</ref> [[علامه مجلسی]] در  [[بحارالانوار (کتاب)|کتاب بحارالانوار]] فصلی را در مورد شهادت همه امامان(ع) نوشته و عنوان آن را {{عربی|انَّهُم(ع) لا يَموتونَ اِلّا بِالشَّهادَة|ترجمه=ائمه، نمی‌میرند مگر با شهادت}} گذاشته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۲۷، ص۲۱۳.</ref>
بیشتر عالمان شیعه، روایات دلالت‌کننده بر شهادت را ترجیح داده و معتقدند همه معصومان(ع) از جمله امام زمان(ع) به شهادت می‌رسند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=چشم‌اندازی به حکومت مهدی|سال=1380|نام=نجم الدین|نام خانوادگی=طبسی|ناشر=قم، بوستان کتاب|صفحه=214}}</ref> [[علامه مجلسی]] در  [[بحارالانوار (کتاب)|کتاب بحارالانوار]] فصلی را در مورد شهادت همه امامان(ع) نوشته و عنوان آن را {{عربی|انَّهُم(ع) لا يَموتونَ اِلّا بِالشَّهادَة|ترجمه=ائمه، نمی‌میرند مگر با شهادت}} گذاشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=بحار الانوار|سال=1403|نام=محمد باقر|نام خانوادگی=مجلسی|ناشر=بیروت،  دار إحياء التراث العربی|جلد=27|صفحه=207}}</ref>


=== چگونگی شهادت امام زمان(ع) ===
=== چگونگی شهادت امام زمان(ع) ===
در مورد چگونگی شهادت امام مهدی(ع)، تنها یک روایت نقل شده که در منابع معتبر شیعه وجود ندارد. به همین جهت محققان معتقدند دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، وجود ندارد. در این روایت که [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته شده، زنی دارای ریش و شبیه به مردان، در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب، و حضرت را به شهادت می‌رساند.<ref>صدر، سید محمد، تاریخ ما بعد الظهور، اصفهان، مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع)، ص۸۸۱.</ref>
در مورد چگونگی [[شهادت امام مهدی(ع)]]، تنها یک روایت نقل شده که در منابع معتبر شیعه وجود ندارد. به همین جهت محققان معتقدند دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، وجود ندارد. در این روایت که [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته شده، زنی دارای ریش و شبیه به مردان، در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب و حضرت را به شهادت می‌رساند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ما بعد الظهور|سال=1412|نام=سید محمد|نام خانوادگی=صدر|ناشر=اصفهان، مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع)|صفحه=881}}</ref>


== غسل و دفن امام زمان(ع) ==
براساس روایات، شهادت یا وفات امام زمان در دوره [[رجعت]] و بازگشت [[امام حسین(ع)]] روی خواهد داد و امور مربوط به کفن و دفن امام بر عهده امام حسین(ع) خواهد بود؛ زیرا که امام را جز امام، غسل نمی‌دهد.<ref name=":0"/>
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


خط ۳۴: خط ۳۸:
| شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{ارزیابی
  | شناسه =شد
  | شناسه = شد
  | تیترها =شد
  | عکس = <!--خالی | شد-->
  | ویرایش =شد
  | درگاه = شد
  | لینک‌دهی =شد
  | ادبیات = شد
  | ناوبری =
  | پیوند = شد
  | نمایه =
  | ناوبری = <!--خالی | شد-->
  | تغییر مسیر =
  | تغییرمسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات = شد
  | بازبینی نویسنده =شد
  | ارزیابی کمی = شد
  | بازبینی =شد
  | ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد-->
| تکمیل =
  | اولویت =ب
  | اولویت =ب
  | کیفیت =ب
  | کیفیت = متوسط
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}


[[رده:مهدویت]]
[[رده:مهدویت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۵۸

سؤال

امام زمان به شهادت می‌رسند یا وفات می‌کنند؟

درگاه‌ها
درگاه مهدویت.png



بر اساس روایات اسلامی مرتبط با ظهور امام مهدی(عج)، دوران حکومت ایشان پس از ظهور مدت مشخصی ادامه خواهد داشت. پس از این دوران، امام زمان(ع) از دنیا خواهد رفت، اما درباره نوع مرگ ایشان میان روایات اختلاف نظر وجود دارد.

بخشی از روایات، مرگ طبیعی امام زمان (عج) را بیان کرده‌اند، اما گروهی دیگر از روایات، شهادت ایشان را مورد تأکید قرار داده‌اند و قائل‌اند که تمام امامان(ع) از جمله امام مهدی(عج)، به شهادت می‌رسند. این دیدگاه بر این اساس است که مرگ طبیعی برای امامان معصوم(ع) غیرممکن بوده و شهادت به عنوان سرنوشت ایشان تعیین شده است.

براساس برخی روایات، وفات یا شهادت امام مهدی (عج) در دوره رجعت رخ خواهد داد؛ زمانی که امام حسین(ع) نیز به دنیا بازمی‌گردد و امور مربوط به کفن و دفن ایشان بر عهده امام حسین(ع) خواهد بود. این موضوع به‌عنوان بخشی از اعتقادات شیعه درباره رجعت، حکایت از تداوم نقش امامان معصوم در اداره امور معنوی و جهانی دارد.

وفات امام زمان

برخی روایات به وفات امام زمان(ع)، اشاره کرده‌اند:

  1. امام صادق(ع) در ضمن حدیثی در تفسیر آیه ششم سوره اسرا: ﴿ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيهْمْ؛ سپس پیروزی بر آنان را به شما بازمی‌گردانیم فرمود: «خُرُوجُ الْحُسَيْنِ ع فِي سَبْعِينَ مِنْ أَصْحَابِهِ عَلَيْهِمُ الْبَيْضُ الْمُذَهَّبَةُ لِكُلِّ بَيْضَةٍ وَجْهَانِ الْمُؤَدُّونَ إِلَى النَّاسِ إِنَّ هَذَا الْحُسَيْنَ قَدْ خَرَجَ حَتَّى لَا يَشُكَّ الْمُؤْمِنُونَ فِيهِ وَ إِنَّهُ لَيْسَ بِدَجَّالٍ وَ لَا شَيْطَانٍ وَ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ بَيْنَ أَظْهُرِهِمْ فَإِذَا اسْتَقَرَّتِ الْمَعْرِفَةُ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّهُ الْحُسَيْنُ ع جَاءَ الْحُجَّةَ الْمَوْتُ فَيَكُونُ الَّذِي يُغَسِّلُهُ وَ يُكَفِّنُهُ وَ يُحَنِّطُهُ وَ يَلْحَدُهُ فِي حُفْرَتِهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ ع وَ لَا يَلِي الْوَصِيَّ إِلَّا الْوَصِيُّ.‏‏‏‏‏‏‏؛ امام حسین(ع) در زمان ظهور حضرت مهدی(ع)، هنگامی که او در میان مردم ظاهر و آشکار است، با هفتاد نفر رجعت خواهد نمود، زمانی که مردم به وجود امام حسین(ع) یقین کردند، حضرت مهدی(ع) از دنیا خواهد رفت، سپس امام حسین(ع) امور غسل، کفن، حنوط و خاک‌سپاری حضرت را بر عهده خواهد گرفت؛ زیرا امور ولی را جز ولی عهده‌دار نخواهد شد».[۱][۲]
  2. در روایتی دیگر امام صادق(ع)، اولین رجعت‌کننده به دنیا را امام حسین(ع) دانسته که یاران و هفتاد پیامبر او را همراهی می‌کنند. سپس حضرت قائم(ع) انگشترش را به امام حسین(ع) واگذار می‌کند و چشم از جهان فرو می‌بندد. امام حسین(ع) نیز غسل، کفن و دفن او را بر عهده می‌گیرد.[۳]

شهادت امام زمان

برخی روایات به‌صورت عام، دلالت بر شهادت همه معصومان(ع) دارد:

  1. امام حسن(ع) فرمود: «خَطَبَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ع بَعْدَ قَتْلِ أَبِيهِ فَقَالَ فِي خُطْبَتِهِ لَقَدْ حَدَّثَنِي حَبِيبِي جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ- إِنَّ الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَفْوَتِهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُوم‏؛ به خدا قسم، رسول خدا(ص) با ما پيمان بسته كه اين امر را دوازده امام از فرزندان علی و فاطمه در اختيار خواهند گرفت که هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است».[۴][۵]
  2. از امام صادق(ع) و امام رضا(ع) نیز روایت شده که «ما مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُوم‏؛ هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است».[۶][۷]

بیشتر عالمان شیعه، روایات دلالت‌کننده بر شهادت را ترجیح داده و معتقدند همه معصومان(ع) از جمله امام زمان(ع) به شهادت می‌رسند.[۸] علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار فصلی را در مورد شهادت همه امامان(ع) نوشته و عنوان آن را «انَّهُم(ع) لا يَموتونَ اِلّا بِالشَّهادَة؛ ائمه، نمی‌میرند مگر با شهادت» گذاشته است.[۹]

چگونگی شهادت امام زمان(ع)

در مورد چگونگی شهادت امام مهدی(ع)، تنها یک روایت نقل شده که در منابع معتبر شیعه وجود ندارد. به همین جهت محققان معتقدند دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، وجود ندارد. در این روایت که ضعیف دانسته شده، زنی دارای ریش و شبیه به مردان، در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب و حضرت را به شهادت می‌رساند.[۱۰]


منابع

  1. ابن قولويه‏، جعفر بن محمد (۱۳۵۶). کامل الزیارات. نجف، انتشارات دار المرتضوية. ص. ۶۰.
  2. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳). بحار الانوار. ج. ۵۳. بیروت، دار إحياء التراث العربی. ص. ۹۴.
  3. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳). بحار الانوار. ج. ۲۷. بیروت، دار إحياء التراث العربی. ص. ۲۱۷.
  4. خزاز رازى‏، على بن محمد (۱۴۰۱). كفاية الأثر. قم، انتشارات بیدار. ص. ۲۲۷.
  5. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳). بحار الانوار. ج. ۲۷. بیروت، دار إحياء التراث العربی. ص. ۲۱۴.
  6. ابن بابویه، محمد بن علی (۱۴۱۳). من لا يحضره الفقيه. ج. ۲. قم، جامعه مدرسین. ص. ۵۸۵.
  7. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳). بحار الانوار. ج. ۲۷. بیروت، دار إحياء التراث العربی. ص. ۲۱۴.
  8. طبسی، نجم الدین (۱۳۸۰). چشم‌اندازی به حکومت مهدی. قم، بوستان کتاب. ص. ۲۱۴.
  9. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳). بحار الانوار. ج. ۲۷. بیروت، دار إحياء التراث العربی. ص. ۲۰۷.
  10. صدر، سید محمد (۱۴۱۲). تاریخ ما بعد الظهور. اصفهان، مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع). ص. ۸۸۱.