دلیل غیبت امام زمان(ع)

سؤال

علل غیبت امام زمان(ع) چیست؟

درگاه‌ها

علت واقعی غیبت امام زمان(ع) یکی از رازهای الهی دانسته شده است که جز خدا و پیشوایان معصوم کسی از آن اطلاع ندارد. در روایاتی از ائمه(ع) به برخی از دلایل غیبت اشاره شده است؛ آزمایش مردم در امر غیبت، آزادی امام از بیعت طاغوتیان زمان، فراهم نبودن شرایط ظهور و حفظ جان امام از جمله این دلایل برشمرده شده است.

غیبت امام زمان سرّی از اسرار الهی

بر اساس برخی روایات، علت و فلسفه واقعی غیبت امام مهدی(ع) سری از اسرار الهی است که حکمت آن بر بندگان پوشیده است و جز خدا و امامان معصوم(ع) کسی نسبت به آن اطلاع کامل ندارد و تنها بعد از ظهور آن حضرت این مطلب روشن خواهد شد. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «یا جابر! ان‌ّ هذا لامر من أمراللّه و سرّ من سرّ اللّه، مطوّی عن عباده فایّاک و الشّک فی أمر اللّه فهو کفر؛ ای جابر! (غیبت امام زمان) سرّی از اسرار الهی می‌باشد که بر بندگان پوشیده است، مبادا در امر خدا شک کنی، چرا که تردید در امر خدا کفر است.»

عبدالله بن فضل هاشمی از امام صادق(ع) روایت کرده است که امام می‌فرمود: «همانا برای صاحب‌الامر غیبتی تخلف ناپذیر است، به طوری که اهل باطل در آن تردید می‌کنند». عرض کردم: یابن رسول‌الله! چرا غیبت می‌کند؟ فرمود: «به علّتی که به ما اجازه نداده‌اند آن را آشکار سازیم.» عرض کردم: چه حکمتی در غیبت اوست؟ فرمود: «همان حکمتی که در غیبت حجّت‌های پیش از او بوده است. حکمت غیبت قائم بعد از آمدن خود او ظاهر می‌شود، چنان‌که حکمت سوراخ کردن کشتی توسط خضر(ع) و کشتن آن بچه و تعمیر دیوار، برای موسی(ع) ظاهر نگشت، مگر موقعی که خواستند از هم جدا شوند.»

آزمایش مردم

ظهور

علائم ظهور

اسلام در عصر ظهور

عصر ظهور

وقایع ظهور

آخرالزمان

در برخی از روایات فلسفه غیبت امام زمان(ع) آزمایش مردم ذکر شده است.

• رسول خدا(ص) می‌فرماید: «ذاک الّذی یغیب عن شیعته و اوْلیائه غیْبهً، لا یثْبت فیها علی القوْل بامامته الاّ من امْتحن‌اللّه قلْبه للاْیمان؛ او (امام زمان) کسی است که از یاران و شیعیانش غایب می‌شود، غیبتی که در آن غیبت کسی در اعتقاد به امامت حضرت ثابت نمی‌ماند، مگر کسی که خدا قلبش را به ایمان آزموده باشد.»
• امام علی(ع) می‌فرماید: «اما و اللّه لاقتلن‌ّ انا و ابنای هذان، ولیبعثن‌ الله من ولدی فی آخر الزمان یطالب بدمائنا، و لیبعثن‌ّ عنهم تمییزاً لأهل‌الضلاله حتی یقول الجاهل: مالله فی آل محمد من حاجه؛ به خدا قسم من و این دو فرزندم (حسن و حسین) شهید خواهیم شد، خداوند در آخرالزمان مردی از فرزندانم را به خون خواهی ما برخواهد انگیخت و او مدتی غایب خواهد شد تا مردم آزمایش شوند و گمراهان جدا گردند، تا جایی که نادان ‌می‌گوید: خداوند دیگر نیازی به آل محمد ندارد.»
• امام حسین(ع) می‌فرماید: «برای امام مهدی(ع) غیبتی است. در این غیبت برخی از دین بر می‌گردند و برخی ثابت قدم ‌می‌مانند. هر کس در این غیبت صبر کند و بر مشکلاتی که از سوی دشمنان ایجاد می‌شود استقامت کند، به قدری از اجر خداوند بهره‌مند می‌گردد که انگار در کنار پیامبر(ص) به وسیله شمشیر با دشمنان جنگیده است.»
• پیامبر(ص) ضمن حدیث مفصلی می‌فرماید: «مهدی از دیدگان پیروانش غایب می‌شود و جز کسانی که خدا دل‌های‌ آنان را جهت ایمان، شایسته قرار داده، در اعتقاد و امامت او استوار نمی‌مانند.»
• امام موسی کاظم(ع) می‌فرماید: «هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد مواظب دین خود باشید، مبادا کسی شما را از دین خارج کند. او ناگزیر غیبتی خواهد داشت، به طوری که گروهی از مؤمنان از عقیده خویش بر می‌گردند. خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش می‌کند… .»

آزادی از بیعت طاغوت‌های زمان

در برخی از روایات علت و حکمت غیبت امام مهدی(ع) این است که بر خلاف سایر امامان که به دلایلی مجبور به بیعت با حاکمان زمان بودند، تعهد و بیعت با هیچ حاکمی را بر گردن نداشته باشد، تا بتواند در زمان قیام خود، آزادانه ‌تلاش کند.

• امام رضا (ع) در پاسخ از علت غیبت فرمود: «برای اینکه بیعتی بر گردن او نباشد زمانی با شمشیر قیام می‌کند.»
• امام حسن مجتبی(ع) در این باره فرمود: «هر کدام از ما (امامان اهل البیت) در زمان خود بیعت حاکمان و طاغوت‌های زمان را از روی تقیه به عهده گرفته‌ایم، مگر امام مهدی که عیسی به امامت آن حضرت نماز می‌گذارد. خداوند ولادت او را مخفی نگه داشت و برای او غیبتی‌ در نظر گرفت، تا زمانی که قیام می‌کند بر گردنش بیعت حاکمی نباشد.»

حفظ جان

خداوند به وسیله غیبت امام دوازدهم(ع) جانش را از شر دشمنان حفظ نموده است. امام صادق(ع) فرمود: «برای قائم ما قبل از آن‌که به پا خیزد غیبتی است. راوی پرسید: برای چه؟ حضرت فرمود: به جهت این که ترس از کشته شدن او وجود دارد.»

آمادگی جهان

ظهور حضرت مهدی(ع) به عنوان «خاتم الاوصیا» و منجی بشریت، به زمینه و آمادگی جهانی نیازمند است. زیرا روش و سیره آن حضرت مبتنی بر رعایت امور ظاهری و حکم به ظاهر نیست بلکه مبتنی بر رعایت حقایق و حکم به واقعیّات، ترک تقیّه، مسامحه نکردن در امور دینی، احقاق حقوق، برقراری عدالت واقعی و اجرای تمام احکام اسلامی است.