حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
 
(۷۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
 
حضرت فاطمه(س) که بود و چه جایگاهی در اسلام دارد؟
شخصیت و زندگی حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را تبیین بفرمایید؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|خانواده}}
{{درگاه|فاطمی|خانواده|واژه‌ها}}
'''فاطمه زهرا''' دختر [[پیامبر اسلام(ص)]] و همسر [[حضرت علی(ع)]] و مادر [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]، از زنان بزرگ جهان اسلام است. شیعیان اعتقاد به عصمت حضرت زهرا(س) دارند و روایات زیادی مبنی بر عظمت جایگاه او و فضائلش از جمله عبادات طولانی نقل کردند. پیامبر اسلام(ص) بسیار او را دوست داشت و گفته است: «فاطمه پاره تن من است و هرکس فاطمه را برنجاند من را رنجانده است.»
 
فاطمه زهرا در سال پنجم [[بعثت]] در مکه متولد شد و در سال دوم هجرت با امام علی(ع) ازدواج کرد. یکی از اتفاق‌های مهم زندگی‌اش، پس گرفتن فدک توسط خلیفه وقت از او بود که با اعتراض و خطبه او روبرو شد. از حضرت زهرا(س) دو خطبه نقل شده است. اولین آن درباره غصب فدک است که در مسجد خطاب به مردان و زنان گفته شد. و دومی در خانه، میان زنان مهاجر و انصار بود که درباره غصب خلافت و مظلومیت علی(ع) و خطرات آینده برای امت اسلامی بود.
 
از سیره عبادی فاطمه(س)، نماز و عبادت‌های طولانی زیاد، انفاق و صدقه دادن، ایثار و… ذکر شده است.
{{گاهشمار زندگی فاطمه زهرا(س)}}


== ولادت ==
== ولادت ==
{{نوشتار اصلی|ولادت حضرت زهرا(س)}}
{{نوشتار اصلی|ولادت حضرت زهرا(س)}}مشهور شیعیان ولادت حضرت زهرا(س) را سال پنجم بعثت می‌دانند. طبق این قول، حضرت زهرا(س) هشت سال قبل از هجرت و در مکه و بیستم ماه جمادی الثانی متولد شد.<ref>کلینی در اصول کافی، ج۱، ص۴۵۸ و ابن شهر آشوب در مناقب، ج۳، ص۳۵۷، مجلسی در بحار الانوار، ج۴۳، ص۶ و حیات القلوب، ج۲، ص۱۴۹ و فیض کاشانی در وافی، ج۱، ص۱۷۳</ref> از دیگر اقوال درباره سال تولد ایشان، سال دوم بعثت،<ref>المصباح، شیخ طوسی، طبع هند، ص۷۹۳، مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲</ref> پنج سال قبل از بعثت، دو سال قبل از بعثت است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.</ref>


== خصوصیات و ویژگی‌های حضرت زهرا ==
فاطمه آخرین فرزند پیامبر اسلام از حضرت خدیجه(س) است. همه برادران و خواهران حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند. [[حضرت خدیجه(س)]] در زمانی که فاطمه پنج سال داشت از دنیا رفت.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۴۹</ref>


=== ایمان، تقوا و عبادت ===
== ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع) ==
رسول خدا (ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا (س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.<ref>«إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.</ref>
{{نوشتار اصلی|ازدواج و زندگی حضرت فاطمه(س) با حضرت علی(ع)}}
حضرت زهرا(س) در سال اول هجرت و در نه سالگی با امام علی(ع) ازدواج کرد و در سال دوم مراسم عروسی انجام گرفت. زندگی ساده و نداشتن امکانات رفاهی از ویژگی‌های بارز زندگی فاطمه(س) و علی(ع) در آغاز زندگی مشترکشان بود.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص ۵۳ ۵۱</ref> از [[امام صادق(ع)]] روایت شده است {{متن عربی|لَو لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ لَمْ يَكُنْ لِفاطِمَةَ كُفْوٌ|ترجمه=اگر على آفريده نمى‌شد، كسى كه لايق همسرى فاطمه باشد وجود نداشت.}}<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۴۳</ref> شیعیان اعتقاد دارند ازدواج حضرت فاطمه(س) را پیامبر به خداوند سپرده بود و خواستگاران زیاد او را رد می‌کرد تا امر خداوند بیاید که فاطمه با که ازدواج کند و فرشته‌ای بر پیامبر(ص) وحی کرد که عقد علی و فاطمه در آسمان خوانده شد و تو آنها را در زمین به عقد یکدیگر درآور.<ref>زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۷</ref>


حسن بصری می‌گفت: حضرت فاطمه زهرا (س) عابدترین مردم بود، در عبادت حق تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.<ref>«مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۷۶.</ref> و درباره صفات اخلاقی ایشان از عایشه نقل شده که می‌گوید: بعد از رسول خدا (ص) کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم.<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۴.</ref>
حضرت زهرا از تنگدستی امام علی و سختی معاش آگاه بود اما با علم به این مشکلات، به همسری او درآمد.<ref>المُسْتَدرَک علی الصَحیحَین، حاکم نیشابوری، به نقل از دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۲۴۸</ref> آورده‌اند که علی و فاطمه برای تقسیم کارها نزد پیامبر رفتند و پیامبر کارهای خانه را به فاطمه سپرد و کارهای بیرون را به علی.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۱۷، ص۴۰۵</ref> گفته شده است مهریه حضرت زهرا(س) زره امام علی(ع) بوده است که در حدود چهارصد درهم قیمت داشته است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، زهرا برترین بانوی جهان اسلام، قم، سرور، ۱۳۷۶، ص۳۸.</ref> صبغة الله بن محمد غوث از عالمان اهل سنت در رساله کوچکی درباره صداق حضرت زهرا(س) روایات را دو دسته کرده، دسته‌ای که صداق را ۴۰۰ درهم و دسته‌ای که ۴۸۰ درهم می‌داند.<ref>جعفریان، رسول، «[https://www.khabaronline.ir/news/516264/مهریه-حضرت-فاطمه-زهرا-س-چه-اندازه-بود مهریه حضرت فاطمه زهرا(س) چه اندازه بود؟]» سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۴، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.</ref>


=== حجاب و عفاف ===
امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، [[زینب]] و [[ام کلثوم]] چهار فرزند او بودند.
{{نوشتار اصلی|حجاب حضرت فاطمه(س)}}
حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان تنها حامی ولایت، مجبور شدند تا با نامحرمان به احتجاج و اقامه دلیل و برهان بپردازند، اما حضور ایشان در جامعه، نه تنها با عفاف ایشان منافات نداشت؛ بلکه او را در جامعه به عنوان باحجاب‌ترین و با عفیف‌ترین فرد معرفی کرد، چرا که در مسجد به ایراد سخنرانی پرداخت، اما دستور داد هنگام رفتن به مسجد، زنان بنی هاشم اطرافش را احاطه کنند و در مسجد پرده‌ای میان زنان و مردان آویختند و ایشان از پشت پرده، سخنرانی کردند.


د) رازداری
== خصوصیات و فضائل ==
خداپرستی، زهد، ایثار، گذشت، راستگویی از صفات حضرت زهرا(س) بوده است.<ref>زندگانی صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، مدرسی، سید محمد تقی، ج۱، ص۵۵</ref> نمازها و شب‌زنده‌داری‌های طولانی از ویژگی‌های سیره عبادی حضرت فاطمه(س) است.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۵۵</ref> درباره حضرت فاطمه گفته شده است که مورد علاقه شدید پیامبر بوده است. روایت آمده است: {{متن عربی|فاطِمة بَضعَة منّى، فَمَن اغضَبَها اغضَبَنى|ترجمه=فاطمه پاره تن من است، هركس كه فاطمه را به غضب بياورد مرا به غضب مى آورد.}}<ref>زهرا (سلام الله علیها) گل همیشه بهار نبوت، محسنی، شیخ محمد آصف، ج۱، ص۲۵</ref> از دیگر ویژگی‌های او که در کتب علمای شیعه آمده، این است: برترین بانوی جهان، بانوی بهشتی، مقرب درگاه خداوند، نخستین کسی که وارد بهشت می‌شود و …<ref>زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۶۱</ref>


ادب و احترام زن به همسر خود، اقتضا می‌کند که نه تنها از طرح و بزرگ جلوه دادن کمبودهای خانه، خود داری کند، بلکه در حد امکان، کاستی‌ها را نادیده گرفته، آنها را کوچک شمارد. هنگامی که اظهار ناراحتی، نتیجه‌ای جز رنجش شوهر ندارد، زن نباید کلامی در این رابطه با او بگوید.
=== تقوا و عبادت ===
رسول خدا(ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا(س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.<ref>«إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.</ref> حسن بصری می‌گفت: فاطمه زهرا(س) عابدترین مردم بود، در عبادت حق تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.<ref>«مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۷۶.</ref> و درباره صفات اخلاقی ایشان از [[عایشه]] نقل شده که می‌گوید: بعد از رسول خدا(ص) کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم.<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۴.</ref>


روزی فاطمه زهرا (س) به حضور پدرش رسید، در حالی که آثار ضعف و گرسنگی از چهره زهرا علیها السلام نمایان بود. رسول خدا (ص) وقتی این حالت را مشاهده کرد، دستهایش را به سوی آسمان، بلند نموده و گفت: «خدایا گرسنگی فرزندم را به سیری تبدیل کن و وضع او را سامان بده».<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۶۲.</ref>
=== حجاب و عفاف ===
{{نوشتار اصلی|حجاب حضرت فاطمه(س)}}
پوشش حضرت زهرا(س)، همان چیزی است که در قرآن برای یک زن مسلمان ترسیم شده است و آن [[جلباب]] (چادر) و [[خمار]] (روسری) است تا بدن و سر پوشانده شود. از روایات تاریخی استفاده می‌شود که ایشان صورت خود را نمی‌پوشاند و چهره او دیده می‌شد.<ref>مسئلهٔ حجاب، مطهری مرتضی، ج۱، ص۱۸۴</ref>


پیامبر اکرم (ص) بدون اینکه فاطمه زهرا (س) سخنی به او بگوید، از ضعف و گرسنگی او با خبر می‌شود که این خود، یکی از نمونه‌های پایبندی به اساس و اسرار خانواده است.
روایت است که حضرت زهرا نزد مرد نابینایی حجاب گرفت. پیامبر از او سؤال کرد که وقتی او تو را نمی‌بیند چرا حجاب می‌کنی. فاطمه پاسخ داد او مرا نمی‌بیند اما من که او را می‌بینم و او بوی مرا استشمام می‌کند. این پاسخِ او تحسین پیامبر(ص) را واداشت. این حکایت نشان‌دهنده عفت و حیای حضرت زهرا است که به عنوان الگوی جهان تشیع شناخته شده است.<ref>مسئله حجاب در سیره حضرت زهرا(س)، محمد محمدی اشتهاردی، نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۶، شماره ۱۹۰.</ref>


¬هـ): رفتار با فرزند
== عصمت ==
{{نوشتار اصلی|عصمت حضرت فاطمه(س)}}
[[پرونده:رساله خطی درباره مهریه حضرت زهرا.jpg|بندانگشتی| رساله خطی درباره مهریه فاطمه زهرا(س) از صبغة الله بن محمد غوث مورخ ۱۲۷۹ق.|250x250px|راست]]{{جعبه نقل قول
| نقل قول = <small>علی شریعتی:</small>


با کمی دقت در برخورد عاطفی و منطقی حضرت فاطمه زهرا (س) در می‌یابیم که آن بانوی بزرگوار، در ساختن روح و شخصیت فرزندان گرامی‌اش از ابزاری بسیار ظریف و دقیق استفاده کرده است، که بسیاری از آن‌ها در حال حاضر، میان روانشناسان تربیتی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و خُبرگان این فن، به نتایج مثبت آن ایمان آورده‌اند. بی شک، این توفیق بی نظیر در تربیت کودکان، ناشی از معرفت عمیق و صحیحی است که اسلام در مورد انسان، ارائه داده است؛ بنابراین اگر بگوئیم هر مکتبی به اندازه شناخت درستی که از انسان دارد، در نظام تربیتی خود، به توفیقاتی دست می‌یابد، سخن به گزاف نگفته‌ایم و چون این آسمانی و الهی اسلام از کامل‌ترین و واقع بینانه‌ترین شناخت، در مورد انسان برخوردار است، بیشترین توفیق را در قضیه تربیت نسل بدست آورده، روش تربیتی و اخلاقی حضرت فاطمه زهرا (س) بهترین شیوه، و تجربه برای ساختن نسلی پاک و سعادتمند است. از این رو جا دارد که پیروان و ارادتمندان مکتب اسلام، با به کار بستن شیوه‌ها و ظرایف تربیتی آن حضرت در رشد و تربیت نسلی پاک، و پیشرو همت نموده، سعادت دنیا و آخرت فرزندان خود را بیمه کنند.
خواستم بگویم فاطمه دختر خدیجه بزرگ است دیدم که فاطمه نیست.


روح انسان به گونه‌ای ساخته شده که نیاز به محبت و عطوفت، یکی از اساسی‌ترین نیازهای روحی او محسوب می‌شود، بدین جهت کودکان محروم از این نیاز فطری، دچار کمبودها و مشکلات روانی، و گاه نواقصی جسمی خواهند شد.
خواستم بگویم که فاطمه دختر محمد است دیدم که فاطمه نیست.


حضرت فاطمه زهرا (س) که خود از سرچشمه محبت و عطوفت رسول خدا (ص) سیراب گشتند و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندان خود بوده، در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می‌داد.
خواستم بگویم که فاطمه همسر علی است دیدم که فاطمه نیست.


سلمان می‌گوید: روزی فاطمه زهرا (س) را دیدم که مشغول آسیاب بود. در این هنگام، فرزندش حسین گریه می‌کرد، و بی تاب بود عرض کردم برای کمک به شما آسیاب کنم، یا بچه را آرام نمایم؟ ایشان فرمود: «من به آرام کردن فرزند اولی هستم، شما آسیاب را بچرخانید»<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۸۰.</ref> از جمله مواردی که در شیوه تربیت حضرت فاطمه زهرا (س) جایگاه خاصی داشت، تحرک و بازی کودکان بود. این فعالیت و تکاپو مقداری برای سلامتی و رشد مناسب کودک، ضروری است که حتی برای تشویق آن‌ها به تحرک و بازی، بزرگترها نیز باید تن به بازی و جست و خیز بدهند.
خواستم بگویم که فاطمه مادر حسنین است. دیدم که فاطمه نیست.


و) توجه به نیازهای فرزند
خواستم بگویم که فاطمه مادر زینب است. باز دیدم که فاطمه نیست.


در لحظات پایانی عمر خود، سخت نگران حال فرزندانش بود. شاید بیشترین نگرانی آن حضرت برای محرومیت آنها از مادر بود، زیرا او می‌دانست که پس از شهادتش، هیچ‌کس نمی‌تواند مهر و محبت مادری را نسبت به آنها داشته باشد؛ لذا برای اینکه فرزندانش از این نعمت بزرگ یعنی محبت مادرانه، محروم نمانند، به حضرت علی (ع) پیشنهاد کرد و از ایشان خواست که پس از او، کسی را به همسری انتخاب کند، که بتواند از عهده این مهم برآید.<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۷۸.</ref>
نه، اینها همه هست و این همه فاطمه نیست.


حضرت فاطمه زهرا (س) به بازی با بچه‌ها توجه کافی مبذول می‌داشتند و همین امر، موجب شادابی و نشاط روزافزون آنها می‌شد. ایشان به این نکته نیز توجه داشتند که در بازی، نوع الفاظ و حرکات مادر، سرمشق کودک، قرار می‌گیرد؛ بنابراین باید از کلمات و جملات مناسبی استفاده کرد. علاوه بر این باید در قالب بازی و شوخی شخصیت کودک را تقویت نمود، او را به داشتن مفاخر و ارزشهای اکتسابی تحریک و تهییج کرد.
فاطمه، فاطمه است.
| اندازه قلم = کوچک
}}تشیع اعتقاد راسخ دارد که حضرت زهرا(س) همانند امامان دوازده‌گانه معصوم است و برای این [[عصمت]] دلایل قرآنی و روایی آورده‌اند. از آن جمله [[آیه تطهیر]]<ref>سوره احزاب آیه ۳۳</ref> است که شیعه اعتقاد دارد خداوند رجس و پلیدی را از [[پنج تن آل عبا]] دور ساخته است و تصریح در عصمت ایشان دارد.<ref>پرتو ولایت، معرفت، محمد هادی، ج۱، ص۱۴۷،</ref> و نیز [[آیه مباهله]] را دلالت بر عصمت حضرت زهرا(س) می‌دانند.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۷۱</ref>


ز) رفتار با مردم
[[علمای شیعه]] روایاتی نقل کرده‌اند که صراحت در عصمت حضرت زهرا دارد. از جمله [[حدیث ثقلین]] و روایات زیادی که درباره عصمت اهل بیت(ع) و فاطمه(س) است. بحث عصمت فاطمه(س) از آن جهت اهمیت دارد که به سبب اثبات آن، برخوردار از شئون انبیا و امامان می‌شود و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین پیدا می‌کند.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۸۰</ref>


یکی از نقش آفرینی‌های درخشان حضرت فاطمه زهرا (س) بالا بردن فرهنگ جامعه، رشد فکر و اندیشه مردم و رفع مشکلات و شبهات آنان است. آن حضرت از مسائل ساده گرفته، تا پیچیده‌ترین مشکلات را پاسخگو بود، و این میسّر نبود، مگر با احاطه علمی، قوت فکری و همت بلند ایشان. این بانوی بزرگ اسلام، زجر تبلیغ و رنج تعلیم و تربیت را تحمل نموده، چون مشعلی فروزان در راه هدایت جامعه، نورافشانی کرده و با سوختن خود به دل و جان مردم، گرمی بخشید و پاسداری از ارزشها و مفاخر اصیل، مبارزه پیگیر با بدعتها، جهل، کجروی‌ها و رکود جامعه را خط مشی خود قرار داد. از این رو امت نیز باید، هر چه بیشتر به مقام و حقوق رهبر خود آگاه گردد و خود را چون شاگردی فروتن، در برابر او احساس کند، و به دامان او چنگ زند، از نقص به کمال و از ضعف به قدرت، و از ظلمت به نور برسد.
== ماجرای فدک ==
{{همچنین ببینید|جریان سیلی خوردن حضرت فاطمه(س)}}
فدک دهکده‌ای بوده که پیامبر(ص) به دخترش فاطمه زهرا(س) بخشیده بود اما ابوبکر در زمان خلافتش آن را به نفع حکومت مصادره کرد. [[پرونده:حضرت زهرا و ضریح امام رضا.jpg|بندانگشتی|نام حضرت زهرا(س) روی ضریح امام رضا(ع)|راست|188x188پیکسل]]فدک، نام دهکده‌ای بود در شمال شرق مدینه که ساکنان آن یهودی بودند که پس از [[جنگ خیبر]] آن را به پیامبر هدیه دادند، چون فدک بدون جنگ تصرف شد مشمول حکم خداوند در آیه ۷ سوره حشر گردید و اموال پیامبر شد و ایشان آن را به فاطمه بخشید.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳</ref>


حضرت فاطمه زهرا (س) نمونه کامل این مقصود است. ایشان از کودکی در متن اجتماع به سر برده، و با مردم همدم و همدرد بوده است. این بانو رابطه ای صمیمانه و عالمانه با یاران خود داشت.
پس از رحلت پیامبر، ابوبکر با استناد بر روایتی که می‌گفت انبیا از خود ارثی به جای نمی‌گذارند آن را از حضرت زهرا بازپس گرفت و به نفع حکومت مصادره کرد. پس از آن حضرت زهرا در مسجد خطبه‌ای ایراد کرد که به [[خطبه فدکیه]] معروف است و به این غصب اعتراض کرد و فدک را هبه و ارث پیامبر دانست.<ref>خطبه حضرت زهراء سلام الله علیها، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۴</ref> حضرت زهرا با جمعی از زنان [[بنی‌هاشم]] به مسجد رفت تا در برابر توده‌های مسلمان، و سران مهاجر و انصار و به بهانه «غصب فدک» خطبه بسیار غرایی در مسجد پیامبر(ص) ایراد کرد تا برخی حقایق روشن شود.


زنی به خدمت حضرت فاطمه زهرا (س) رسید و عرض کرد: مادر پیر و ناتوانی دارم که در نماز بسیار اشتباه می‌کند، مرا فرستاده تا از شما بپرسم که چگونه نماز بخواند. آن حضرت فرمود: هر چه می‌خواهی بپرس. آن زن سؤالات خود را مطرح کرد، تا به ده سؤال رسید و فاطمه زهرا (س) با روی گشاده جواب داد. زن از زیادی پرسش خود، شرمنده شد و گفت: شما را بیش از این زحمت نمی‌دهم. حضرت فاطمه زهرا (س) باز هم بپرس. آنگاه برای تقویت روحیه وی چنین فرمود: اگر به کسی کاری واگذار کنند، برای مثال از او بخواهند که بار سنگینی را به ارتفاع بلندی حمل کنند و در برابر این کار صد هزار دینار به او جایزه بدهند، آیا او با توجه به آن پاداش احساس خستگی می‌کند؟ زن جواب داد نه. آن حضرت فرمود: من در مقابل پرسشی که جواب می‌گویم از خدا پاداشی به مراتب بیشتر دریافت می‌کنم و هرگز ملول و خسته نمی‌شوم. از رسول گرامی اسلام (ص) شنیدم که روز قیامت دانشمندان اسلام در برابر خدا حاضر می‌شوند و به اندازه علم و تلاش و کوششی که در راه آموزش و هدایت مردم داشته‌اند، از خدای خود پاداش می‌گیرند.
'''محورهای خطبه فدک'''


ح) صدقه و انفاق
یک: مباحثی پیرامون مسئله توحید و صفات پروردگار و اسمای حسنی و هدف آفرینش. دو: توصیف مقام پیامبر(ص) و ویژگی‌ها و اهداف او. سه: اهمیت قرآن مجید و تعلیمات اسلام، چهار: حوادث و رویدادهای بعد از رحلت پیامبر، پنج: غصب فدک و بهانه‌های واهی که در این زمینه داشتند.<ref>زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۴۰ تا ۱۵۰</ref>[[پرونده:کتبیه حضرت زهرا.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|نام حضرت زهرا(س) در کتیبه مقبره و مسجد شاه یوسف گردیزدی در پاکستان]]در باب منابع خطبه فدک، کتاب [[بلاغات النساء]] (قدیمی‌ترین سند و مدرک خطبه)، احتجاج طبرسی، بحار الانوار مجلسی، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و… ذکر شده است.<ref>خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، منتظری، حسینعلی، ج۱، ص۴۰ ۴۱</ref>


انفاق با صدقه فرق دارد، صدقه دادن چیزی است که ممکن است خود انسان نیاز نداشته باشد، ولی انفاق از صدقه بالاتر است. انفاق یعنی بخشیدن چیزی که مورد نیاز خود انسان است و حضرت فاطمه زهرا (س) این ویژگی را به‌طور آشکارا دارا بود در شب عروسی، لباس عروسی خویش را به فقیر دادند و خود لباس کهنه به تن کردند بارها، تنها غذای خود را به فقیر دادند و خود گرسنه ماندند ولی خدا را بر این امر شکر کردند.
اختلاف بر سر مالکیت فدک پس از رحلت رسول خدا باعث شد این ماجرا در جوامع حدیثی و تاریخی بازتاب گسترده‌ای یابد و مباحث کلامی و فقهی در خصوص آن مطرح شود.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳</ref>


== ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع) ==
== خطبه میان زنان در خانه ==
حضرت فاطمه زهرا (س) از لحظه ورود به خانه ساده و گِلی، اما نورانی حضرت علی (ع) تا آخرین روز زندگی، بر سر پیمان خود بود. این از فرازهای برجسته زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) است، که از همان آغاز ورود به خانه همسر، تمام شخصیت و هویت خود را چنان بروز دهد که تا پایان مسیر مشخص باشد. پاسخ صریح و زیبای حضرت علی (ع) به پیامبر اکرم (ص) در فردای عروسی، مؤیدی است، بر آنچه گفته آمد. حضرت علی (ع) در این جواب کوتاه و عمیق، فاطمه را بهترین یار و مددکار، در طاعت حق معرفی می‌کند. وقتی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ از او پرسید که فاطمه (س) را چگونه یافتی؟ عرض کرد: «نِعْمَ الْعَوْنُ عَلی طاعَه اللّهِ؛ فاطمه چه خوب یاوری برای اطاعت الهی است».<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۱۷.</ref>
دومین خطبه‌ای که از حضرت زهرا(س) نقل شده است، خطبه‌ای است که میان زنان در خانه و در حالت بیماری ایراد شد و درباره غصب خلافت امام علی(ع) است. این خطبه در منابع تاریخی از جمله [[احتجاج]] طبرسی، [[بحارالانوار]] مجلسی، [[معانی الاخبار]] صدوق، [[آمالی شیخ طوسی]]، [[شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید]] نقل شده است.<ref>زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۷</ref> راوی این خطبه فردی به نام «سوید بن غفلة» بوده است که در زمان پیامبر(ص) اسلام آورده اما پیامبر را ندیده است. اما او را موثق دانسته‌اند.<ref>خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، منتظری، حسینعلی، ج۱، ص۳۳۵</ref>


و هنگامی که پیامبر گرامی اسلام (ص) همین پرسش را از فاطمه زهرا (س) کرد، پاسخی شنید: «خَیرُ بَعْل؛ بهترین شوهر است». که حکایت از کمال رضایت و خشنودی فاطمه زهرا (س) می‌کند. تعاون بر تقوا، نیکی از ارکان زندگی مشترک حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) بود و شاید یکی از بهترین و شکوهمندترین نشانه‌های آن این است که فاطمه زهرا (س) در طول زندگی پر فراز و نشیب خود با علی (ع) هیچ‌گاه از وی تقاضایی ننمود که اجابت آن برای حضرت علی (ع) مشکل و موجب اذیت وی باشد. لباس، زینت، اثاث خانه، مسکن وسیع و امثال آن خواسته‌هایی است که معمولاً هر زنی به خود اجازه می‌دهد که از همسر خویش درخواست نماید، امّا فاطمه زهرا (س) هرگز همسرش را برای تهیه این نوع خواسته‌ها به زحمت نینداخت. حتی وقتی در بستر بیماری بود و حضرت علی (ع) با دلی پر از عشق و محبت، از او خواست که اگر خواسته‌ای دارد ابراز کند، فاطمه زهرا (س) از بیان تقاضای خود ابا می‌کرد. حضرت علی (ع) فرمود: فاطمه جان، چیزی از من بخواه؛ هنگامی که فاطمه زهرا (س) را همچنان ساکت و آرام دید، او را سوگند داد که از او تقاضایی کند. فاطمه که دیگر سکوت را جایز نمی‌دید، گفت: اکنون که سوگندم دادی اگر اناری باشد، مایل هستم. حضرت علی (ع) از این که دید همسرش بعد از سالها زندگی و قناعت، بالاخره از او درخواستی کرده است، برای انجام خواسته او با خوشحالی از خانه بیرون آمد که مشروح جریان آن، در کتاب‌های تاریخی و روایی آمده است.<ref>ریاحین الشریعه، ج۱، ص۱۴۳.</ref>
هنگامی که حضرت زهرا در بستر بیماری قرار داشتند و همان بیماری موجب درگذشت ایشان شد، عده‌ای از زنان مهاجر و انصار به عیادت ایشان رفتند و او درباره جانشینی پیامبر و ولایت علی(ع) صحبت کرد و از آینده تاریک و استبداد ظالمان به آنها هشدار داد.
 
== خطبه فدک ==
.


== تسبیحات حضرت زهرا(س) ==
== تسبیحات حضرت زهرا(س) ==
{{نوشتار اصلی|داستان تسبیحات حضرت زهرا(س)}}
{{نوشتار اصلی|داستان تسبیحات حضرت زهرا(س)}}[[پرونده:نقاشی تشییع حضرت فاطمه.jpg|بندانگشتی|نقاشی «لاهوت در تابوت» با تکنیک رنگ روغن، اثر حسن روح‌الامینی|200x200پیکسل]]
 
روایت است که پیامبر(ص) به فاطمه(س) اذکاری آموخت که به تسبیحات حضرت زهرا(س) مشهور شده است و آن عبارت است از سی و سه مرتبه «سبحان الله»، سی و سه مرتبه «الحمدالله» و سی و چهار مرتبه «الله اکبر».<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ هـ. ق، ج۱، ص۳۲۰؛ ابن بابویه، محمد؛ علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵هـ. ش، ج‏۲، ص۳۶۶، باب ۸۸، حدیث۱؛ ابن بابویه، محمد؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ هـ. ق، ص۱۶۳.</ref> بنا به آنچه در احادیث شیعه و سنی فراوان نقل شده است، پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) توصیه کردند که هنگام خواب یا پس از هر نماز این اذکار را بخوانند. [[امام صادق(ع)]] آن را از مصادیق ذکر کثیر ــ که در آیه ۴۱ [[سوره احزاب]] سفارش شده ــ دانسته است.
== مطالعه بیشتر ==


۱. عباسی مقدم، مصطفی، نقش اسوه‌ها در تبلیغ و تربیت، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱.
== شهادت و محل دفن ==
مورخان شهادت حضرت زهرا(س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ یا ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) می‌دانند. پس از رحلت پیامبر(ص) حوادث ناگواری برای حضرت زهرا رخ داد که سبب آزردگی روحی و جسمی ایشان شد به طوری که بر اثر آن حوادث بیمار شد و از دنیا رفت.<ref>دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵</ref>


جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینهٔ جلال و جمال، تهران: نشر فرهنگی رجا، ۱۳۷۱.
برخی حضرت زهرا(س) را اولین شهیده در راه ولایت امام علی(ع) می‌دانند.<ref>فاطمه و فاطمیه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص۶۸</ref>[[پرونده:زندگانی حضرت زهرا شهیدی.jpg|بندانگشتی| کتاب زندگانی فاطمه زهرا(س) اثر سیدجعفر شهیدی |222x222پیکسل]]


فهیم کرمانی، مرتضی، زن و پیام آوری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۴.
حضرت فاطمه(س) وصیت کرد تا دور از چشم دیگران و شب هنگام دفن شود. درباره محل دقیق قبر حضرت زهرا(س) و اینکه آیا در خانه خود مدفون شد یا در بقیع، نمی‌توان با قاطعیت اظهارنظر کرد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، آن حضرت در [[بقیع]] مدفون گردید، همان گونه که شواهدی حکایت از آن می‌کند که در خانه خود که اکنون در حجره شریفه قرار دارد، دفن شد. علمای برجسته شیعه نظیر [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، [[شیخ طوسی]]، [[ابن طاووس]] و [[علامه مجلسی]] مدفن حضرت را خانه خودش می‌دانند.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، جعفریان، رسول، ج۱، ص۳۳۹</ref>


جمعی از نویسندگان، همسر آفتاب، قم: طاها، ۱۳۸۵.
== مطالعه بیشتر ==
 
* [[کتاب زندگانی فاطمه زهرا(س)|زندگانی فاطمه زهرا(س)]]، شهیدی، سیدجعفر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸.
حیدری ابهری، غلام‌رضا، عروسی مهر و ماه: ماجرای ازدواج امیرمومنان علی(ع) و فاطمه زهرا(ع)، قم: جمال، ۱۳۹۱.
* [[دانشنامه فاطمی]]، زیر نظر علی اکبر رشاد، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۳.
 
* زن در آیینهٔ جلال و جمال، جوادی آملی، عبدالله، تهران، نشر فرهنگی رجا، ۱۳۷۱.
امینی، ابراهیم، فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام، قم: شفق، ۱۳۸۹.
* فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام، امینی، ابراهیم، قم، شفق، ۱۳۸۹.
 
شهیدی، سیدجعفر، زندگانی حضرت فاطمه(س)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸.
 
لقمانی، احمد، الگوهای ناب در نگاه دخت آفتاب، قم: عطر سعادت، ۱۳۹۰.
۱۶.


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی = تاریخ
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ = زنان اسوه
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =حضرت فاطمه
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | ارزیابی کمی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۴۱

سؤال

حضرت فاطمه(س) که بود و چه جایگاهی در اسلام دارد؟

درگاه‌ها
فاطمیه.png
زن-و-خانواده.png
واژه-ها.png

فاطمه زهرا دختر پیامبر اسلام(ص) و همسر حضرت علی(ع) و مادر امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، از زنان بزرگ جهان اسلام است. شیعیان اعتقاد به عصمت حضرت زهرا(س) دارند و روایات زیادی مبنی بر عظمت جایگاه او و فضائلش از جمله عبادات طولانی نقل کردند. پیامبر اسلام(ص) بسیار او را دوست داشت و گفته است: «فاطمه پاره تن من است و هرکس فاطمه را برنجاند من را رنجانده است.»

فاطمه زهرا در سال پنجم بعثت در مکه متولد شد و در سال دوم هجرت با امام علی(ع) ازدواج کرد. یکی از اتفاق‌های مهم زندگی‌اش، پس گرفتن فدک توسط خلیفه وقت از او بود که با اعتراض و خطبه او روبرو شد. از حضرت زهرا(س) دو خطبه نقل شده است. اولین آن درباره غصب فدک است که در مسجد خطاب به مردان و زنان گفته شد. و دومی در خانه، میان زنان مهاجر و انصار بود که درباره غصب خلافت و مظلومیت علی(ع) و خطرات آینده برای امت اسلامی بود.

از سیره عبادی فاطمه(س)، نماز و عبادت‌های طولانی زیاد، انفاق و صدقه دادن، ایثار و… ذکر شده است.

گاهشمار زندگی
حضرت فاطمه(س)
Hazrate-fateme.png
۲۰ جمادی‌الثانی ۵ بعثتتاریخ ولادت حضرت زهرا(س)
۱۰ رمضان ۱۰ بعثتوفات مادرش خدیجه (حضرت خدیجه الگوی زنان)
ذی‌الحجه سال ۲هجریازدواج با علی(ع)
۱۵ رمضان ۳هجریتولد امام حسن(ع)
۷ شوال ۳هجریدرمان جراحت‌های پیامبر(ص) پس از غزوه احد
۳ شعبان ۴هجریتولد امام حسین(ع) (سختی در بارداری امام حسین(ع))
۵ جمادی‌الاول ۵ یا ۶هجریتولد زینب(س) (الگو بودن حضرت زینب(س)، حضرت زینب در روایات)
۶هجریتولد ام‌کلثوم(س)
۷هجریبخشیدن فدک به فاطمه(س) از سوی پیامبر(ص) (جریان سیلی خوردن حضرت فاطمه(س))
۲۴ ذی‌الحجه ۹هجریحضور در مباهله
۲۸ صفر یا ۱۲ ربیع‌الاول ۱۱هجریرحلت پدرش، رسول خدا(ص)
ربیع الاول ۱۱هجریمصادره فدک به دستور ابوبکر
ربیع الاول ۱۱هجریخواندن خطبه فدکیه در مسجدالنبی
ربیع الاول ۱۱هجریساختن بیت الاحزان برای عزاداری فاطمه
ربیع الثانی ۱۱هجری هجوم به خانه فاطمه، سقط شدن محسن بن علی
۱۳ جمادی‌الاول یا ۳ جمادی‌الثانی ۱۱هجریشهادت حضرت فاطمه(س)

ولادت

مقالهٔ اصلی: ولادت حضرت زهرا(س)

مشهور شیعیان ولادت حضرت زهرا(س) را سال پنجم بعثت می‌دانند. طبق این قول، حضرت زهرا(س) هشت سال قبل از هجرت و در مکه و بیستم ماه جمادی الثانی متولد شد.[۱] از دیگر اقوال درباره سال تولد ایشان، سال دوم بعثت،[۲] پنج سال قبل از بعثت، دو سال قبل از بعثت است.[۳]

فاطمه آخرین فرزند پیامبر اسلام از حضرت خدیجه(س) است. همه برادران و خواهران حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر از دنیا رفتند. حضرت خدیجه(س) در زمانی که فاطمه پنج سال داشت از دنیا رفت.[۴]

ازدواج و زندگی با حضرت علی(ع)

مقالهٔ اصلی: ازدواج و زندگی حضرت فاطمه(س) با حضرت علی(ع)

حضرت زهرا(س) در سال اول هجرت و در نه سالگی با امام علی(ع) ازدواج کرد و در سال دوم مراسم عروسی انجام گرفت. زندگی ساده و نداشتن امکانات رفاهی از ویژگی‌های بارز زندگی فاطمه(س) و علی(ع) در آغاز زندگی مشترکشان بود.[۵] از امام صادق(ع) روایت شده است «لَو لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ لَمْ يَكُنْ لِفاطِمَةَ كُفْوٌ؛ اگر على آفريده نمى‌شد، كسى كه لايق همسرى فاطمه باشد وجود نداشت.»[۶] شیعیان اعتقاد دارند ازدواج حضرت فاطمه(س) را پیامبر به خداوند سپرده بود و خواستگاران زیاد او را رد می‌کرد تا امر خداوند بیاید که فاطمه با که ازدواج کند و فرشته‌ای بر پیامبر(ص) وحی کرد که عقد علی و فاطمه در آسمان خوانده شد و تو آنها را در زمین به عقد یکدیگر درآور.[۷]

حضرت زهرا از تنگدستی امام علی و سختی معاش آگاه بود اما با علم به این مشکلات، به همسری او درآمد.[۸] آورده‌اند که علی و فاطمه برای تقسیم کارها نزد پیامبر رفتند و پیامبر کارهای خانه را به فاطمه سپرد و کارهای بیرون را به علی.[۹] گفته شده است مهریه حضرت زهرا(س) زره امام علی(ع) بوده است که در حدود چهارصد درهم قیمت داشته است.[۱۰] صبغة الله بن محمد غوث از عالمان اهل سنت در رساله کوچکی درباره صداق حضرت زهرا(س) روایات را دو دسته کرده، دسته‌ای که صداق را ۴۰۰ درهم و دسته‌ای که ۴۸۰ درهم می‌داند.[۱۱]

امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، زینب و ام کلثوم چهار فرزند او بودند.

خصوصیات و فضائل

خداپرستی، زهد، ایثار، گذشت، راستگویی از صفات حضرت زهرا(س) بوده است.[۱۲] نمازها و شب‌زنده‌داری‌های طولانی از ویژگی‌های سیره عبادی حضرت فاطمه(س) است.[۱۳] درباره حضرت فاطمه گفته شده است که مورد علاقه شدید پیامبر بوده است. روایت آمده است: «فاطِمة بَضعَة منّى، فَمَن اغضَبَها اغضَبَنى؛ فاطمه پاره تن من است، هركس كه فاطمه را به غضب بياورد مرا به غضب مى آورد.»[۱۴] از دیگر ویژگی‌های او که در کتب علمای شیعه آمده، این است: برترین بانوی جهان، بانوی بهشتی، مقرب درگاه خداوند، نخستین کسی که وارد بهشت می‌شود و …[۱۵]

تقوا و عبادت

رسول خدا(ص) درباره دخترشان حضرت فاطمه زهرا(س) می‌فرمایند: «ایمان به خدا در اعماق دل و باطن زهرا چنان نفوذ کرده که برای عبادت خدا، خودش را از همه چیز فارغ می‌سازد.[۱۶] حسن بصری می‌گفت: فاطمه زهرا(س) عابدترین مردم بود، در عبادت حق تعالی آنقدر بر پا ایستاد تا پاهای مبارکش ورم نمود.[۱۷] و درباره صفات اخلاقی ایشان از عایشه نقل شده که می‌گوید: بعد از رسول خدا(ص) کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم.[۱۸]

حجاب و عفاف

مقالهٔ اصلی: حجاب حضرت فاطمه(س)

پوشش حضرت زهرا(س)، همان چیزی است که در قرآن برای یک زن مسلمان ترسیم شده است و آن جلباب (چادر) و خمار (روسری) است تا بدن و سر پوشانده شود. از روایات تاریخی استفاده می‌شود که ایشان صورت خود را نمی‌پوشاند و چهره او دیده می‌شد.[۱۹]

روایت است که حضرت زهرا نزد مرد نابینایی حجاب گرفت. پیامبر از او سؤال کرد که وقتی او تو را نمی‌بیند چرا حجاب می‌کنی. فاطمه پاسخ داد او مرا نمی‌بیند اما من که او را می‌بینم و او بوی مرا استشمام می‌کند. این پاسخِ او تحسین پیامبر(ص) را واداشت. این حکایت نشان‌دهنده عفت و حیای حضرت زهرا است که به عنوان الگوی جهان تشیع شناخته شده است.[۲۰]

عصمت

مقالهٔ اصلی: عصمت حضرت فاطمه(س)
رساله خطی درباره مهریه فاطمه زهرا(س) از صبغة الله بن محمد غوث مورخ ۱۲۷۹ق.

علی شریعتی:

خواستم بگویم فاطمه دختر خدیجه بزرگ است دیدم که فاطمه نیست.

خواستم بگویم که فاطمه دختر محمد است دیدم که فاطمه نیست.

خواستم بگویم که فاطمه همسر علی است دیدم که فاطمه نیست.

خواستم بگویم که فاطمه مادر حسنین است. دیدم که فاطمه نیست.

خواستم بگویم که فاطمه مادر زینب است. باز دیدم که فاطمه نیست.

نه، اینها همه هست و این همه فاطمه نیست.

فاطمه، فاطمه است.

تشیع اعتقاد راسخ دارد که حضرت زهرا(س) همانند امامان دوازده‌گانه معصوم است و برای این عصمت دلایل قرآنی و روایی آورده‌اند. از آن جمله آیه تطهیر[۲۱] است که شیعه اعتقاد دارد خداوند رجس و پلیدی را از پنج تن آل عبا دور ساخته است و تصریح در عصمت ایشان دارد.[۲۲] و نیز آیه مباهله را دلالت بر عصمت حضرت زهرا(س) می‌دانند.[۲۳]

علمای شیعه روایاتی نقل کرده‌اند که صراحت در عصمت حضرت زهرا دارد. از جمله حدیث ثقلین و روایات زیادی که درباره عصمت اهل بیت(ع) و فاطمه(س) است. بحث عصمت فاطمه(س) از آن جهت اهمیت دارد که به سبب اثبات آن، برخوردار از شئون انبیا و امامان می‌شود و مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین پیدا می‌کند.[۲۴]

ماجرای فدک

همچنین ببینید: جریان سیلی خوردن حضرت فاطمه(س)

فدک دهکده‌ای بوده که پیامبر(ص) به دخترش فاطمه زهرا(س) بخشیده بود اما ابوبکر در زمان خلافتش آن را به نفع حکومت مصادره کرد.

نام حضرت زهرا(س) روی ضریح امام رضا(ع)

فدک، نام دهکده‌ای بود در شمال شرق مدینه که ساکنان آن یهودی بودند که پس از جنگ خیبر آن را به پیامبر هدیه دادند، چون فدک بدون جنگ تصرف شد مشمول حکم خداوند در آیه ۷ سوره حشر گردید و اموال پیامبر شد و ایشان آن را به فاطمه بخشید.[۲۵]

پس از رحلت پیامبر، ابوبکر با استناد بر روایتی که می‌گفت انبیا از خود ارثی به جای نمی‌گذارند آن را از حضرت زهرا بازپس گرفت و به نفع حکومت مصادره کرد. پس از آن حضرت زهرا در مسجد خطبه‌ای ایراد کرد که به خطبه فدکیه معروف است و به این غصب اعتراض کرد و فدک را هبه و ارث پیامبر دانست.[۲۶] حضرت زهرا با جمعی از زنان بنی‌هاشم به مسجد رفت تا در برابر توده‌های مسلمان، و سران مهاجر و انصار و به بهانه «غصب فدک» خطبه بسیار غرایی در مسجد پیامبر(ص) ایراد کرد تا برخی حقایق روشن شود.

محورهای خطبه فدک

یک: مباحثی پیرامون مسئله توحید و صفات پروردگار و اسمای حسنی و هدف آفرینش. دو: توصیف مقام پیامبر(ص) و ویژگی‌ها و اهداف او. سه: اهمیت قرآن مجید و تعلیمات اسلام، چهار: حوادث و رویدادهای بعد از رحلت پیامبر، پنج: غصب فدک و بهانه‌های واهی که در این زمینه داشتند.[۲۷]

نام حضرت زهرا(س) در کتیبه مقبره و مسجد شاه یوسف گردیزدی در پاکستان

در باب منابع خطبه فدک، کتاب بلاغات النساء (قدیمی‌ترین سند و مدرک خطبه)، احتجاج طبرسی، بحار الانوار مجلسی، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و… ذکر شده است.[۲۸]

اختلاف بر سر مالکیت فدک پس از رحلت رسول خدا باعث شد این ماجرا در جوامع حدیثی و تاریخی بازتاب گسترده‌ای یابد و مباحث کلامی و فقهی در خصوص آن مطرح شود.[۲۹]

خطبه میان زنان در خانه

دومین خطبه‌ای که از حضرت زهرا(س) نقل شده است، خطبه‌ای است که میان زنان در خانه و در حالت بیماری ایراد شد و درباره غصب خلافت امام علی(ع) است. این خطبه در منابع تاریخی از جمله احتجاج طبرسی، بحارالانوار مجلسی، معانی الاخبار صدوق، آمالی شیخ طوسی، شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید نقل شده است.[۳۰] راوی این خطبه فردی به نام «سوید بن غفلة» بوده است که در زمان پیامبر(ص) اسلام آورده اما پیامبر را ندیده است. اما او را موثق دانسته‌اند.[۳۱]

هنگامی که حضرت زهرا در بستر بیماری قرار داشتند و همان بیماری موجب درگذشت ایشان شد، عده‌ای از زنان مهاجر و انصار به عیادت ایشان رفتند و او درباره جانشینی پیامبر و ولایت علی(ع) صحبت کرد و از آینده تاریک و استبداد ظالمان به آنها هشدار داد.

تسبیحات حضرت زهرا(س)

مقالهٔ اصلی: داستان تسبیحات حضرت زهرا(س)
نقاشی «لاهوت در تابوت» با تکنیک رنگ روغن، اثر حسن روح‌الامینی

روایت است که پیامبر(ص) به فاطمه(س) اذکاری آموخت که به تسبیحات حضرت زهرا(س) مشهور شده است و آن عبارت است از سی و سه مرتبه «سبحان الله»، سی و سه مرتبه «الحمدالله» و سی و چهار مرتبه «الله اکبر».[۳۲] بنا به آنچه در احادیث شیعه و سنی فراوان نقل شده است، پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) توصیه کردند که هنگام خواب یا پس از هر نماز این اذکار را بخوانند. امام صادق(ع) آن را از مصادیق ذکر کثیر ــ که در آیه ۴۱ سوره احزاب سفارش شده ــ دانسته است.

شهادت و محل دفن

مورخان شهادت حضرت زهرا(س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ یا ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) می‌دانند. پس از رحلت پیامبر(ص) حوادث ناگواری برای حضرت زهرا رخ داد که سبب آزردگی روحی و جسمی ایشان شد به طوری که بر اثر آن حوادث بیمار شد و از دنیا رفت.[۳۳]

برخی حضرت زهرا(س) را اولین شهیده در راه ولایت امام علی(ع) می‌دانند.[۳۴]

کتاب زندگانی فاطمه زهرا(س) اثر سیدجعفر شهیدی

حضرت فاطمه(س) وصیت کرد تا دور از چشم دیگران و شب هنگام دفن شود. درباره محل دقیق قبر حضرت زهرا(س) و اینکه آیا در خانه خود مدفون شد یا در بقیع، نمی‌توان با قاطعیت اظهارنظر کرد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، آن حضرت در بقیع مدفون گردید، همان گونه که شواهدی حکایت از آن می‌کند که در خانه خود که اکنون در حجره شریفه قرار دارد، دفن شد. علمای برجسته شیعه نظیر شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسی، ابن طاووس و علامه مجلسی مدفن حضرت را خانه خودش می‌دانند.[۳۵]

مطالعه بیشتر

  • زندگانی فاطمه زهرا(س)، شهیدی، سیدجعفر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸.
  • دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۳.
  • زن در آیینهٔ جلال و جمال، جوادی آملی، عبدالله، تهران، نشر فرهنگی رجا، ۱۳۷۱.
  • فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام، امینی، ابراهیم، قم، شفق، ۱۳۸۹.

منابع

  1. ↑ کلینی در اصول کافی، ج۱، ص۴۵۸ و ابن شهر آشوب در مناقب، ج۳، ص۳۵۷، مجلسی در بحار الانوار، ج۴۳، ص۶ و حیات القلوب، ج۲، ص۱۴۹ و فیض کاشانی در وافی، ج۱، ص۱۷۳
  2. ↑ المصباح، شیخ طوسی، طبع هند، ص۷۹۳، مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۴؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۳ق، ص۵۱۲
  3. ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۹۹.
  4. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۴۹
  5. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص ۵۳ ۵۱
  6. ↑ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۴۳
  7. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۷
  8. ↑ المُسْتَدرَک علی الصَحیحَین، حاکم نیشابوری، به نقل از دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۲۴۸
  9. ↑ مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۱۷، ص۴۰۵
  10. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، زهرا برترین بانوی جهان اسلام، قم، سرور، ۱۳۷۶، ص۳۸.
  11. ↑ جعفریان، رسول، «مهریه حضرت فاطمه زهرا(س) چه اندازه بود؟» سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۴، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
  12. ↑ زندگانی صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، مدرسی، سید محمد تقی، ج۱، ص۵۵
  13. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۵۵
  14. ↑ زهرا (سلام الله علیها) گل همیشه بهار نبوت، محسنی، شیخ محمد آصف، ج۱، ص۲۵
  15. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۶۱
  16. ↑ «إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَه مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَه اللَّهِ»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۴۶.
  17. ↑ «مَا کَانَ فِی الدُّنْیَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَه ع کَانَتْ تَقُومُ حَتَّی تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا»؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۷۶.
  18. ↑ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۸۴.
  19. ↑ مسئلهٔ حجاب، مطهری مرتضی، ج۱، ص۱۸۴
  20. ↑ مسئله حجاب در سیره حضرت زهرا(س)، محمد محمدی اشتهاردی، نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۶، شماره ۱۹۰.
  21. ↑ سوره احزاب آیه ۳۳
  22. ↑ پرتو ولایت، معرفت، محمد هادی، ج۱، ص۱۴۷،
  23. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۷۱
  24. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۲، ص۸۰
  25. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳
  26. ↑ خطبه حضرت زهراء سلام الله علیها، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۴
  27. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۱۴۰ تا ۱۵۰
  28. ↑ خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، منتظری، حسینعلی، ج۱، ص۴۰ ۴۱
  29. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۲۹۳
  30. ↑ زهرا(ع) برترین بانوی جهان، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۷
  31. ↑ خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، منتظری، حسینعلی، ج۱، ص۳۳۵
  32. ↑ ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ هـ. ق، ج۱، ص۳۲۰؛ ابن بابویه، محمد؛ علل الشرائع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵هـ. ش، ج‏۲، ص۳۶۶، باب ۸۸، حدیث۱؛ ابن بابویه، محمد؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ هـ. ق، ص۱۶۳.
  33. ↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵
  34. ↑ فاطمه و فاطمیه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص۶۸
  35. ↑ آثار اسلامی مکّه و مدینه، جعفریان، رسول، ج۱، ص۳۳۹
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=حضرت_فاطمه(س)&oldid=76842»