تغییر ضمیر در دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}} {{شاخه | شاخه اصلی = |شاخه فرعی۱ = |شاخه فرعی۲ = |شاخه فرعی۳ = }} {{سو...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
 
| شاخه اصلی =
|شاخه فرعی۱ =
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
دعاهايي كه در مفاتيح آمده است مثلاً زيارت عاشورا آيا مي شود به جاي جمله «اللهم ارزقني شفاعه الحسين» ضمير را به صورت جمع بياوريم «اللهم ارزقنا شفاعه الحسين» و يا در جاهاي ديگر مثلاً «يا مقلب القلوب ثبت قلبي» را «ثبت قلوبنا» بگوئيم آيا اين بدعت است يا نه؟
آیا می‌توان در ادعیه به جای ضمیر مفرد از ضمیر جمع استفاده کرد؟ مثلا «ثبت قلبی» را «ثبت قلوبنا» بگوییم؟ آیا این بدعت است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
در ابتدا باید معنای بدعت مشخص شود؛ بدعت یعنی چيزي را كه جزء دين نيست وارد دين كنيم و جزء آن بدانيم. مرحوم شيخ كليني رضي الله عنه از عبدالرحيم قصير نقل كرده است كه: دخلت علي أبي عبدالله(ع) فقلت: جعلت فداك إني اخترعت دعاء قال: دعني من اختراعك. خدمت حضرت صادق(ع) رسيدم و عرض كردم فدايت شوم من از پيش خود دعايي اختراع كرده ام حضرت فرمود رها کن مرا از اختراع خود (يعني آن را كنار گذار و براي من نقل مكن و نگذاشت كه آن دعاي جمع كرده خود را نقل كند و امام صادق(ع) براي او دستورالعملي بیان کردند).<ref>كليني، محمد بن يعقوب، كافي، دارالكتب الاسلاميه، آخوندي، چاپ سوم، سال ۱۳۶۷ هجري، ج۳، ص۴۷۶، ح۱.</ref>
'''تغییر ضمیر در دعا''' اگر به قصد وارد کردن چیزی جدید در متن دینی دعا باشد نوعی بدعت شمرده شده است. روایاتی از ائمه اطهار(ع) نقل شده است که در آن معصوم(ع) از تغییر جزئی در متن دعا نهی کرده است. سیره علمای شیعه در بیان روایات و ادعیه معصومان(ع) چنین بوده که، مطابق کتاب‌های روایی معتبر شیعه، عین متن روایت دعا را بیان کنند. آنان در نقل متن دعا نیز در صورتی که روایت متفاوت دیگری از آن دعا وجود داشته باشد، این تفاوت‌ها را بیان و به منبع آن ارجاع می‌داده‌اند.


و شيخ صدوق از عبدالله بن سنان روايت كرده كه گفت: قال أبو عبدالله(ع) : ستصيبكم شبهه فتبقون بلا علم يري، و لا إمام هدي و لاينجو منها إلا من دعا بدعاء الغريق، قلت: كيف دعاء الغريق؟ قال: يقول: يا الله يا رحمن يا رحيم يا مقلب القلوب ثبت قلبي علي دينك، فقلت: يا الله يا رحمن يا رحيم يا مقلب القلوب و الابصار ثبت قلبي علي دينك قال: إن الله عزوجل مقلب القلوب و الابصار و لكن قل كما أقول لك: يا مقلب القلوب ثبت قلبي علي دينك.  
== اختراع دعا ==
در روایتی از [[معصوم(ع)]] اختراع و ساختن دعا نهی شده است. در کتاب [[کافی]] روایتی با این مضمون نقل شده است: {{متن عربی|دخلت علی أبی عبدالله(ع) فقلت: جعلت فداک إنی اخترعت دعاء قال: دعنی من اختراعک|ترجمه=بر امام صادق(ع) وارد شدم و گفتم فدایتان شوم من از پیش خود دعایی اختراع کرده‌ام؛ حضرت فرمود رها کن مرا از اختراع خود.}}<ref>محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۴۷۶، ح۱.</ref>. سپس [[امام صادق(ع)]] به راوی حدیث، دعایی آموزش می‌دهد.  


حضرت صادق(ع) فرمود كه: خواهد رسید به شما شبهه، پس بدون نشانه و راهنما و پيشواي هدايت كننده می مانید و نجات نمي يابد در آن شبهه مگر كسي كه بخواند دعاي غريق را گفتم چگونه است دعاي غريق فرمود مي گويي: يا الله يا رحمان يا رحيم يا مقلّب القلوب ثبت قلبي علي دينك پس گفتم يا مقلب القلوب و الأبصار ثبت قلبي علي دينك حضرت فرمود بدرستي كه خداوند عز و جل مقلب قلوب و ابصار است لكن بگو چنانكه من مي گويم يا مقلب القلوب ثبت قلبي علي دينك.<ref>صدوق، كمال الدين و تمام النعمه، قم، جامعه مدرسين، ۱۴۰۵ هجري، ص۳۵۲، ح۴۹.</ref>  
برخی عالمان شیعه با تکیه بر این روایت، ساختن ادعیه و اذکار و استفاده از آنها به جای ادعیه و اذکار مأثور (نقل شده از معصوم) را، از سوی برخی گروه‌های مذهبی، مذمت کرده‌اند. [[میرزا حبیب الله هاشمی خویی]]،شارح [[نهج البلاغه]] و [[فقیه شیعه]] در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری، استفاده [[صوفیه]] از ادعیه، اوراد و اذکار غیر مأثور را نقد کرده است.<ref>هاشمی خوئی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، تهران، مکتبة الاسلامیة، ج ۱۳، ص ۳۸۱.</ref>  


مرحوم حاج شيخ عباس قمي، در كتاب مفاتيح بعد از نقل زيارت وارث چنين بيان مي كند: اين زيارت، معروف به زيارت وارث است و مأخذش كتاب مصباح المتهجد شيخ طوسي است كه از كتب بسيار معتبره معروفه نزد علما است و من اين زيارت را بلاواسطه از همان كتاب شريف نقل كردم آخر زيارت شهدا همين بود كه ذكر شد «فيا ليتني كنت معكم فأفوز معكم» پس اين زيادتيها كه بعضي بعد از اين ذكر كرده اند «في الجنان مع النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقا السلام علي من كان في الحائر منكم و علي من لم يكن في الحائر معكم» تمامي اينها زيادي است، شيخ ما در كتاب لؤلؤ و مرجان فرموده: اين كلمات كه متضمن چند دروغ واضح است علاوه بر جسارت ارتكاب بر بدعت و جسارت افزودن بر فرموده امام(ع)، چنان شايع و متعارف شده كه البته چند هزار مرتبه در شب و روز در حضور مرقد منور ابي عبد الله الحسين(ع) و محضر ملائكه مقربين و مطاف انبيا و مرسلين(ع) به آواز بلند خوانده مي شود و احدي بر ايشان ايراد نمي كند و از گفتن اين دروغ و ارتكاب اين معصيت نهي نمي نمايند.<ref>قمي، عباس، مفاتيح الجنان، سازمان انتشارات جاويدان، كتاب فروشي محمد حسن علمي، ص۸۵۴-۸۵۹.</ref>  
== تغییر در دعا ==
در روایاتی دیگر، تغییر در [[دعای مأثور]] نیز از سوی معصوم(ع) نهی شده است. [[عبدالله بن سنان]] از امام جعفر صادق(ع) نقل کرده است که فرمود: «شبهاتی به شما خواهد رسید، پس بدون راهنما و پیشوای هدایت کننده، خواهید ماند و در آن شبهه نجات نمی‌یابید مگر کسی که دعای غریق را بخواند، گفتم دعای غریق چگونه است؟ فرمود می‌گویی: {{متن عربی|یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ}} گفتم {{متن عربی|یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ}} حضرت فرمود به درستی که خداوند عزوجل مقلب قلوب و ابصار است، اما چنان‌که من می‌گویم بگو، {{متن عربی|یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، قم، مکتبة الاسلامیة، ص ۳۵۲، ح ۴۹.</ref>


با توجه به رواياتي كه در اين مورد وارد شده اند و سیره علما در نقل روایت، معلوم مي شود آن چه كه از طريق امامان معصوم(ع) وارد شده بايد خوانده شود و دخل و تصرف در آن جايز نيست، به خصوص اگر به قصد نسبت دادن آن دعا به امام(ع) باشد كه در اين صورت علاوه بر نسبت دروغ به امام(ع) دادن، بدعت بزرگي را شخص تصرف كننده مرتكب مي شود.
این رویکرد موجب شده است تا عالمان شیعه نسبت به تغییر در متن ادعیه مأثور حساسیت نشان دهند و از آن منع کنند. [[شیخ عباس قمی]]، در [[کتاب مفاتیح‌الجنان|مفاتیح‌الجنان]] بعد از نقل [[زیارت وارث]] می‌گوید: «این زیارت، معروف به زیارت وارث است و مأخذ آن کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی است که از کتب معتبر و معروف نزد علما است و من این زیارت را بلاواسطه از همان کتاب شریف نقل کردم؛ آخر زیارت شهدا همین بود که ذکر شد {{متن عربی|فَیا لَیتَنی کنْتُ مَعَکم فَأفُوزَ مَعَکم}} پس بخشی که برخی بعد از این ذکر کرده‌اند {{متن عربی|فِي اَلْجِنَانِ مَعَ اَلنَّبِيِّينَ وَ اَلصِّدِّيقِينَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً اَلسَّلاَمُ عَلَى مَنْ كَانَ فِي اَلْحَائِرِ مِنْكُمْ وَ عَلَى مَنْ لَمْ يَكُنْ فِي اَلْحَائِرِ مَعَكُمْ}} تمامی این‌ها زیادی است.<ref>قمی، عباس بن محمدرضا، مفاتیح الجنان، تهران، انتشارات جاویدان، ص ۸۵۴–۸۵۹.</ref>
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==


۱. لوءلوء مرجان، ميرزا حسين نوري.
در ادامه، شیخ عباس قمی به نقل از استاد خود در کتاب [[ لؤلؤ و مرجان]] اضافه می‌کند که این کلمات که متضمن چند [[دروغ]] واضح است علاوه بر جسارت، ارتکاب بر بدعت و افزودن بر فرموده امام معصوم(ع) است و چنان شایع و متعارف شده که چند هزار مرتبه در شب و روز در حضور مرقد ابی عبدالله الحسین(ع) و محضر ملائکه مقربین و مطاف انبیا و مرسلین(ع) به آواز بلند خوانده می‌شود و احدی بر ایشان ایراد نمی‌کند و از گفتن این دروغ و ارتکاب این معصیت نهی نمی‌نمایند.<ref>قمی، عباس بن محمدرضا، مفاتیح الجنان، تهران، انتشارات جاویدان، ص ۸۵۴–۸۵۹.</ref>
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
==منابع==
<references />


== منابع ==
{{پانویس}}
{{شاخه
  | شاخه اصلی = حدیث
| شاخه فرعی۱ = دعا
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه = شد
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | بازبینی =  
| ارجاعات =
  | تکمیل =  
  | بازبینی نویسنده = 
  | اولویت =  
| ارزیابی کمی =شد
  | کیفیت =  
  | تکمیل =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:فهم حدیث]]
[[رده:دعا]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۲


سؤال

آیا می‌توان در ادعیه به جای ضمیر مفرد از ضمیر جمع استفاده کرد؟ مثلا «ثبت قلبی» را «ثبت قلوبنا» بگوییم؟ آیا این بدعت است؟

تغییر ضمیر در دعا اگر به قصد وارد کردن چیزی جدید در متن دینی دعا باشد نوعی بدعت شمرده شده است. روایاتی از ائمه اطهار(ع) نقل شده است که در آن معصوم(ع) از تغییر جزئی در متن دعا نهی کرده است. سیره علمای شیعه در بیان روایات و ادعیه معصومان(ع) چنین بوده که، مطابق کتاب‌های روایی معتبر شیعه، عین متن روایت دعا را بیان کنند. آنان در نقل متن دعا نیز در صورتی که روایت متفاوت دیگری از آن دعا وجود داشته باشد، این تفاوت‌ها را بیان و به منبع آن ارجاع می‌داده‌اند.

اختراع دعا

در روایتی از معصوم(ع) اختراع و ساختن دعا نهی شده است. در کتاب کافی روایتی با این مضمون نقل شده است: «دخلت علی أبی عبدالله(ع) فقلت: جعلت فداک إنی اخترعت دعاء قال: دعنی من اختراعک؛ بر امام صادق(ع) وارد شدم و گفتم فدایتان شوم من از پیش خود دعایی اختراع کرده‌ام؛ حضرت فرمود رها کن مرا از اختراع خود.»[۱]. سپس امام صادق(ع) به راوی حدیث، دعایی آموزش می‌دهد.

برخی عالمان شیعه با تکیه بر این روایت، ساختن ادعیه و اذکار و استفاده از آنها به جای ادعیه و اذکار مأثور (نقل شده از معصوم) را، از سوی برخی گروه‌های مذهبی، مذمت کرده‌اند. میرزا حبیب الله هاشمی خویی،شارح نهج البلاغه و فقیه شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری، استفاده صوفیه از ادعیه، اوراد و اذکار غیر مأثور را نقد کرده است.[۲]

تغییر در دعا

در روایاتی دیگر، تغییر در دعای مأثور نیز از سوی معصوم(ع) نهی شده است. عبدالله بن سنان از امام جعفر صادق(ع) نقل کرده است که فرمود: «شبهاتی به شما خواهد رسید، پس بدون راهنما و پیشوای هدایت کننده، خواهید ماند و در آن شبهه نجات نمی‌یابید مگر کسی که دعای غریق را بخواند، گفتم دعای غریق چگونه است؟ فرمود می‌گویی: «یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ» گفتم «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْاَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ» حضرت فرمود به درستی که خداوند عزوجل مقلب قلوب و ابصار است، اما چنان‌که من می‌گویم بگو، «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ»[۳]

این رویکرد موجب شده است تا عالمان شیعه نسبت به تغییر در متن ادعیه مأثور حساسیت نشان دهند و از آن منع کنند. شیخ عباس قمی، در مفاتیح‌الجنان بعد از نقل زیارت وارث می‌گوید: «این زیارت، معروف به زیارت وارث است و مأخذ آن کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی است که از کتب معتبر و معروف نزد علما است و من این زیارت را بلاواسطه از همان کتاب شریف نقل کردم؛ آخر زیارت شهدا همین بود که ذکر شد «فَیا لَیتَنی کنْتُ مَعَکم فَأفُوزَ مَعَکم» پس بخشی که برخی بعد از این ذکر کرده‌اند «فِي اَلْجِنَانِ مَعَ اَلنَّبِيِّينَ وَ اَلصِّدِّيقِينَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً اَلسَّلاَمُ عَلَى مَنْ كَانَ فِي اَلْحَائِرِ مِنْكُمْ وَ عَلَى مَنْ لَمْ يَكُنْ فِي اَلْحَائِرِ مَعَكُمْ» تمامی این‌ها زیادی است.[۴]

در ادامه، شیخ عباس قمی به نقل از استاد خود در کتاب لؤلؤ و مرجان اضافه می‌کند که این کلمات که متضمن چند دروغ واضح است علاوه بر جسارت، ارتکاب بر بدعت و افزودن بر فرموده امام معصوم(ع) است و چنان شایع و متعارف شده که چند هزار مرتبه در شب و روز در حضور مرقد ابی عبدالله الحسین(ع) و محضر ملائکه مقربین و مطاف انبیا و مرسلین(ع) به آواز بلند خوانده می‌شود و احدی بر ایشان ایراد نمی‌کند و از گفتن این دروغ و ارتکاب این معصیت نهی نمی‌نمایند.[۵]

منابع

  1. محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۴۷۶، ح۱.
  2. هاشمی خوئی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، تهران، مکتبة الاسلامیة، ج ۱۳، ص ۳۸۱.
  3. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، قم، مکتبة الاسلامیة، ص ۳۵۲، ح ۴۹.
  4. قمی، عباس بن محمدرضا، مفاتیح الجنان، تهران، انتشارات جاویدان، ص ۸۵۴–۸۵۹.
  5. قمی، عباس بن محمدرضا، مفاتیح الجنان، تهران، انتشارات جاویدان، ص ۸۵۴–۸۵۹.