استثنای پیامبر در حق قسم: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =') |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
حق قسم | حق قسم به چه معناست و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}}حق قَسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات، از پیامبر(ص) استثناء شده است. مطابق قاعده حق قسم شوهر باید شب‌های خود را بین همسران متعدد خود، به‌طور مساوی تقسیم کند. بر اساس آیه ۵۱ [[سوره احزاب]] پیامبر(ص) از این قاعده مستثنی شده است. پیامبر(ص) در حد امکان تساوی را در تقسیم اوقات خود رعایت می‌کرد جز در مواردی که شرائط خاصی عدم مساوات را ایجاب می‌کرد. | ||
== تعریف حق | == تعریف حق قَسم == | ||
حق قسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات تعریف شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.</ref> یکی از احکام اسلام در مورد همسران متعدد آن است که شوهر اوقات خود را در میان آنها به‌طور عادلانه تقسیم کند، اگر یک شب نزد یکی از آنها است، شب دیگر نزد دیگری باشد. تفاوتی در میان زنان از این نظر وجود ندارد، و این موضوع را در کتب فقه اسلامی به عنوان حق قسم تعبیر می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.</ref> در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می‌باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.<ref>نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.</ref> گفته شده زوجه می‌تواند حق قسم خود را ساقط یا منتقل کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۴۱.</ref> | |||
حق قسم به | == مستثنی شدن پیامبر<small>(ص)</small> == | ||
برخی از فقیهان، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حقّ قَسم را بر پیامبر واجب ندانسته‌اند.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref> یکی از [[خصائص النبی|خصایص پیامبر(ص)]] این بود که به خاطر شرایط خاص زندگی مخصوصا در زمانی که در مدینه بود و در هر ماه تقریباً یک جنگ بر او تحمیل می‌شد، رعایت حق قسم به حکم آیه ۵۱ سوره احزاب از او ساقط گردید. هر چند او با این حال حتی الامکان مساوات و عدالت را ـ چنان‌که در کتاب‌های تاریخ اسلام صریحاً آمده است - رعایت می‌کرد. ولی وجود همین حکم الهی آرامشی به همسران پیامبر(ص) و محیط زندگی داخلی او می‌داد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.</ref> گفته شده پیامبر(ص) مجاز بود که موعد همسران خود را تغییر دهد، به جای این که هر شب در منزل یکی از آنان باشد، چند شب پیاپی در یک جا بماند، بعد چند شب دیگر منزل دیگری باشد. بعضی مفسّران این آیه را درباره اختیار پیامبر در کم و زیاد کردن [[نفقه زن|نفقه]] همسران یا رد کردن تقاضای زنان هبه‌ای و بعد پذیرفتن آنها یا طلاق اولیه و رجوع ثانوی تفسیر کرده‌اند.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ج۷، ص۳۸۷.</ref> | |||
برای اینکه همسران پیامبر نیز بدانند گذشته از افتخاری که از ناحیه همسری با او کسب می‌کنند با تسلیم در برابر این برنامه خاص در مورد تقسیم اوقات پیامبر(ص) یک نوع ایثار و فداکاری از خود نشان داده‌اند. همچنین این موضوع حکمی است از ناحیه خدا که برای مصالح مهمی تشریع شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۷.</ref> | |||
گفته شده پیامبر(ص) در حد امکان تساوی را در تقسیم اوقات خود رعایت می‌کرد جز در مواردی که شرائط خاص پیش می‌آمد. همسران پیامبر مشاهده می‌کردند که پیامبر(ص) با اینکه مخیر است سعی در برقراری مساوات میان آنان دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۸.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | |||
{{پانویس}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ =پیامبرشناسی در قرآن | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ =پیامبر اسلام(ص) | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
| شاخه فرعی۴ = | | شاخه فرعی۴ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| خط ۶۳: | خط ۲۹: | ||
| ویرایش = شد | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی نویسنده = | | بازبینی نویسنده = | ||
| | | ارزیابی کمی =شد | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = ج | ||
| کیفیت = ب | | کیفیت = ب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۴۳
حق قسم به چه معناست و آیا پیامبر از آن مستثنی است؟
حق قَسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات، از پیامبر(ص) استثناء شده است. مطابق قاعده حق قسم شوهر باید شب‌های خود را بین همسران متعدد خود، به‌طور مساوی تقسیم کند. بر اساس آیه ۵۱ سوره احزاب پیامبر(ص) از این قاعده مستثنی شده است. پیامبر(ص) در حد امکان تساوی را در تقسیم اوقات خود رعایت می‌کرد جز در مواردی که شرائط خاصی عدم مساوات را ایجاب می‌کرد.
تعریف حق قَسم
حق قسم به معنای حق هم‌خوابگی در شب برای زوجات تعریف شده است.[۱] یکی از احکام اسلام در مورد همسران متعدد آن است که شوهر اوقات خود را در میان آنها به‌طور عادلانه تقسیم کند، اگر یک شب نزد یکی از آنها است، شب دیگر نزد دیگری باشد. تفاوتی در میان زنان از این نظر وجود ندارد، و این موضوع را در کتب فقه اسلامی به عنوان حق قسم تعبیر می‌کنند.[۲] در فقه امامیه «قسم» از حقوق زوجه در عقد نکاح می‌باشد که با هدف تأمین عدالت در بین زوجات در فرض چندهمسری تشریع یافته است.[۳] گفته شده زوجه می‌تواند حق قسم خود را ساقط یا منتقل کند.[۴]
مستثنی شدن پیامبر(ص)
برخی از فقیهان، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حقّ قَسم را بر پیامبر واجب ندانسته‌اند.[۵] یکی از خصایص پیامبر(ص) این بود که به خاطر شرایط خاص زندگی مخصوصا در زمانی که در مدینه بود و در هر ماه تقریباً یک جنگ بر او تحمیل می‌شد، رعایت حق قسم به حکم آیه ۵۱ سوره احزاب از او ساقط گردید. هر چند او با این حال حتی الامکان مساوات و عدالت را ـ چنان‌که در کتاب‌های تاریخ اسلام صریحاً آمده است - رعایت می‌کرد. ولی وجود همین حکم الهی آرامشی به همسران پیامبر(ص) و محیط زندگی داخلی او می‌داد.[۶] گفته شده پیامبر(ص) مجاز بود که موعد همسران خود را تغییر دهد، به جای این که هر شب در منزل یکی از آنان باشد، چند شب پیاپی در یک جا بماند، بعد چند شب دیگر منزل دیگری باشد. بعضی مفسّران این آیه را درباره اختیار پیامبر در کم و زیاد کردن نفقه همسران یا رد کردن تقاضای زنان هبه‌ای و بعد پذیرفتن آنها یا طلاق اولیه و رجوع ثانوی تفسیر کرده‌اند.[۷]
برای اینکه همسران پیامبر نیز بدانند گذشته از افتخاری که از ناحیه همسری با او کسب می‌کنند با تسلیم در برابر این برنامه خاص در مورد تقسیم اوقات پیامبر(ص) یک نوع ایثار و فداکاری از خود نشان داده‌اند. همچنین این موضوع حکمی است از ناحیه خدا که برای مصالح مهمی تشریع شده است.[۸]
گفته شده پیامبر(ص) در حد امکان تساوی را در تقسیم اوقات خود رعایت می‌کرد جز در مواردی که شرائط خاص پیش می‌آمد. همسران پیامبر مشاهده می‌کردند که پیامبر(ص) با اینکه مخیر است سعی در برقراری مساوات میان آنان دارد.[۹]
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۱۲.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.
- ↑ نقیبی، سید مهدی، و صدیقه محمدحسنی، «نقد و بررسی تعریف حق قسم در آرای فقهای امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲، سال بیست و دوم، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش، ص۴۱۳.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶ ص۱۴۱.
- ↑ حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۶.
- ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ج۷، ص۳۸۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۳۸۸.