بحیرا
برخی می‌گویند رسول خدا در سفری به شام با راهب مسیحی به نام بحیرا ملاقات داشتند و قرآن را از وی آموخت یا وی نقش مؤثری در پیدایش دین اسلام داشت. آیا این سخن درستی است؟
بَحیرا راهب مسیحی بود که ابوطالب و محمد(ص) را در سفر تجاری آن‌ها به شام ملاقات کرد. بحیرا به آنان تأکید کرد که محمد شخص معمولی نیست و دارای نشان‌های پیامبری است. براساس روایات نقل شده بحیرا نشانه‌های رسالت را در حضرت دید و چیزی به او نیاموخت. بحیرا نمی‌توانسته در یک ملاقات کوتاه، قرآن را به پیامبر اسلام یاد داده باشد و نقشی در پیدایش اسلام نداشت.
ملاقات رسول خدا(ص) با بحیرای راهب
برخی کتاب‌های روایی و تاریخی نقل کرده‌اند که ابوطالب تصمیم گرفت با کاروان تجارتی بطرف شام حرکت کند، رسول خدا(ص) را هم که کودکی کم سن بود، با خود همراه کرد. در یکی از منزل‌ها، کاروان در نزدیکی صومعه بحیرای راهب استراحت می‌کردند که بحیرا رسول خدا(ص) را دید و گفت ای کودک بحق لات و عزّی آنچه از تو می‌پرسم جواب بده. رسول خدا(ص) فرمود: «لَا تَسْأَلْنِي بِهِمَا فَوَ اللَّهِ مَا أَبْغَضْتُ شَيْئاً كَبُغْضِهِمَا؛ مرا به لات و عزّى سوگند مده، به خدا قسم من چيزى را مانند اين دو دشمن نمي‌دارم» بحیراء گفت: به خدا قسمت می‌دهم هر چه می‌پرسم جواب بدهی. پیامبر فرمود: اینک آنچه می‌خواهی بپرس. وی سؤالاتی کرد، حضرت پاسخ داد. بعد از این، بحیرا به ابوطالب گفت: از برادرزاده‌ات محافظت کن، این برادرزاده‌ات شأن و مقامی پیدا خواهد کرد.[۱]
حضرت محمد(ص) در این سفر نُه[۲]یا دوازده ساله بود.[۳] داستان ملاقات رسول خدا(ص) با بحیرای راهب با اندک اختلافی در کتاب‌های شیعه[۴] و اهل‌سنت[۵] آمده است.
ارتباط نداشتن بحیرا با پیدایش اسلام
برخی مستشرقان مدعی شدند که پیامبر‌خدا(ص)، مبانی دین خود را از راهب مسیحی یاد گرفته است.[۶] بر این نظریه اشکالاتی مطرح شده است:
- نمی‌توان بر این ادعا تکیه کرد که محمد(ص) تعالیم خود را که در ۲۸ سال پس از این ملاقات اظهار کرده، در این مسافرت از بحیرا آموخته است.[۷]
- ملاقاتی که گذرا و به هنگام عبور کاروان روی داده و متن سخنان رد و بدل شده هم تنها شامل پیشگوئی رسالت رسول خدا بوده، نمی‌تواند مبنای پیدایش آئین گسترده اسلام باشد.[۸]
- قرآن وحی الهی است و نمی توان پذیرفت که معارف قرآن توسط افرادی مانند بحیرای راهب پایه‌ریزی شده باشد.[۹]
مطالعه بیشتر
- مامورزاد، فریحه و روشن ضمیر، محمد ابراهیم، بررسی مقاله بحیرا در دائره المعارف اسلامی، چاپ شده در دو فصلنامه علمی ترویجی قرآن پژوهی خاورشناسان، سال۱۳، شماره۲۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۷ش، ص۱۴۶–۱۲۵.
- خزائی، مهدی، بررسی انتقادی مسافرت پیامبر اسلام به شام و ملاقات با بحیرا، راهب مسیحی، چاپ شده در فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات) تابستان ۱۳۹۳ - شماره ۳۳ ص۷۹–۵۵.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، زندگانی چهارده معصوم (ترجمه إعلام الوری)، مترجم: عزیزالله عطاردی قوچانی، تهران، اسلامیه، چاپ اول، ۱۳۹۰ق، ص۲۰.
- ↑ بلعمی، محمدبن محمد، تاریخنامه طبری، چاپ محمد روشن، تهران، ۱۳۶۶ش، ج ۱، ص۲۰–۲۱. یعقوبی، احمد بن‌اسحاق، تاریخ یعقوبی، ترجمة محمدابراهیم آیتی، تهران، ۱۳۶۲ش، ج ۱، ص۳۶۹.
- ↑ بن‌سعد، الطبقات الکبری، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، تهران ۱۳۶۵–۱۳۶۹ش، ج ۱، ص۱۱۶.
- ↑ حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ص۳۱۸. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۱۸۲، باب۱۴، حدیث۳۵. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش/ ۱۴۲۶ق، ص۱۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، تهران، اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ ق، ص۱۷. قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۰۸۴.
- ↑ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة فی احوال صاحب الشریعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۵. ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۹۱. طبری، تاریخ الامم و الملوک، قاهره، دار المعارف، چاپ پنجم، ۱۳۸۷ هـ. ق، ج۲، ص۲۷۷. ابن سعد، محمد بن سعد، طبقات الکبری، بیروت، دارصادر، بی تا، ج ۱، ص ۱۵۴.
- ↑ معروف حسنی، هاشم، سیرة المصطفی، بیروت، ۱۴۰۶م/۱۹۸۶ق، ص۵۳. رشیدرضا، محمد، الوحی المحمّدی، قاهره، ۱۳۸۰/م۱۹۶۰ق، ص۷۲.
- ↑ سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، بی جا، مؤسسه مطبوعاتی دارالتبلیغ، ۱۳۴۵، ج۱، ص۱۴۲.
- ↑ زرگری نژاد، غلام حسین، تاریخ صدر اسلام، چاپ اوّل تهران، نشر سمت، ۱۳۷۸، ص۲۰۸.
- ↑ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، چاپ ۴، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۹ش، ص۱۳۱.