علت دستور به ابراهیم(ع) برای ذبح فرزند

سؤال

از منظر قرآن چرا حضرت ابراهیم(ع) مأمور به ذبح فرزندش شد؟

قرآن، داستان فرمان به ابراهیم(ع) برای ذبح فرزندش اسماعیل(ع) را «امتحان آشکار» می‌نامد. علت این امتحان، سنجش ایمان و باور ابراهیم(ع) دانسته شده است. به اعتقاد مفسران، در این امتحان، سطح اطاعت ابراهیم از خداوند، در مسئله مهمی مانند کشتن فرزند، مورد امتحان قرار گرفت.

امام خمینی معتقد بود ابراهیم(ع) باید آنچه در عالم خواب از ذبح فرزند دید را تعبیر می‌کرد و نه اینکه فرزندش را ذبح کند. اما محبت و عشق بیش از حد او نسبت به خداوند، سبب شد تا خواب را تعبیر نکرده و به دنبال ذبح فرزند رفت.

تابلوی آزمون بزرگ اثر محمود فرشچیان

داستان ذبح اسماعیل در قرآن

براساس آیات قرآن، خداوند به ابراهیم(ع)، وعده فرزندی بردبار را داد.[۱] با بزرگ شدن اسماعیل، ابراهیم او را در جریان خوابی که دیده بود، گذارد به اینکه باید فرزندش را ذبح کند. اسماعیل خطاب به پدرش خواست که آنچه دستور به آن داده شده، انجام دهد و او انشاالله از صابران خواهد بود.[۲]

هر دو تسلیم خواسته پروردگار شدند، ابراهیم پیشانی فرزند را بر روی زمین قرار داد تا فرزندش را ذبح کند[۳] خطاب به ابراهیم گفته شد که به رویای خود عمل کردی[۴] و خداوند اسماعیل را از ذبح، رهانید.[۵] قرآن این واقعه را با تعبیر «امتحان آشکار» یاد می‌کند.[۶]

تفسیر ماجرای ذبح اسماعیل

آیت الله مکارم شیرازی از مفسران معاصر معتقد است دستور ذبح اسماعیل به ابراهیم(ع) برای امتحان بوده و در نتیجه اصل ذبح اسماعیل، مقصود خداوند نبوده، بلکه هدف میزان اطاعت از خداوند توسط این پدر و پسر بوده است.[۷]

برخی امتحانات الهی را در ظاهر بسیار سخت دانسته‌اند که خداوند برای نیکوکاران پیش می‌آورد تا بهترین پاداش را در دنیا و آخرت به آنها دهد. امتحان ابراهیم و اسماعیل در داستان ذبح را امتحانی دانسته‌اند که در ظاهر بسیار سخت بود.[۸]

امام خمینی معتقد بود ابراهیم(ع) باید آنچه در عالم خواب دید را تعبیر می‌کرد و نه اینکه فرزندش را ذبح کند. اما محبت و عشق بیش از حد او نسبت به خداوند، سبب شد تا خواب را تعبیر نکرده و به دنبال ذبح فرزند رفت.[۹]

منابع

  1. سوره صافات، آیه ۱۰۱.
  2. سوره صافات، آیه۱۰۲.
  3. سوره صافات، آیه۱۰۳
  4. سوره صافات آیه ۱۰۵.
  5. سوره صافات، آیه ۱۰۷.
  6. سوره صافات، آیه۱۰۶.
  7. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۹، ص۱۰۹–۱۲۷.
  8. علامه طباطبایی، المیزان فی التفسیر القرآن، قم، انتشارات اسلامی، ج۱۸–۱۷، ص۱۵۱–۱۵۳.
  9. سروش محلاتی، محمد، «فهم ذبح اسماعیل در بستر شریعت با فقه عدلیه سازگار نیست / رفع اشکالات با نگاه اهل معرفت»