روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
روایتی است از امام صادق(ع) که می‌فرماید: «کبوتر راعبی در خانه‌هایتان نگهداری کنید، زیرا این حیوان قاتلین امام حسین(ع) را لعنت می‌کند.»<ref>ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، باب ۳۰، رقم۱، ص۱۹۸؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۶، ص۵۴۷.</ref> منظور امام صادق(ع) از کبوتر راعبی چه نوع کبوتری است؟ آیا همه کبوتران به قاتلان امام حسین(ع) لعنت می‌کنند؟
روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که در خانه کبوتر راعبی نگه دارید؛ زیرا قاتلان امام حسین(ع) را لعن می‌کند. منظور از کبوتر راعبی چه نوع کبوتری است؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
==کبوتر راعبی==
{{جعبه اطلاعات حدیث
[[ملا محسن فیض کاشانی]] درباره کبوتر راعبی چنین می‌گوید: «کبوتر راعبی گویا کبوتری است، که در پاهای او پر است.»<ref>فیض کاشانی، ملا محمد بن مرتضی بن محمود، الوافی، ج۲، ص۸۵۶.</ref> در اصطلاح «پاپر» یا «پرپا» است؛ بنابراین کبوتر راعبی نوعی کبوتر خانگی است که پاهای او را پر پوشانده است و کبوتر وحشی، چاهی و فاخته شامل آن نمی‌شود.
| عنوان =
| تصویر =
| توضیح تصویر =
| اندازه تصویر =
| نام‌های دیگر =
| موضوع  =
| به نقل از  = [[امام صادق(ع)]]
| روایات مشابه =
| راوی اصلی = سَکونی
| دیگر راویان = علی بن ابراهیم، نَوفَلی
| اعتبار سند = [[حدیث ضعیف|ضعیف]]
| منابع شیعه = [[اعتبار کتاب کافی|کافی]]، [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]
| منابع سنی =
| توضیحات = روایات مشابه با سلسه‌سند‌های متفاوت در دیگر منابع شیعه ذکر شده است.
}}
{{درگاه|امام حسین}}
 
'''نگهداری کبوتر راعبی در خانه''' براساس برخی احادیث، مورد سفارش قرار گرفته است. کبوتر راعبی را کبوتری دانسته‌اند که از جفت‌گیری قمری و کبوتر به دنیا آمده و دارای صدایی زیبا و قوی است؛ البته [[ملا محسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]، محدث شیعه، معتقد است راعبی کبوتری است که در پاهای او پر است (پاپری یا پرپا).
 
روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه، در [[اعتبار کتاب کافی|کتاب کافی]] نقل شده، که [[علامه مجلسی]] سند آن را بر اساس دیدگاه بیشتر [[علم حدیث|عالمان حدیث]]، [[حدیث ضعیف|ضعیف]] دانسته است. در این حدیث، استدلال شده که این کبوتر [[قاتل امام حسین(ع)|قاتلان امام حسین(ع)]] را [[لعن]] می‌کند. روایاتی مشابه با سلسله‌سندهای متفاوت در دیگر منابع حدیثی شیعه نیز ذکر شده؛ در یکی از این روایات،‌ نگهداری کبوتر راعبی در خانه،‌ باعث شادی انسان شمرده شده است. طبق روایتی دیگر، کبوتر راعبی با آوازش اهل آلات موسیقی را (که از آن برای [[لهو و لعب]] استفاده می‌کنند) [[نفرین]] می‌کند.
 
 
 
== متن و ترجمه ==
{{عربی بزرگ|اتَّخِذُوا الْحَمَامَ الرَّاعِبِيَّةَ فِي بُيُوتِكُمْ فَاِنَّهَا تَلْعَنُ قَتَلَةَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ(ع) وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ.<ref name=":0">کلینی، الکافی، ج‏۶، ص۵۴۸، تهران، دار الكتب الاسلامية، ۱۴۰۷ق.</ref>|ترجمه=کبوتر راعبی در خانه‌هایتان نگهداری کنید؛ زیرا این حیوان قاتلان امام حسین(ع) را لعنت می‌کند.}}
 
== بررسی سندی ==
روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه، در کتاب‌های [[اعتبار کتاب کافی|کافی]]<ref name=":0" /> و [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]]<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌الزیارت، باب ۳۰، رقم۱، ص۱۹۸، به تحقیق و تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.</ref> ذکر شده است. در سلسله سند روایت، [[اسماعیل بن ابی‌زیاد سَکونی]] ذکر شده است.<ref name=":0" /> [[علامه حلی]]، رجال‌شناس [[شیعه]]، او را از [[اهل‌سنت]] شمرده<ref name=":0" /> و [[شیخ طوسی]] و [[محقق حلی]] او را [[ثقه]] و مورد اطمینان دانسته‌اند.<ref>شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، الرجال، ص۶۳، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۷ش.</ref> به گفته عالمان [[علم درایه]] حدیثی که در سلسله سند آن فردی ثقه ولی غیرشیعه وجود داشته باشد، [[حدیث موثق]] است.<ref>مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج۵، ص۱۲۷، تحقیق محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۱۱ق.</ref> عالمان شیعه درباره [[حدیث معتبر|اعتبار]] حدیث موثق اختلاف‌نظر دارند.<ref>باقری، حمید و محمدکاظم رحمان ستایش، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/864771 حدیث موثق و اعتبار آن نزد دانشمندان امامی]»، در مجله حدیث پژوهی، شماره ۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۰ش.</ref> به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، محدث شیعه قرن یازدهم قمری، بر اساس دیدگاه بیشتر حدیث‌شناسان شیعه، این روایت از نظر سند [[حدیث ضعیف|ضعیف]] است.<ref>علامه مجلسی، محمدباقر، [https://lib.eshia.ir/71429/22/0 مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول]، ج۲۲، ص۴۶۹، بی‌جا، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۴ق.</ref>
 
روایاتی مشابه با سلسله‌سندی متفاوت در کتاب‌ کامل الزیارات<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌الزیارت، ص۹۸، به تحقیق و تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.</ref> ذکر شده است.
 
== محتوا ==
در روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه، سفارش شده این نوع کبوتر در خانه نگهداری شود؛ با این استدلال که این پرنده [[قاتل امام حسین(ع)|قاتلان امام حسین(ع)]] را [[لعنت]] می‌کند.<ref name=":0" />
 
===معنای راعبی===
[[پرونده:کبوتر پاپر.jpg|بندانگشتی|کبوتر پاپَری. [[فیض کاشانی]]، محدث شیعه، معتقد است مراد از کبوتر راعبی در روایت، کبوتری است که در پای او پر باشد.]]
جاحِظ، ادیب و حیوان‌شناس قرن سوم قمری، کبوتر راعبی را کبوتری دانسته که از جفت‌گیری قمری و کبوتر دنیا آمده، از قمری بزرگتر و صدای او از والدینش قوی‌تر و زیباتر است.<ref>جاحظ، ابی‌عثمان عمرو بن بحر،‌ [https://noorlib.ir/book/view/2530 الحیوان]، ج۳، ص۸۲ و ۸۳ و ج۱، ص۶۹، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.</ref> بسیاری از لغت‌شناسان کبوتر راعبی را نوعی کبوتر دانسته‌اند که دارای صدایی قوی است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل ماده رعب، ج۲، ص۱۳۰، قم، نشر هجرت، ۱۴۰۹ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ذیل ماده رعب، ج۱، ص۴۲۱، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.</ref> به گفته [[فخرالدین طریحی|فخرالدین طُرَیحی]]، عالم و لغت‌شناس شیعه، مراد از کبوتر راعبی در حدیثِ نگهداری کبوتر راعبی درخانه (الراعبیة)، مادّه این نوع از کبوتر است.<ref>طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ذیل ماده رعب، ج۲، ص۷۱، تحقیق و تصحیح احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش.</ref>


عده‌ای نیز علت نامگذاری را به این دلیل می‌دانند که راعبی منصوب به منطقه یا سرزمینی است و از آن گرفته شده و برخی دیگر آن را کبوتری که ترعیب صوت دارد می‌دانند و آن کبوتری است که به صورت سخن گوی و موزون صدا از خود تولید می‌کند. کلمه راعبی همچنین به معنی ترساندن و ترسیده نیز بیان شده است، مانند سیل راعب که به سیلی گفته می‌شود و به علت کثرت و شدت باعث ترس می‌شود.
محمد فیروزآبادی، لغت‌شناس قرن نهم قمری، راعبی را کبوتری شمرده که به سرزمین راعب منسوب است<ref>فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ذیل ماده رعب، ج۱، ص۹۸، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.</ref> و [[ملا محسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]، محدث شیعه، معتقد است راعبی کبوتری است که در پاهای او پر است (پاپری یا پرپا).<ref>فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، [https://lib.eshia.ir/71660/20/462 الوافی]، ج۲۰، ص۸۵۶، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.</ref>


==کبوتر راعبی در روایت‌های دیگر==
=== استحباب نگهداری کبوتر راعبی ===
روایت‌های دیگری با این مضمون در سایر [[منابع روایی]] بیان شده است. در [[کتاب بحار الانوار]] از [[امام صادق(ع)]] روایت شده است که فرمودند «کبوترهای راعبی را در خانه‌هایتان نگهداری کنید، زیرا که او قاتلین [[امام حسین(ع)]] را لعنت می‌کند و خداوند قاتلین او را لعنت می‌کند.».<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۰۵.</ref>
[[شیخ حر عاملی]] در کتاب حدیثی [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]]، بابی را با نام «مؤکّد بودن استحبابِ نگهداری کبوتر راعبی در منزل» نامگذاری کرده و روایت‌های مربوط به آن را ذکر کرده است.<ref>شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱، ص۵۱۸، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۱ق.</ref> همچنین علامه مجلسی بر اساس روایتی، غذا دادن به کبوتر راعبی را [[مستحب]] دانسته است.<ref>علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۶۲، ص۲۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.</ref>


داود بن فرقد چنین بیان نموده که در محضر امام صادق(ع) نشسته بودم، در خانه آن حضرت کبوتری از نوع راعبی دیدم که قرقر می‌کرد، حضرت نگاهی به من کرد و فرمود: «ای داود می‌دانی این کبوتر چه می‌گوید؟ عرض کردم نه به خدا سوگند. فرمود: [[قاتلان حسین بن علی(ع)]] را نفرین می‌کند. آن را در خانه نگه دارید.»<ref>حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف دایرةالمعارف.</ref>
==احادیث مشابه==
طبق روایتی، [[امام صادق(ع)]] از بین سه پرنده از جمله [[نحوست فاخته|فاخته]]، که برای او هدیه آوردند، فقط کبوتر راعبی را در خانه نگه داشت؛ با این استدلال که دیدن او باعث شادی و سرور می‌شود.<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۴۳، به تحقیق و تصحیح محسن بن عباسعلی کوچه‌باغی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.</ref> بر اساس روایتی دیگر، امام صادق(ع) درخواست کرد کبوتری راعبی که برای فرزندش هدیه آورده بودند، در خانه قرار دهند تا آن کبوتر با امام(ع) انس بگیرد.<ref>شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱، ص۵۱۹،‌ قم، مؤسسة آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۱ق.</ref>
 
=== نفرین اهل لهو و لعب ===
بر اساس روایتی از [[امام علی(ع)]]، کبوتر راعبی با آوازش اهل آلات موسیقی را (در صورتی که استفاده از آن برای [[لهو و لعب]] باشد) [[نفرین]] می‌کند.<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی،  عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۴۶، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ش.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
 
* [[نحوست فاخته]]
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


خط ۲۴: خط ۶۸:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه = -
  | شناسه = شد
  | تیترها = شد
  | تیترها = شد
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
خط ۳۸: خط ۸۲:
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:مقاله‌های پیشنهادی]]
[[رده:منبع‌شناسی]]
[[رده:سبک زندگی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۷

سؤال

روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که در خانه کبوتر راعبی نگه دارید؛ زیرا قاتلان امام حسین(ع) را لعن می‌کند. منظور از کبوتر راعبی چه نوع کبوتری است؟

روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه
اطلاعات حدیث
به نقل ازامام صادق(ع)
راویان
راوی اصلیسَکونی
دیگر راویانعلی بن ابراهیم، نَوفَلی
سند
اعتبار سندضعیف
منابع شیعهکافی، کامل الزیارات
توضیحاتروایات مشابه با سلسه‌سند‌های متفاوت در دیگر منابع شیعه ذکر شده است.
درگاه‌ها
امام حسین.png


نگهداری کبوتر راعبی در خانه براساس برخی احادیث، مورد سفارش قرار گرفته است. کبوتر راعبی را کبوتری دانسته‌اند که از جفت‌گیری قمری و کبوتر به دنیا آمده و دارای صدایی زیبا و قوی است؛ البته فیض کاشانی، محدث شیعه، معتقد است راعبی کبوتری است که در پاهای او پر است (پاپری یا پرپا).

روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه، در کتاب کافی نقل شده، که علامه مجلسی سند آن را بر اساس دیدگاه بیشتر عالمان حدیث، ضعیف دانسته است. در این حدیث، استدلال شده که این کبوتر قاتلان امام حسین(ع) را لعن می‌کند. روایاتی مشابه با سلسله‌سندهای متفاوت در دیگر منابع حدیثی شیعه نیز ذکر شده؛ در یکی از این روایات،‌ نگهداری کبوتر راعبی در خانه،‌ باعث شادی انسان شمرده شده است. طبق روایتی دیگر، کبوتر راعبی با آوازش اهل آلات موسیقی را (که از آن برای لهو و لعب استفاده می‌کنند) نفرین می‌کند.


متن و ترجمه

بررسی سندی

روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه، در کتاب‌های کافی[۱] و کامل الزیارات[۲] ذکر شده است. در سلسله سند روایت، اسماعیل بن ابی‌زیاد سَکونی ذکر شده است.[۱] علامه حلی، رجال‌شناس شیعه، او را از اهل‌سنت شمرده[۱] و شیخ طوسی و محقق حلی او را ثقه و مورد اطمینان دانسته‌اند.[۳] به گفته عالمان علم درایه حدیثی که در سلسله سند آن فردی ثقه ولی غیرشیعه وجود داشته باشد، حدیث موثق است.[۴] عالمان شیعه درباره اعتبار حدیث موثق اختلاف‌نظر دارند.[۵] به گفته علامه مجلسی، محدث شیعه قرن یازدهم قمری، بر اساس دیدگاه بیشتر حدیث‌شناسان شیعه، این روایت از نظر سند ضعیف است.[۶]

روایاتی مشابه با سلسله‌سندی متفاوت در کتاب‌ کامل الزیارات[۷] ذکر شده است.

محتوا

در روایت نگهداری کبوتر راعبی در خانه، سفارش شده این نوع کبوتر در خانه نگهداری شود؛ با این استدلال که این پرنده قاتلان امام حسین(ع) را لعنت می‌کند.[۱]

معنای راعبی

کبوتر پاپَری. فیض کاشانی، محدث شیعه، معتقد است مراد از کبوتر راعبی در روایت، کبوتری است که در پای او پر باشد.

جاحِظ، ادیب و حیوان‌شناس قرن سوم قمری، کبوتر راعبی را کبوتری دانسته که از جفت‌گیری قمری و کبوتر دنیا آمده، از قمری بزرگتر و صدای او از والدینش قوی‌تر و زیباتر است.[۸] بسیاری از لغت‌شناسان کبوتر راعبی را نوعی کبوتر دانسته‌اند که دارای صدایی قوی است.[۹] به گفته فخرالدین طُرَیحی، عالم و لغت‌شناس شیعه، مراد از کبوتر راعبی در حدیثِ نگهداری کبوتر راعبی درخانه (الراعبیة)، مادّه این نوع از کبوتر است.[۱۰]

محمد فیروزآبادی، لغت‌شناس قرن نهم قمری، راعبی را کبوتری شمرده که به سرزمین راعب منسوب است[۱۱] و فیض کاشانی، محدث شیعه، معتقد است راعبی کبوتری است که در پاهای او پر است (پاپری یا پرپا).[۱۲]

استحباب نگهداری کبوتر راعبی

شیخ حر عاملی در کتاب حدیثی وسائل الشیعه، بابی را با نام «مؤکّد بودن استحبابِ نگهداری کبوتر راعبی در منزل» نامگذاری کرده و روایت‌های مربوط به آن را ذکر کرده است.[۱۳] همچنین علامه مجلسی بر اساس روایتی، غذا دادن به کبوتر راعبی را مستحب دانسته است.[۱۴]

احادیث مشابه

طبق روایتی، امام صادق(ع) از بین سه پرنده از جمله فاخته، که برای او هدیه آوردند، فقط کبوتر راعبی را در خانه نگه داشت؛ با این استدلال که دیدن او باعث شادی و سرور می‌شود.[۱۵] بر اساس روایتی دیگر، امام صادق(ع) درخواست کرد کبوتری راعبی که برای فرزندش هدیه آورده بودند، در خانه قرار دهند تا آن کبوتر با امام(ع) انس بگیرد.[۱۶]

نفرین اهل لهو و لعب

بر اساس روایتی از امام علی(ع)، کبوتر راعبی با آوازش اهل آلات موسیقی را (در صورتی که استفاده از آن برای لهو و لعب باشد) نفرین می‌کند.[۱۷]

جستارهای وابسته


منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ کلینی، الکافی، ج‏۶، ص۵۴۸، تهران، دار الكتب الاسلامية، ۱۴۰۷ق.
  2. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌الزیارت، باب ۳۰، رقم۱، ص۱۹۸، به تحقیق و تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.
  3. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، الرجال، ص۶۳، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۷ش.
  4. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ج۵، ص۱۲۷، تحقیق محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث، ۱۴۱۱ق.
  5. باقری، حمید و محمدکاظم رحمان ستایش، «حدیث موثق و اعتبار آن نزد دانشمندان امامی»، در مجله حدیث پژوهی، شماره ۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۰ش.
  6. علامه مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج۲۲، ص۴۶۹، بی‌جا، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۴ق.
  7. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌الزیارت، ص۹۸، به تحقیق و تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۵۶ش.
  8. جاحظ، ابی‌عثمان عمرو بن بحر،‌ الحیوان، ج۳، ص۸۲ و ۸۳ و ج۱، ص۶۹، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.
  9. برای نمونه نگاه کنید به فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل ماده رعب، ج۲، ص۱۳۰، قم، نشر هجرت، ۱۴۰۹ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ذیل ماده رعب، ج۱، ص۴۲۱، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.
  10. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، ذیل ماده رعب، ج۲، ص۷۱، تحقیق و تصحیح احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
  11. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ذیل ماده رعب، ج۱، ص۹۸، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
  12. فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، الوافی، ج۲۰، ص۸۵۶، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.
  13. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱، ص۵۱۸، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۱ق.
  14. علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۶۲، ص۲۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
  15. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۴۳، به تحقیق و تصحیح محسن بن عباسعلی کوچه‌باغی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
  16. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱، ص۵۱۹،‌ قم، مؤسسة آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۱ق.
  17. شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۴۶، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ش.