کامل الزیارات

سؤال

کامل الزیارات
اطلاعات کتاب
نویسنده	ابن قولویه
تاریخ نگارش	قرن سوم و چهارم
موضوع	آداب زیارت
زبان	عربی

نویسنده

جعفر بن قولویه قمی نویسنده کامل الزیارات، از برجسته ترین چهره های راویان شیعه و فقیهان امامیه، در قرن چهارم هجری است که در شهر مقدس قم به دنیا آمد و از اساتید بزرگی همچون احمد بن ادریس اشعری قمی، پدرش محمد بن قولویه، محمد بن یعقوب کلینی، محمد بن حسن صفار و علی بن بابویه (پدر شیخ صدوق) بهره برده است. در سال 367 ه . ق وفات یافت و در حرم کاظمین علیهماالسلام مدفون گردید.

معرفی و جایگاه

ابن قولویه در آغاز کتاب، تمام راویان آن را توثیق کرده است. این نکته به دانشمندان شیعه کمک می کند تا به آن دسته از راویانی که در کتابهای رجالی، نامی ندارند و فقط در اسناد کامل الزیارات قرار گرفته اند راحت تر اعتماد کنند.

کتاب کامل الزیارات شامل 843 حدیث می باشد که در 108 باب تنظیم شده است.

این کتاب یکی از ارزشمندترین مجموعه های حدیثی در زمینه زیارت و از منابع غنی عاشورا پژوهی می باشد که مهم ترین روایات این بخش را در خود جای داده است.

مؤلف این کتاب، انگیزه نگارش آن را این گونه بیان می فرماید: «انگیزه من در نگارش این کتاب، تقرب به درگاه الهی و پیامبر و علی و فاطمه و ائمه صلوت اللّه علیهم اجمعین بوده و تلاش کرده ام با نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان هدیه ای تقدیم کرده باشم.»

این یادگار ماندگار شیعه بیش از هزار سال است که مورد توجه محدثین و فقهای عظیم الشأن عالم اسلام بوده و امروزه همچنان در صدر کتابهای درجه یک شیعه قرار دارد. بحارالانوار، مفاتیح الجنان و اکثر کتابهای دعا و زیارت و منابع عاشورایی از جمله آثاری هستند که از این کتاب بهره برده اند.

در تألیف کامل الزیارات از مجموع ۸۴۳ روایت، حدود ۷۶۹ روایت، از منابع مکتوب ابن قولویه، یعنی حدود ۱۲ عنوان کتاب از دسته آثار کتب نوادر، کتب مزار، کتاب های پراکنده و کتب جامع روایی نقل شده است. و حدود ۱۰۰ روایت، معادل حدود یک هشتم اثر با نقل شفاهی در این کتاب آمده است.

کامل الزیارات که تالیف آن به نیمه اول قرن چهاردهم باز می گردد نخستین کتاب مزاری است که برجای مانده و بدین جهت در منابع روایی شیعه حائز اهمیت فراوان است.

کتاب کامل الزیارات بیشترین تاثیر را از کتب ذیل گرفته است.

۲۰۵ روایت از المزار سعدبن عبدالله اشعری.

۵۴ روایت از المزار محمدبن حسن صفار قمی

۱۱۷ روایت از النوادر محمد بن حسین بن ابی الخطاب

۷۱ روایت از النوادر محمد بن یحیی العطار

۹۸ روایت از النودار علی بن حسین بابویه

۱۱۵ روایت از الجامع محمد بن حسن بن ولید

۲۷ روایت الکافی محمدبن یعقوب کلینی

موضوع

1. ثواب زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله ؛

2. آداب و ثواب زیارت امیرالمؤمنین علی علیه السلام ؛

3. آداب و ثواب زیارت امام حسن علیه السلام ؛

4. ثواب گریه و اقامه عزا بر امام حسین علیه السلام و چگونگی نماز و زیارت در حرم آن حضرت که بخش اعظم کتاب را در برگرفته است؛

4. شیوه زیارت حرم امام موسی کاظم و امام جواد علیهماالسلام ؛

5. شیوه زیارت سایر ائمه علیهم السلام ؛

6. زیارت مؤمنین؛

7. زیارت امامزادگان.

تیتر

این کتاب اثر جعفر بن محمد ابن قولویه بوده و راوی آن حسین بن احمد بن مغیره بوشنجی است.

برخی درباره انتساب کتاب به ابن قولویه شبهاتی مطرح کرده اند. اولین ابهام را محمدباقر بهبودی مطرح کرده اند. اولین ابهام را محمدباقر بهبودی مطرح کرده است. خلاصه نظریه بهبودی این است که کامل الزیارات اثر شخصی به نام ابوعبدالله بوشجی بوده و او با اصل قراردادن اثر استاد خود یعنی ابن قولویه، این کتاب را تدوین کرده است.