ریا: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۴۷

سؤال

ریا در اعمال چیست؟

درگاه‌ها

ریا در اصطلاح، به معنای خواسته و میل قلبی انسان است، وقتی که دوست دارد به وسیله نشان دادن اعمال خوبِ خود به دیگران، بین آنها آبرومند شود.

ریا گاهی در اصل ایمان است؛ یعنی فرد در ظاهر مسلمان ولی در دل مُشرک است، و گاهی در عبادات واجب و گاه در اعمال مستحبی است. ریا در عبادت حرام و باعث باطل شدن عبادت می‌شود.

برای درمان ریا، باید فرد به پوچی اعمال ریاکارانه توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است بداند. همچنین دلبسته نشدن به دنیا، عبادت پنهانی، یاد همیشگیِ خدا، نماز و معاشرت با افراد مخلص از راه‌های عملیِ درمان ریا دانسته شده است.

مفهوم‌شناسی و جایگاه

کلمه «ریا» از واژه رؤیت به معنای دیدن گرفته شده^[۱] و مفهوم متضاد آن اخلاص است.^[۲]

ریا در اصطلاح، به معنای خواسته و میل قلبی انسان است، وقتی که دوست دارد به وسیله نشان دادن اعمال خوب خود به دیگران، بین آنها آبرومند شود.^[۳]

ریا باعث باطل شدن عبادت شده و بر اساس احادیث، برابر با شرک است.^[۴] در حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده که هر کسی برای مردم کار کند، ثوابش به عهده مردم و هر کسی برای خداوند کار کند، ثوابش بر عهده خدا است.^[۴]

در روایتی از امام علی(ع)، نشانه‌هایی برای فرد ریاکار ذکر شده، که چنین است: اعمالش را در تنهایی با کسالت و میان مردم با نشاط انجام می‌دهد؛ وقتی او را می‌ستایند بر عملش افزوده و وقتی او را ثنا نمی‌گویند از عملش می‌کاهد.^[۵]

اقسام

برای ریا اقسامی ذکر شده که عبارتند از:

ریا در اصل ایمان: یعنی فرد در ظاهر مسلمان؛ ولی در دل مشرک است.
ریا در عبادات با قبول اصل دین: یعنی فرد دین را قبول دارد؛ ولی در انجام عبادات دچار ریا می‌شود.
ریا در مستحبات: یعنی فرد اعمال مستحبی را به قصد ریا انجام می‌دهد.^[۶]

درجات

برخی از عالمان اخلاق، برای ریا درجاتی بیان کرده‌اند که چنین است:

به کلی از قصد قربت و ثواب خالی است.
قصد قربت لحاظ شده اما به اندازه‌ای ضعیف است که اگر قصد ریا نبود شخص عمل را انجام نمی‌داد.
قصد قربت بر قصد ریاء غالب است، به طوری که اگر انگیزه ریایی نباشد شخص عمل را انجام می‌دهد.^[۷]

ریا در عبادت

ریا در عبادت حرام و باعث باطل شدن عبادت می‌شود، اگر چه میزان و درجه ریا اندک باشد.^[۸]

در عبادت‌هایی مانند قرائت قرآن، که صحیح بودن جزئی از آن بستگی به صحیح بودن دیگر اجزاء ندارد، فقط همان جزء که با ریا انجام شده باطل است. برخلاف عبادت‌هایی مانند نماز و حج که ریا در جزئی از آن، باعث باطل شدن تمام عبادت می‌شود.^[۹]

البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت وسواس در می‌آید. در این صورت بر اساس روایات، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد. پیامبر اسلام(ص) در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.^[۱۰]

عوامل

عوامل ریا احساس حقارت،^[۱۱] جلب منفعت و دفع ضرر، ستایش‌خواهی^[۱۲] و برخی از اختلال‌های شخصیتی است.^[۱۳] مهمترین عامل ریا، احساس حقارت دانسته شده که گاه واقعی و گاه خیالی است.^[۱۴] توجه به استعدادها و فراموشی خاطرات تلخ گذشته از راه‌های درمان احساس حقارت شمرده شده است.^[۱۵]

اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته، از جمله اختلال‌های شخصیتی است که باعث خودنمایی می‌شود^[۱۶] و برای درمان آن باید به مشاوره‌های روانشانسی مراجعه کرد.

درمان

راه‌های درمان ریا به دو بخش شناختی و عملی تقسیم شده است. در بخش شناختی، شناخت نادرستِ فردِ ریاکار نسبت به «خودنمایی» و «حقیقتِ ریا» اصلاح می‌شود. در این بخش، فرد به پوچی اعمال نیک همراه با ریا توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است می‌داند.^[۱۷]

در بخش درمان عملی ریا، مهمترین راه درمان، دلبسته نشدن به دنیا ذکر شده است. عبادت پنهانی، یاد همیشگیِ خدا، نماز و معاشرت با افراد مخلص از دیگر راه‌های عملیِ درمان ریا است.

البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت وسواس در می‌آید. در این صورت، بر اساس روایات،^[۱۸] سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد.

منابع

↑ ابن منظور، لسان العرب، بی‌تا، ج۵، ص ۸۸.
↑ قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق، ص۱۶۵.
↑ دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۶۳.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ حر عاملی، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعه، ج۱، ص۷۱، قم‏، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.
↑ محمدی ری شهری، میزان الحکمه، جلد ۲، ص۱۰۲۰، چاپ جدید.
↑ نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.
↑ نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.
↑ سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۸۲.
↑ دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۸.
↑ بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.
↑ محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.
↑ دنیای جوان، دکتر قائمی، علی ، انتشارات سازمان ملی جوانان، ص۱۴۰.
↑ اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.
↑ اکبری، محمود، نشر سماء ۱۳۸۱ش، ص۱۵۴
↑ نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.
↑ اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.
↑ قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق.
↑ بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.

[1] ابن منظور، لسان العرب، بی‌تا، ج۵، ص ۸۸.

[2] قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق، ص۱۶۵.

[3] دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۶۳.

[:0-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ حر عاملی، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعه، ج۱، ص۷۱، قم‏، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.

[5] محمدی ری شهری، میزان الحکمه، جلد ۲، ص۱۰۲۰، چاپ جدید.

[6] نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.

[7] نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.

[8] سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۸۲.

[9] دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۸.

[10] بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.

[11] محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.

[12] دنیای جوان، دکتر قائمی، علی ، انتشارات سازمان ملی جوانان، ص۱۴۰.

[13] اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.

[14] اکبری، محمود، نشر سماء ۱۳۸۱ش، ص۱۵۴

[15] نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.

[16] اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.

[17] قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق.

[18] بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-ریا در اعمال چیست؟ آیا به واسطه آن‌که انسان یک لحظه فکر ریا به ذهنش می‌آید و سریع از آن ناراحت می‌شود و برمی‌گردد، ریا محسوب می‌شود و عبادتش باطل می‌شود؟
+ریا در اعمال چیست؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
+{{درگاه|واژه‌ها}}
+{{رذائل اخلاقی}}
+ریا در اصطلاح، به معنای خواسته و میل قلبی [[انسان]] است، وقتی که دوست دارد به وسیله نشان دادن اعمال خوبِ خود به دیگران، بین آنها [[آبرو|آبرومند]] شود.
-== مقدمه ==
+ریا گاهی در اصل ایمان است؛ یعنی فرد در ظاهر [[مسلمان]] ولی در دل [[مشرک|مُشرک]] است، و گاهی در عبادات واجب و گاه در [[مستحبات|اعمال مستحبی]] است. ریا در عبادت [[حرام]] و باعث باطل شدن [[عبادت]] می‌شود.
-{{قرآن|إنَّ السمع و البَصَرَ و الفواد و کل اولئک کان عنه مسؤولاً}} (اسراء/۳۶)
-به‌طور کلی گناهان به دو دسته تقسیم می‌شوند:
+برای [[درمان ریا]]، باید فرد به پوچی اعمال ریاکارانه توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است بداند. همچنین [[راه‌های دلبسته نشدن به دنیا|دلبسته نشدن به دنیا]]، عبادت پنهانی، [[یاد خدا|یاد همیشگیِ خدا]]، [[نماز]] و معاشرت با افراد مخلص از راه‌های عملیِ درمان ریا دانسته شده است.
-# گناهان عضوی که انسان به‌وسیله اعضا و جوارح آنها را مرتکب می‌شود. مانند: دزدی، غیبت، دروغ و …
+== مفهوم‌شناسی و جایگاه ==
-# گناهان قلبی، گناهانی که در ارتکاب آنها اعضاء و جوارح نقش ندارند؛ بلکه گناهانی هستند که مربوط به قلب و دل انسان می‌شوند. همان‌طور که انسان از گناهان عضوی نهی‌شده است، از گناهان قلبی نیز برحذر شده است. کما این‌که آیه مذکور دلالت بر این معنا دارد. «همانا گوش، چشم و دل انسان همگی مورد سئوال قرار خواهند گرفت.»
+کلمه «ریا» از واژه رؤیت به معنای دیدن گرفته شده<ref>ابن منظور، لسان العرب، بی‌تا، ج۵، ص ۸۸.</ref> و مفهوم متضاد آن [[اخلاص]] است.<ref>قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق، ص۱۶۵.</ref>
-آیاتی وجود دارد که به‌طور خاص انسان را از گناهان قلبی نهی می‌کند مثلاً در آیه شریفه ۲۲۵ از سوره بقره می‌فرماید: «ولکن یواخذکم بما کسبت قلوبکم» ولکن شما را به آنچه در دل دارید مؤاخذه خواهد کرد.<ref>ترجمه: مهدی الهی قمشه ای.</ref>
-و یا در آیه ۲۸۴ همان سوره می‌فرماید: «إن تبدوا ما فی انفسکم أو تخفوه یحاسبکم به الله» آنچه در دلهایتان هست (از کفر و نفاق …) چه آنها را آشکار سازید و چه پوشیده دارید خداوند شما را به آنها محاسبه خواهد کرد.<ref>ترجمه دستغیب در کتاب قلب سلیم.</ref>
+ریا در اصطلاح، به معنای خواسته و میل قلبی [[انسان]] است، وقتی که دوست دارد به وسیله نشان دادن اعمال خوب خود به دیگران، بین آنها [[آبرو|آبرومند]] شود.<ref>دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۶۳.</ref>
-== حقیقت ریا ==
+ریا باعث باطل شدن [[عبادت]] شده و بر اساس [[حدیث|احادیث]]، برابر با [[شرک]] است.<ref name=":0">حر عاملی، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعه، ج۱، ص۷۱، قم‏، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.</ref> در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که  هر کسی برای مردم کار کند، [[ثواب|ثوابش]] به عهده مردم و هر کسی برای [[خداوند]] کار کند، ثوابش بر عهده خدا است.<ref name=":0" />
-«اگر خواسته درونی کسی این باشد که به وسیله انجام دادن عبادتی از واجبات و مستحبات نزد مردم آبرومند شود و اعتبار پیدا کند و مردم او را شخص دینداری بشناسند، این خواسته و میل قلبی ریا است.»<ref>دستغیب؛ سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱، ص۳۶۳.</ref> اصل عبادت را باطل می‌کند زیرا که اعمال به نیات است و قصد ریا کار در عبادت فرمان بردن و امتثال از خداوند نیست بلکه قصد و نیّت او رسیدن به مقاصد دنیوی است.
-== ریا بر چند قسم می‌باشد<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶، صص ۵۰۳–۵۰۵.</ref> ==
+در روایتی از [[امام علی(ع)]]، نشانه‌هایی برای فرد ریاکار ذکر شده، که چنین است: اعمالش را در تنهایی با کسالت و میان مردم با نشاط انجام می‌دهد؛ وقتی او را می‌ستایند بر عملش افزوده و وقتی او را ثنا نمی‌گویند از عملش می‌کاهد.<ref>محمدی ری شهری، میزان الحکمه، جلد ۲، ص۱۰۲۰، چاپ جدید.</ref>
-# ریا در اصل ایمان: یعنی در ظاهر مسلمان؛ ولی در دل مشرک هستند.
-# ریا در عبادات با قبول اصل دین: دین را قبول دارد امّا در انجام عبادات دچار ریا می‌گردد.
-# ریا در مستحبات: یعنی اعمال مستحبی را به قصد ریا انجام می‌دهد
-ریا در احادیث برابر با شرک معرفی شده است. در حدیثی از امام صادق نقل شده است که فرمود: «کل ریاء شرک أنه مَن عَمِل للناسِ کانَ ثوابُه علی الناسِ و مَن عَمِلَ لله کان ثوابه علی الله»؛ هر ریائی شرک است، جز این نیست که هر که برای مردم کار کند ثوابش به عهده مردم است و هر که برای خداوند کار کند ثوابش بر خدا.
-== درجات و مراتب ریاء<ref>همان.</ref> ==
+== اقسام ==
-# به کلی از قصد قربت و ثواب خالی است.
+برای ریا اقسامی ذکر شده که عبارتند از:
-# قصد قربت لحاظ شده اما به اندازه ای ضعیف است که اگر قصد ریا نبود شخص، عمل را انجام نمی‌داد.
+* ریا در اصل ایمان: یعنی فرد در ظاهر [[مسلمان]]؛ ولی در دل [[مشرک]] است.
-# قصد قربت بر قصد ریاء غالب است به طوری که اگر انگیزه ریایی نباشد شخص عمل را انجام می‌دهد.
+* ریا در عبادات با قبول اصل دین: یعنی فرد [[دین]] را قبول دارد؛ ولی در انجام [[عبادت|عبادات]] دچار ریا می‌شود.
-== آیا ریاء در همه مراتب و درجات حرام و موجب بطلان عبادت می‌گردد؟ ==
+* ریا در مستحبات: یعنی فرد اعمال [[مستحب|مستحبی]] را به قصد ریا انجام می‌دهد.<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.</ref>
-ریا به‌طور مطلق حرام می‌باشد. اگر شخص در عبادت واجبی مانند نماز ریا کرده اعاده آن لازم است؛ خواه این ریا تمام انگیزه فرد باشد؛ مثلاً عمل را از همان اول به قصد ریا و تقرب به مردم انجام دهد؛ یا این‌که ریاء جزء انگیزه باشد یعنی هم قصد خداوند کند و هم قصد تقرب به مردم یا این‌که در اثنای عبادت، شخصی رسید و عبادت کننده برای نمایش و اظهار تقوی برای آن شخص؛ عمل را به پایان رسانید. در همه این حالات ریا موجب بطلان عبادت می‌گردد.<ref>دستغیب، سید عبدالحسین، همان، ص۳۸۲.</ref>
+== درجات ==
+برخی از عالمان اخلاق، برای ریا درجاتی بیان کرده‌اند که چنین است:
+# به کلی از [[قصد قربت]] و [[ثواب]] خالی است.
+# قصد قربت لحاظ شده اما به اندازه‌ای ضعیف است که اگر قصد ریا نبود شخص عمل را انجام نمی‌داد.
+# قصد قربت بر قصد ریاء غالب است، به طوری که اگر انگیزه ریایی نباشد شخص عمل را انجام می‌دهد.<ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات، علم اخلاق اسلامی، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت، چاپ دوّم، ۱۳۶۶ش، ص۵۰۳–۵۰۵.</ref>
-== آیا ریاء در اثنای عبادت موجب بطلان عبادت می‌شود یا نه؟ ==
+== ریا در عبادت ==
-عباداتی که انسان انجام می‌دهد بر دو دسته تقسیم می‌شود که حکم ریا در هر کدام متفاوت می‌باشد. دسته‌ای از عبادات وجود دارد که مرکب می‌باشند بدین معنا که دارای اجزاء هستند و صحت یک جزء متوقف بر صحت جزءهای دیگر می‌باشد؛ مثل نماز، حج، … اگر در چنین عملی فرد در اثنای آن دچار ریاء گردد مثلاً نماز را با خلوص نیت آغاز کرده ولی در بین نماز عده ای نماز خواندن او را دیدند و برای این شخص خوشحالی و سرور پیدا شد. حال اگر حضور و اطّلاع این جمع باعث عمل و مؤثر در آن نباشد یعنی شخص نمازگزار به حضور آنها اعتنایی نداشته باشد و نماز خود را همچنان که شروع کرده بود ادامه دهد نماز او باطل نمی‌گردد ولی اگر خلاف این باشد یعنی حضور و اطلاع مردم باعث می‌شود شخص عمل خود را بهتر از آنچه که شروع کرده بود ادامه دهد و با حالت تضرّع و خشوع بیشتری نماز بخواند در این صورت هیچ شکی نیست این ریا باعث باطل شدن عمل می‌گردد و شخص باید عبادت خود را تکرار کند.
+{{اصلی|ریا در عبادت}}
+ریا در عبادت [[حرام]] و باعث باطل شدن [[عبادت]] می‌شود، اگر چه میزان و درجه ریا اندک باشد.<ref>سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۳۸۲.</ref>
-دسته ای دیگر از عبادات وجود دارد که دارای اجزاء مستقل هستند و صحت بعضی از اجزاء متوقف بر اجزاء دیگر نیست؛ مانند تلاوت قرآن؛ پس ریائی که در بین چنین عملی پدید آید، عملی که بعد از ریا واقع شده باطل می‌گردد و سابق بر آن باطل نیست.<ref>پیشین، ص۱۵۸.</ref>
+در عبادت‌هایی مانند [[قرائت قرآن]]، که صحیح بودن جزئی از آن بستگی به صحیح بودن دیگر اجزاء ندارد، فقط همان جزء که با ریا انجام شده [[باطل]] است. برخلاف عبادت‌هایی مانند [[نماز]] و [[حج]] که ریا در جزئی از آن، باعث باطل شدن تمام عبادت می‌شود.<ref>دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، انتشارات دارالکتب، ۱۳۵۱ش، ص۱۵۸.</ref>
-با بیانی که از ریاء و اقسام و مراتب آن گذشت به یک نکته ظریف و مهم می‌رسیم و آن این است که اگر بروز ریاء در بین عبادت با پشیمانی و ندامت فرد همراه گردد چه حکمی دارد؟ و به عبارت دیگر اگر ریاء با اظهار ندامت و ناراحتی سریع فرد همراه گردد آیا در این صورت نیز عبادت باطل می‌گردد؟
+البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید. در این صورت بر اساس روایات، سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد. [[پیامبر اسلام(ص)]] در روایتی، به کسی که شیطان او را در حال نماز به ریاکاری متهم کرده سفارش می‌کند، نمازش را طولانی کند.<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref>
-برای پاسخ به این سؤال مهم باید توجه داشت که اگر ریاء قبل از عمل داخل گردد، مثل این که قبل از آغاز نماز قصد ریاء نیز همراه باشد در این صورت باید آن عمل را رها کند و از شروع آن با آن قصد خودداری نماید؛ ولی اگر بعد از قصد عزم، ریاء پدید آید و شخص کسی باشد که در مقام جهاد با نفس است نباید عمل را ترک کند؛ زیرا در آغاز انگیزه دینی و الهی داشته، و سعی داردکه بر این صفت شیطانی غلبه کند پس باید در دفع ریا و تحصیل اخلاص بکوشد. این شخص مادامی که در مقام جهاد با نفس است؛ و به خاطر میل به ریاء خود را سرزنش می‌کند و در درون خود از این تمایل بیزار و متنفر است امید نجات درباره وی هست؛ امّا اگر در مقام مجاهده با نفس نیست؛ یعنی خود را به سبب این میل سرزنش نمی‌کند؛ بلکه از آن راضی و خشنود است و هیچ سعی و کوششی برای از بین بردن این رذیله ندارد در باطل بودن اعمال چنین شخصی هیچ شکی نیست.<ref>جواب فوق از کتاب شریف جامع السعادات، ترجمه دکتر سید جلال الدین مجتبوی نقل شده است، صص ۵۲۰، ۵۲۱.</ref>
+== عوامل ==
+{{اصلی|عوامل ریا}}
+عوامل ریا [[احساس حقارت]]،<ref> محمدی ری شهری، میزان الحکمه، چهار جلدی، دارالحدیث، قم ج۴، ص۳۳۳۸.</ref> جلب منفعت و دفع ضرر، ستایش‌خواهی<ref>دنیای جوان، دکتر قائمی، علی ، انتشارات سازمان ملی جوانان، ص۱۴۰.</ref> و برخی از اختلال‌های شخصیتی است.<ref>اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> مهمترین عامل ریا، احساس حقارت دانسته شده که گاه واقعی و گاه خیالی است.<ref>اکبری، محمود، نشر سماء ۱۳۸۱ش، ص۱۵۴</ref> توجه به استعدادها و فراموشی خاطرات تلخ گذشته از راه‌های درمان احساس حقارت شمرده شده است.<ref>نیازهای جوان، ص۲۴۹–۲۴۵.</ref>
-== نتیجه ==
+اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته، از جمله اختلال‌های شخصیتی است که باعث خودنمایی می‌شود<ref>اختلال‌های روانی DSM-4-IR، دکتر محمدرضا نیکخو، ۱۳۸۱ش، انتشارات سخن، ص۷۶۸۰ و ۱۰۴۴ و ۱۰۳۹ اقتباس.</ref> و برای درمان آن باید به مشاوره‌های روانشانسی مراجعه کرد.
-ـ ریا به معنای شریک قرار دادن برای خداوند متعال است و اگر در نیت هر عملی که برای خدا انجام می‌شود یا وارد شود آن عمل باطل و حرام خواهد شد.
+== درمان ==
+{{اصلی|راه‌های درمان ریا}}
+راه‌های درمان ریا به دو بخش شناختی و عملی تقسیم شده است. در بخش شناختی، شناخت نادرستِ فردِ ریاکار نسبت به «خودنمایی» و «حقیقتِ ریا» اصلاح می‌شود. در این بخش، فرد به پوچی اعمال نیک همراه با ریا توجه کرده و حقیقتِ ریا را تمسخر خدایی که ناظر و آگاه است می‌داند.<ref>قمی، عباس، خلاصه معراج السعاده، مؤسسه در راه حق.</ref>
-ـ ریا مطلقاً حرام می‌باشد چه در عبادات مستحبی و چه در عبادات واجب.
+در بخش درمان عملی ریا، مهمترین راه درمان، [[راه‌های دلبسته نشدن به دنیا|دلبسته نشدن به دنیا]] ذکر شده است. عبادت پنهانی، [[یاد خدا|یاد همیشگیِ خدا]]، [[نماز]] و معاشرت با افراد مخلص از دیگر راه‌های عملیِ درمان ریا است.
-ـ همزمانی ریاء و ندامت و ناراحت شدن از آن اگر در اثنای عبادت باشد و شخص نیز سعی بر از بین بردن این رذیله شیطانی داشته باشد بنا به فرمایش مرحوم نراقی ـ رحمه الله علیه ـ موجب بطلان نمی‌گردد. هر چند که احتیاط آن است در هر ریائی شخص عمل مذکور را اعاده و قضا کند.
+البته گاهی مراقبت در انجام عمل بدون ریا، از حالت عادی خارج شده و به صورت [[وسواس]] در می‌آید. در این صورت، بر اساس روایات،<ref>بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.</ref> سفارش شده که فرد به تصور ریا اعتنا نکرده و عبادت خود را ادامه دهد.
-== راه‌های جلوگیری از ریا ==
-۱. تقویت با درهای دینی و بالا بردن ایمان
-تقویت ایمان به بالا بردن طرح شناخت، رعایت تقوی، پاکدلی، عبادت مخلضانه صورت می‌پذیرد که با تقویت سطح ایمان خود همه چیز غیر از خدا را کوچک و ذلیل می‌بینیم که هیچ وقت به خود اجازه نمی‌دهیم جلوی شخص ذلیل خود را بنمایانیم تا او از ما خوشش آید و به ما سودی برساند. سود و عزت به دست خداست که به هر که بخواهد عطا می‌کند. انسان با ایمان به این سطح از درک می‌رسد که همه موجودات و از جمله انسانها فقیر محض اند و غنی علی الاطلاق خداوند است و برای کسب و به دست آوردن چیزی سراغ فقیران نمی‌رود.
-۲. ریا برای خدا نه برای مردم
-کسی که در عبادت دچار ریا و خود نمایی است یکی از راه‌های که به کار می‌برد این است که این ریا را برای خدا انجام دهد؛ یعنی حالت خود نمایاندن را در محضر خدا و برای خدا ایجاد کند. مثلاً به خدا بگوید بین من دارم عبادت تو را به جا می‌آوریم و…
-۳. عبادت پنهانی
-انسان مادامی که دچار خود نمایی و ریا است سعی کند عبادات خود را دور از چشم دیگران انجام بدهد تا وقتی از صفت ریا پاک شود این کار را ادامه بدهد.
-{{پایان پاسخ}}
-{{مطالعه بیشتر}}
-== مطالعه بیشتر ==
-# کتاب چهل حدیث امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ، حدیث دوّم.
-# کتاب گناهان کبیره، شهید دستغیب.
-# کتاب قلب سلیم، شهید دستغیب.
-# کتاب حکمت عبادات، آیت الله جوادی آملی.
-# معراج السعاده، ملا احمد نراقی، قم، هجرت.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
 == منابع ==
@@ خط ۷۵: / خط ۵۷: @@
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = اخلاق
-|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
+| شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
-|شاخه فرعی۲ = ریا
+| شاخه فرعی۲ = ریا
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه =شد
-  | تیترها =
+  | تیترها =شد
   | ویرایش =
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی =شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
+ | بازبینی نویسنده =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}