مفاتیح الجنان: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مصادر) |
(←مصادر) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== ویژگی‌ها == | == ویژگی‌ها == | ||
کتاب مفاتیح الجنان از مشهورترین و مقبول‌ترین کتاب‌های ادعیه، زیارات و اعمال در دوره معاصر دانسته شده که نزد شیعیان جایگاهی قابل توجه پیدا کرده است.<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، در خاطره شط، به‌کوشش روزبه صدرآرا، تهران، انتشارات جاویدان، ۱۳۷۶ش، ص۱۹۴. </ref> به طوری که از ابتدای انتشار آن، در سال ۱۳۴۴ق در مشهد، سالانه تعداد قابل توجهی از آن توسط ناشران مختلف و در اندازه‌های متفاوت به‌چاپ رسیده و از آن نسخه‌ای در خانه هر ایرانی دیده می‌شود.<ref>خرمشاهی، در خاطره شط، ص۱۹۴.</ref> | |||
شیخ عباس قمی انگیزه خود از تألیف مفاتیح را اجابت درخواست برادرانی مؤمنين برمی‌شمرد که از او درخواست کردند تا كتاب مفتاح الجنان (کتابی بازاری و غیر معتبر از مؤلفی ناشناس) را که کتاب دعای متداول در بين مردم بود را تهذیب کند. آنان از شیخ عباس قمی خواسته بودند که دعاهای معتبر این کتاب را حفظ کند و دعاهای غیرمعتبر را حذف نماید و ساير دعاها و زیارات معتبری که در این کتاب نیامده را به آن اضافه کند.<ref>شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۴۵.</ref> | |||
یکی از مشکلات کتاب های دعای رایج پیش از مفاتیح الجنان دستکاری شدن توسط مردم و ناشران مختلف بود که موجب رواج خرافات و ادعیه غیرمأثور می شد. شیخ عباس قمی با تألیف مفاتیح الجنان سعی کرد که از این دستکاری ها جلوگیری کند. او خود در ابتدای ملحقات مفاتیح کسانی که کتاب او را دستکاری کنند را نفرین کرده است. | |||
== نویسنده == | == نویسنده == | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۷: | ||
== مصادر == | == مصادر == | ||
شیخ عباس قمی در متن کتاب مفاتیح خود از برخی مصادر این کتاب یاد می‌کند: | شیخ عباس قمی در متن کتاب مفاتیح خود از برخی مصادر این کتاب یاد می‌کند: | ||
*تهذیب الاحکام شیخ طوسی (درگذشته ۴۶۰ق)؛ | *کامل الزیارات نوشته محمد بن قولویه قمی (درگذشته ۳۶۸ق).<ref>برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۹۳۵.</ref> | ||
*امالی اثر شیخ طوسی (درگذشته ۴۶۰ق)؛ | *تهذیب الاحکام نگاشته شیخ طوسی (درگذشته ۴۶۰ق)؛<ref>برای نمونه‌ای ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۵۳۹.</ref> | ||
*اعلام الوری باعلام الهدی نوشته فضل بن حسن طبرسی (درگذشته ۵۴۸ق)؛ | *امالی اثر شیخ طوسی (درگذشته ۴۶۰ق)؛<ref>برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۶۷۹.</ref> | ||
*احتجاج نوشته احمد بن علی طبرسی (قرن ششم قمری)؛ | *اعلام الوری باعلام الهدی نوشته فضل بن حسن طبرسی (درگذشته ۵۴۸ق)؛<ref>برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۸۴۰.</ref> | ||
*جامع الاخبار منسوب به شعیری (قرن ششم قمری)؛ | *احتجاج نوشته احمد بن علی طبرسی (قرن ششم قمری)؛<ref>برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۸۶۲.</ref> | ||
*اختیار المصباح الکبیر اثر مجدالدین علی بن حسین بن باقی قرشی حلی (قرن هفتم قمری)؛ | *جامع الاخبار منسوب به شعیری (قرن ششم قمری)؛<ref>برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۹۳۵.</ref> | ||
*اختیار المصباح الکبیر اثر مجدالدین علی بن حسین بن باقی قرشی حلی (قرن هفتم قمری)؛<ref>برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۳۷۰.</ref> | |||
*اقبال الاعمال نگارش سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛ | *اقبال الاعمال نگارش سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛ | ||
*الامان من اخطار الاسفار و الازمان نوشته سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛ | *الامان من اخطار الاسفار و الازمان نوشته سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛ | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۲: | ||
*بحار الانوار نوشته علامه مجلسی (درگذشته ۱۱۱۰ق)؛ | *بحار الانوار نوشته علامه مجلسی (درگذشته ۱۱۱۰ق)؛ | ||
*تحفة الزائر علامه مجلسی (درگذشته ۱۱۱۰ق)؛ | *تحفة الزائر علامه مجلسی (درگذشته ۱۱۱۰ق)؛ | ||
*الازریة فی مدح النبی و الوصی و الآل(ع) مشهور به هائیه نوشته شیخ کاظم ازری | *الازریة فی مدح النبی و الوصی و الآل(ع) مشهور به هائیه نوشته شیخ کاظم ازری. | ||
== ترجمه‌ها و چاپ و نشر == | == ترجمه‌ها و چاپ و نشر == | ||
نسخهٔ ۲۵ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۲
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
درباره کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی توضیحاتی بدهید.
.
ویژگی‌ها
کتاب مفاتیح الجنان از مشهورترین و مقبول‌ترین کتاب‌های ادعیه، زیارات و اعمال در دوره معاصر دانسته شده که نزد شیعیان جایگاهی قابل توجه پیدا کرده است.[۱] به طوری که از ابتدای انتشار آن، در سال ۱۳۴۴ق در مشهد، سالانه تعداد قابل توجهی از آن توسط ناشران مختلف و در اندازه‌های متفاوت به‌چاپ رسیده و از آن نسخه‌ای در خانه هر ایرانی دیده می‌شود.[۲]
شیخ عباس قمی انگیزه خود از تألیف مفاتیح را اجابت درخواست برادرانی مؤمنين برمی‌شمرد که از او درخواست کردند تا كتاب مفتاح الجنان (کتابی بازاری و غیر معتبر از مؤلفی ناشناس) را که کتاب دعای متداول در بين مردم بود را تهذیب کند. آنان از شیخ عباس قمی خواسته بودند که دعاهای معتبر این کتاب را حفظ کند و دعاهای غیرمعتبر را حذف نماید و ساير دعاها و زیارات معتبری که در این کتاب نیامده را به آن اضافه کند.[۳]
یکی از مشکلات کتاب های دعای رایج پیش از مفاتیح الجنان دستکاری شدن توسط مردم و ناشران مختلف بود که موجب رواج خرافات و ادعیه غیرمأثور می شد. شیخ عباس قمی با تألیف مفاتیح الجنان سعی کرد که از این دستکاری ها جلوگیری کند. او خود در ابتدای ملحقات مفاتیح کسانی که کتاب او را دستکاری کنند را نفرین کرده است.
نویسنده
شیخ عباس قمی در سال ۱۲۹۴ قمری (۱۲۵۴ش) در قم متولد شد. وی برای تکمیل تحصیلات دینی در سال ۱۳۱۶ قمری به نجف رفت. آیت‌الله محمد کاظم یزدی صاحب العروة الوثقی، میرزا حسین نوری، محمدتقی شیرازی، سید حسن صدر کاظمی، سید ابوالحسن نقوی از استادان او در نجف بودند.[۴]
عباس قمی عالمی پرکار بود و تألیفاتی در زمینه تاریخ، رجال، تراجم، علوم قرآن، اخلاق، ادعیه و دیگر علوم دینی نگاشته است. آثار او بیش از ۶۰ تألیف است.[۵] او در سال ۱۳۵۹ قمری در سن ۶۵ سالگی در نجف وفات نمود و در حرم امام علی(ع) مدفون گردید.[۶]
محتوا
کتاب مفاتیح الجنان از سه باب تشکیل شده است و هر باب به فصل‌هایی تقسیم شده است:
- باب اول: در این باب به موضوعاتی چون تعقیبات مشترک و مختص نمازهای یومیه، ذكر دعاهاى ايام هفته، اعمال و ادعیه شب و روز جمعه، برشمردن روزهای منتسب به هر یک از معصومان(ع) در هفته و نقل زيارت آنان در آن روز، نقل بعضی از دعاهای مشهور (دعای کمیل، دعای عشرات، دعای مشلول، دعای یستشیر، دعای مجیر، دعای عدیله، دعای جوشن کبیر و صغیر، دعای توسل و...)، نقل برخی مناجات‌های مشهور مانند مناجات خمس عشر امام سجاد(ع) پرداخته شده است.[۷]
- باب دوم: در این باب مؤلف به اعمالی که مؤمن در طول سال باید انجام دهد پرداخته است. نقل این اعمال در قالب ماه‌های قمری انجام شده و از ماه رجب آغاز شده است. شیخ عباس در انتهای مباحث این باب اعمال مربوط به نوروز و ماه‌های رومی را نیز اضافه کرده است. از جمله اعمال و ادعیه مشهوری که در ضمن این باب نقل شده است می‌توان به اعمال شب‌های قدر و دعاهای ابوحمزه ثمالی، دعای سحر و دعای امام حسین در روز عرفه اشاره کرد.[۸]
- باب سوم: موضوع این باب زیارات است؛ به‌جز زیارات مخصوص هر یک از چهارده معصوم(ع)، در این باب زیارت برخی امامزادگان مشهور، برخی علمای شیعه، بعضی یاران پیامبر و ائمه(ع)، اعمال و دعاهای مخصوص بعضی مساجد مشهور و زیارت قبور مؤمنین آمده است. در این باب زیاراتی چون زیارت عاشوراء، زیارت امین الله، زیارت جامعه کبیره، زیارت اربعین و زیارت وارث و برخی دعاها چون دعای عهد و دعای ندبه نقل شده است.[۹]
ملحقات
ملحقات مفاتیح الجنان مطالبی هستند که به کتاب مفاتیح الجنان افزوده شده‌اند. برخی از این ملحقات توسط خود نویسنده اضافه شده‌اند. برخی دیگر از سوی دیگران، از جمله ناشران این کتاب، افزوده شده است.
نخستین ملحقات این کتاب شامل هشت مطلب است که توسط نویسنده به چاپ دوم کتاب اضافه شده است. شیخ عباس قمی دلیل این الحاق را نیازمندی مؤمنان به این ملحقات هشت‌گانه دانسته است.[۱۰]
ملحقات دیگر این کتاب، رساله‌ای با نام باقیات الصالحات است که مؤلف خود آن را در حاشیه مفاتیح الجنان منتشر کرده است. شیخ عباس قمی زمان فراغت خود از نگارش این رساله را جمعه ۱۹ محرم سال ۱۳۴۵ق ثبت کرده است. در چاپ های جدیدتر مفاتیح الجنان این رساله در پایان ملحقات شیخ عباس قمی چاپ شده است.
ملحقات دیگری، مانند افزودن ابتدای دعاهایی که نویسنده به دلیل طولانی بودن نیاورده، یا مانند زیارت امامزادگان توسط برخی از ناشران کتاب به آن اضافه شده است. یکی از این محلقات حدیث کساء است، که گرچه اصل آن حتمی و معتبر است؛ ولی نقلی که در این ملحقات ذکر شده معتبر نیست.
مصادر
شیخ عباس قمی در متن کتاب مفاتیح خود از برخی مصادر این کتاب یاد می‌کند:
- کامل الزیارات نوشته محمد بن قولویه قمی (درگذشته ۳۶۸ق).[۱۱]
- تهذیب الاحکام نگاشته شیخ طوسی (درگذشته ۴۶۰ق)؛[۱۲]
- امالی اثر شیخ طوسی (درگذشته ۴۶۰ق)؛[۱۳]
- اعلام الوری باعلام الهدی نوشته فضل بن حسن طبرسی (درگذشته ۵۴۸ق)؛[۱۴]
- احتجاج نوشته احمد بن علی طبرسی (قرن ششم قمری)؛[۱۵]
- جامع الاخبار منسوب به شعیری (قرن ششم قمری)؛[۱۶]
- اختیار المصباح الکبیر اثر مجدالدین علی بن حسین بن باقی قرشی حلی (قرن هفتم قمری)؛[۱۷]
- اقبال الاعمال نگارش سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛
- الامان من اخطار الاسفار و الازمان نوشته سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛
- جمال الاسبوع سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ق)؛
- بلد الامین نوشته ابراهیم بن علی کفعمی (درگذشته ۹۰۵ق)؛
- اربعة ایام اثر میرداماد (درگذشته ۱۰۴۱ق)؛
- اثبات الهداة نگاشته شیخ حر عاملی (درگذشته ۱۱۰۴ق)؛
- بحار الانوار نوشته علامه مجلسی (درگذشته ۱۱۱۰ق)؛
- تحفة الزائر علامه مجلسی (درگذشته ۱۱۱۰ق)؛
- الازریة فی مدح النبی و الوصی و الآل(ع) مشهور به هائیه نوشته شیخ کاظم ازری.
ترجمه‌ها و چاپ و نشر
.
انتقادات
.
منابع
- ↑ خرمشاهی، بهاءالدین، در خاطره شط، به‌کوشش روزبه صدرآرا، تهران، انتشارات جاویدان، ۱۳۷۶ش، ص۱۹۴.
- ↑ خرمشاهی، در خاطره شط، ص۱۹۴.
- ↑ شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۴۵.
- ↑ ادهم نژاد، محمدتقی، «حاج شیخ عباس قمی، حدیث نجابت»، مبلغان ۱۳۸۵، شماره ۸۸.
- ↑ کوشکی، فرشته، «بررسی و نقد کتاب منتهی الامال نوشته شیخ عباس قمی»، تاریخنامه اسلام سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹، شماره ۲.
- ↑ ادهم نژاد، محمدتقی، «حاج شیخ عباس قمی، حدیث نجابت۲»، مبلغان ۱۳۸۶، شماره ۹۰.
- ↑ شیخ عباس قمی، عباس بن محمدرضا، کلیات مفاتیح الجنان، قم، انتشارات اسوه، ۱۳۸۶ش، ص۴۶-۲۴۹.
- ↑ شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص ۲۵۰-۵۱۸.
- ↑ شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۵۲۱-۹۳۹.
- ↑ شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۹۴۰.
- ↑ برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۹۳۵.
- ↑ برای نمونه‌ای ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۵۳۹.
- ↑ برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۶۷۹.
- ↑ برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۸۴۰.
- ↑ برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۸۶۲.
- ↑ برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۹۳۵.
- ↑ برای نمونه ن.ک: شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص۳۷۰.