نقش دعا و خیرات در کاهش عذاب قبر

سؤال

آیا دعاها و خیرات بازماندگان، باعث کاهش عذاب قبر شخص فوت کرده می‌شود؟

مهم‌ترین علتِ رهایی از عذاب قبر را اعمال نیک انسان در طول زندگی دانسته‌اند. با این حال، براساس روایات، خیرات و دعاها برای افراد مرده نیز تأثیرگذار است:

• در روایات نقل شده که زیارت اهل قبور در روزهای جمعه، گشایشی در رفع گرفتاریِ آن‌ها پدید می‌آورد.
• از امام صادق(ع) نقل شده که اگر شخصی به نیت میتی صدقه دهد، خداوند جبرئیل را فرمان می‌دهد که این هدیه را به قبر او برساند.
• از پیامبر(ص) نقل شده که خواندنِ سوره مُلْک بر قبر میت، سبب نجات از عذاب قبر است.

گاه سرنوشت اموات، به وسیله کارهای نیک یا بدِ دیگران نیز تغییر می‌کند؛ بنابر روایات، هر شخصی که روش و سنت نیکی را بنا گذارد، و دیگران به آن عمل کنند، ثوابی به شخص می‌رسد و هر که روش بدی بنیان گذارد، با انجام آن توسط دیگران، برای او گناه ثبت می‌شود.

در کتاب «الفقه علی المذاهب الاربعه»، زیارت اهل قبور و قرآن خواندن برای میت، مستحب و به آن‌ها سفارش شده است. همچنین به دعاهایی برای میت و نزد قبر سفارش می‌کند که نشان از تأثیر دعا بر سرنوشت اموات است. این مسائل مورد تأیید فقیهان شیعه است. مشهور عالمان اهل‌سنت نیز معتقدند که اموات، از اعمال صالح و خیراتی که بازماندگان برای آنها می‌فرستند، بهره‌مند می‌گردند.