بیان نکردن ولایت امام علی(ع) در حجةالوداع

سؤال

چرا پیامبر، مسئله امامت حضرت علی را در مکه و عرفات و مسجد الحرام بیان نکرد؟

درگاه‌ها

علت بیان ولایت امام علی(ع) در روز غدیر، نزول آیه تبلیغ بر پیامبر اسلام در این روز بوده است. البته تعیین علی(ع) به عنوان جانشین از سوی پیامبر اسلام(ص)، تنها یک بار نبوده بلکه پیش از غدیر نیز در دفعات مختلف صورت گرفته است.

پیامبر(ص)، از بیان ولایت حضرت علی(ع) در مکه دلهره داشتند؛ حاکم حسکانی از امام محمد باقر(ع) نقل کرده که پیامبر(ص)، از این‌که خلافت و ولایت حضرت علی(ع) را در حجة‌الوداع بیان کند، نوعی دلهره و نگرانی داشتند. هنگامی که حضرت، به محل غدیر رسید، خداوند به پیامبر فرمان داد؛ همان‌گونه که سایر احکام را به مردم بیان کردی، ولایت را نیز بیان کن تا حجت را بر امت تمام کرده باشی. پیامبر(ص) اذعان داشت که اصحاب و امت، تازه از جاهلیت بازگشته‌اند و به آن دوران نزدیک هستند. همه آن‌ها شیفته ریاست و خلافت هستند. پیامبر در ادامه ترس خود را چنین بیان داشت که علی(ع)، اکثر نزدیکانِ بزرگان قریش را در راه خدا کشته، و پس از پیامبر، دیگران او را اذیت کرده و او را بکشند. حاکم حسکانی نظیر همین روایت را از ابن‌عباس نیز نقل کرده است.

سیوطیو زمیلی از عالمان اهل‌سنت نقل کرده‌اند که پیامبر(ص)، در ابلاغ ولایت علی(ع)، دچار نگرانی بود، خداوند با عبارت «وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ؛ و اگر ابلاغ نكنى، رسالت او را انجام نداده‏‌ای» پس از آن، پیامبر(ص)، انتصاب علی(ع) به جانشینی را بیان کرد. خداوند با عبارت «و اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاس؛ خدا تو را از گزند مردم، حفظ می‌کند» ایشان را دلداری داد.

جستارهای وابسته

• صراحت در نصب امام علی(ع) به خلافت در روز غدیر