پدر معنوی مسلمانان در آیه ۳۵ سوره ابراهیم

سؤال

با توجه به آیه ۳۵ سوره ابراهیم، حضرت ابراهیم(ع) پدر معنوی مسلمانان است؟

حضرت ابراهیم(ع) در قرآن، به صراحت پدر مسلمانان معرفی شده است. در آیه ۳۵ سوره ابراهیم، حضرت ابراهیم دعا می کند که فرزندانش از بت پرستی دور باشند. در سوره حج آمده است که به مسلمانان گفته شده که اسلام، آیین پدرتان ابراهیم است.

متن آیه

﴿ وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ

و [ياد كن‌] هنگامى را كه ابراهيم گفت: «پروردگارا، اين شهر را ايمن گردان، و مرا و فرزندانم را از پرستيدن بتان دور دار.

ابراهیم:۳۵

﴾

حضرت ابراهیم، پدر مسلمانان

حضرت ابراهیم(ع) در آیه ۳۵ سوره ابراهیم دعا می‌کند که فرزندانش از بت پرستی دور باشند. مقصود از «بنی» در این آیه تمام فرزندانی که از نسل او پدید می آیند است که دودمان اسماعیل و اسحاق هستند. كلمه «ابن» در لغت عرب همانطور كه بر فرزند بلا فصل اطلاق می‌شود، بر فرزندان پشتهاى بعدى نيز اطلاق می‌‏شود یعنی تمام فرزندانی که از صلب او هستند.

در آیه بعد هم می‌گوید هرکسی از من پیروی کند، از من است. در آیه ۷۸ سوره حج، قرآن، حضرت ابراهیم را پدر مسلمانان معرفی می‌کند: ﴿مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ؛ آيين پدرتان ابراهيم [نيز چنين بوده است‌]﴾(حج:۷۸)

در اینکه چرا قرآن حضرت ابراهیم را پدر مسلمانان معرفی می کند اقوال مختلفی میان مفسران گفته شده است. طبرسی می‌گوید عرب از فرزندان اسماعیل و او فرزند ابراهیم است. زمخشری اعتقاد دارد: ابراهیم پدر رسول خداست، پس او پدر امّت آن حضرت است، امّت به حکم اولاد پیامبر می‌باشند. برخی هم می گویند برای اینکه او اولین مسلمان بوده است. یا اینکه گفته اند اکثر عرب و مسلمانان آن زمان از نسل اسماعیل بودند یا اینکه ابراهیم را بزرگ می شمردند و او در مقام پدر معنوی و روحانی آنان بود.

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، ج۱۰، ص۳۶۲، دارالکتب الاسلامیه.

۲. معارف قرآن، مصباح یزدی، ج۹، پژوهش امام خمینی.

۳. تفسیر المیزان، طباطبایی، انتشارات اسراء، ج۱۲، ص۱۰۱.