«زنانی که مهرشان را ادا کرده‌ای» در آیه ۵۰ سوره احزاب

سؤال

طبق آیه ۵۰ سوره احزاب که در مورد زنان پیامبر است، منظور از «زنانی که مهرشان را ادا کرده‌ای» کدام زنانند؟

﴿یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَحْلَلْنَا لَک أَزْوَاجَک اللَّاتِی آتَیْتَ أُجُورَهُنَّ…﴾

ای پیامبر ما همسران تو را که مهرشان را پرداخته‌ای بر تو حلال کردیم، و هم چنین کنیزانی که خدا به تو بخشیده است و دختر عموها و دختر دائی‌ها و دختران عمه و دختران خاله‌هایت، که با تو مهاجرت کردند. هرگاه زن با ایمانی، خود را به پیامبر ببخشد (مهر خود را نخواهد) چنین ازدواجی فقط برای تو جائز است، نه سایر مؤمنان. ما می‌دانیم برای آن‌ها در مورد همسرانشان و کنیزانشان چه حکمی مقرر کرده‌ایم، این به خاطر این است که مشکلی بر تو به وجود نیاید، و خداوند آمرزنده و مهربان است.

در اسلام سه نوع ازدواج وجود دارد: ۱ـ ازدواج با مهریه (خواه دایم یا موقت) که در آن پرداخت مهریه بر شوهر واجب است. ۲ـ از طریق مالک شدن کنیز. ۳ـ بدون مهریه که زنی خود را به مرد ببخشد.

نوع اول و دوم برای عموم مردم است، ولی نوع سوم مخصوص پیامبر(ص) می‌باشد، و برای افراد دیگر جایز نیست.

در ازدواج نوع اول که بین مسلمانان رایج است، پرداخت مهریه واجب می‌باشد که در عربی به آن صداق گفته می‌شود، و علت نام گذاری آن به صداق این است که نشانه صداقت مرد در ابراز علاقه و محبّت است.

واجب بودن پرداخت مهریه بر دو نوع است: ۱ـ پرداخت مهریه در اول ازدواج. ۲ـ شوهر مهریه را ملتزم شود و آن را به ذمّه بگیرد که البته این با توافق طرفین انجام می‌گیرد.

با توجه به این مقدمه می‌توان گفت: این آیه به معرفی زنانی می‌پردازد، که پیامبر(ص) اگر بخواهد می‌تواند با آن‌ها ازدواج کند و اولین طایفه از این زنان، زنانی هستند، که مهریه شان پرداخت شده یعنی عده ای از خانم‌ها که اگر پیامبر بخواهد با آن‌ها ازدواج کند، باید مهرشان را بپردازد، و این زنان به قرینه جملات بعدی زنانی هستند که با پیامبر(ص) رابطه خویشاوندی نداشته، و شاید مسئله پرداختن مهریه نیز به همین خاطر می‌باشد، زیرا مرسوم بوده که به هنگام ازدواج با غیر خویشاوندان مهریه را نقداً دریافت می‌کردند.

پس مراد از این زنان، زنانی هستند که پیامبر(ص) اگر می‌خواست با آن‌ها ازدواج کند، باید مهریه شان را می‌پرداخت. و پس از دادن مهریه، بر پیامبر اکرم(ص) حلال می‌شدند. حال هر زنی که باشد عرب، عجم یا… و افراد خاصی مورد نظر نمی‌باشند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

۱ـ مجموعه آثار، شهید مطهری، ج۱۹، ص۱۹۳ به بعد، مقالات مهر و نفقه.

۲ـ تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ج۱۶، ص۵۲۴.