مقصود از نفخ روح

سؤال

آیا نفخ روحی که در قرآن آمده است، در عالم رحم است یا در جای دیگر؟

«نفخ» به معنای دمیدن در چیزی است. واژه نفخ در قرآن، ۷ مرتبه آمده و در ۶ مرتبه اشاره به نفخ در صور، که در پایان جهان و در قیامت صورت می‌گیرد دارد و یک مرتبه در سوره سجده آیه ۹، اشاره به نفخ روح دارد: ﴿ثُمَّ سَوَّاهُ وَ نَفَخَ فيهِ مِنْ رُوحِهِ؛ سپس بدنش را آراستیم و در آن از روح خویش دمیدیم.﴾

آیهٔ فوق اشاره به رحم مادر دارد. زمانی که نطفه منعقد می‌شود تنها یک نوع «حیات نباتی» است و دارای تغذیه و رشد و نمو است ولی از حس و حرکت که نشانه حیات حیوانی و قوه ادراکیه که نشانه حیات انسانی است؛ در آن خبری نیست. اما تکامل نطفه به مرحله‌ای می‌رسد که شروع به حرکت می‌کند که قرآن تعبیر به نفخ روح می‌نماید و از لحاظ حقوق اسلامی، اگر اقدامی علیه جنین صورت بگیرد و جنین سقط شود و از چهار ماه بیشتر باشد؛ حکم یک انسان کامل را دارد و لذا لازم است دیه یک انسان کامل پرداخت شود.

خداوند، روحی که به انسان دمیده را به خود نسبت می‌دهد. واژه «روحی» نشان‌دهنده آن است که روح انسان روح الهی است و اضافه، اضافه تشریفی است به این معنا که مقام انسان رابالا ببرد.

اما در جاهای دیگر از آیات قرآن «نفخ روح» اشاره به حضرت آدم(ع) دارد. برای مثال، در سوره حجر آیه ۲۹ و سوره ص، آیه ۷۲ آمده است: ﴿وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي؛ و از روح خود در آن دمیدم...﴾ اشاره به خلقت حضرت آدم از خاک و دمیدن روح دارد.

مطالعه بیشتر

۱. مجمع البیان، طبرسی، ج۱۳، ص۱۸۴.

۲. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۱۷، ص۱۲۶.

۳. المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۲، ص۲۲۶.