ویژگی‌های امام سجاد(ع)
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
امام سجاد(ع) چه ویژگی‌ها و اوصافی داشت؟
امام سجاد به عبادت بسیار، خشیت در برابر خداوند و گزاردن حج‌های متعدد مشهور است.
بنابر روایتی از امام صادق(ع)، امام سجاد شبیه‌ترین فرد از اهل‌بیت(ع) به امام علی(ع) از نظر بینش و رفتار بود.
زندگی‌نامه
علی‌بن حسین‌بن علی‌بن ابی‌طالب، امام چهارم از امامان دوازده‌گانهٔ شیعه و یکی از چهارده معصوم است. مادرش شهربانو دختر یزدگرد بود. در باب زادگاه امام سجاد شرح حال‌نگاران اختلاف نظر دارند. بیشتر منابع محل ولادت وی را مدینه دانسته‌اند، اما بعضی زادگاه او را کوفه ذکر کرده‌اند. براساس منابع، علی بن حسین در سال ۳۸، یعنی دو سال پیش از شهادت جدّش امام علی(ع) زاده شد. امام سجاد دوساله بود که جدّش امام علی به شهادت رسید و دوازده ساله بود که عمویش امام حسن(ع) مسموم شد و از دنیا رفت؛ و حدود ۲۳ سال در کنار پدرش امام حسین(ع) زیست.[۱]
وی همچنین با پنج خلیفهٔ اموی یعنی یزیدبن معاویه، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان و ولیدبن عبدالملک معاصر بود و بیشتر دوران امامت آن حضرت در زمان خلافت عبدالملک بن مروان گذشت. امام سجاد پس از در امان ماندن از واقعه عاشورا به تقدیر الهی و پس از گذراندن دوران دشوار اسارت در مسیر کربلا تا دمشق، به مدینه بازگشت و به جز سفرهایی که برای ادای حج به مکه داشت باقی عمر را در مدینه گذراند.[۲] مطابق روایات شیعی، امام سجاد بنابر وصیت پدرش امام حسین(ع) پس از ایشان به مقام امامت نایل شد.[۳]
ویژگی‌ها
امام سجاد به عبادت بسیار، خشیت در برابر خداوند و گزاردن حج‌های متعدد مشهور است. در وصف عبادت و مقام خوف و خشیت وی گفته‌اند که در هنگام وضوگرفتن رنگ چهره‌اش زرد می‌شد و چون از او سبب این حال را می‌پرسیدند می‌گفت، می‌دانید برای ایستادن در برابر چه کسی آماده می‌شوم. بنابر روایتی از امام صادق(ع)، امام سجاد شبیه‌ترین فرد از اهل‌بیت(ع) به امام علی(ع) از نظر بینش و رفتار بود.[۴] از دیگر ویژگی های امام سجاد به حلم و صبر، جرات و شجاعت، عبادت و تواضع او اشاره کرده‌اند.[۵]
امام سجاد(ع) بيست بار به مکّه رفت، امّا يک مرتبه به شتر خودش تازيانه نزد.[۶]
درباره شجاعت امام سجاد گفته اند در مجلس شام، يزيد به امام سجاد جسارت کرد و گفت: ديدي خدا با شما چه کار کرد؟ فرمود: خدا هرچه کرد لطف بود، امّا تو به جهنم مي‌روي.[۷]
امام سجاد عليه السّلام از بردبارترين مردم بوده و بسيار خشم خود را فرو مى‌خورد.ص۳۱. از نمونه‌هاى بارز بردبارى امام سجاد عليه السّلام اين است كه مردى به او تهمت زده و بسيار دشنامش داد امام عليه السّلام فرمود: «اگر ما آنچنانيم كه گفتى خدا ما را بيامرزد و اگر ما چنانكه گفتى نبوديم خداوند تو را بيامرزد»ج۶ ص۳۱.[۸]
همه مورخان بر اين مطلب اتفاق‌نظر دارند كه امام سجاد از سخاوتمندترين افراد بوده و دست بخشش او همواره بر فقرا و مساكين گشوده بوده است و از جود و بخشش وى داستان‌هايى نقل كرده‌اند:در كرم و سخاوتش همين بس كه هرروز ظهر در خانه‌اش نهار عمومى مى‌داد.ص۳۲.[۹]
انفاق امام سجاد
امام سجاد(ع) به صورت پنهانى متكفل مخارج يكصد خانه بود كه در هركدام از آن عده‌اى از مردم زندگى مى‌كردند.ص۳۲.
الف- گرامى داشتن فقيران امام عليه السّلام با فقيران همنشينى نموده و مواظب بود تا احساسات و عواطف آنان به هيچ نحو جريحه‌دار نشود، هنگامى كه به سائلى چيزى مى‌داد او را مى‌بوسيد تا اينكه سائل احساس ذلت نكند[1] و چون گدايى به سراغش مى‌آمد او را چنين خطاب مى‌كرد: خوش آمدى اى كسى كه توشه سفر آخرت مرا بر دوش مى‌كشى‌ص۳۳.
ايشان بسيار با فقرا و مستمندان مهربان و دلسوز بود و از اينكه يتيمان، بيچارگان، مستمندان، زمينگيرشدگان و همه بخت‌برگشتگان جامعه بر سفره‌اش بنشينند بسيار خشنود مى‌گرديد. او با دست خويش لقمه در دهان آنان مى‌نهاد[3] همچنانكه شب‌ها غذا و هيزم را بر دوش خود به درب خانه ايشان حمل مى‌نمود. مهربانى امام سجاد عليه السّلام با مستمندان به اندازه‌اى بود كه هيچگاه از چيدن محصول نخلستان در شب خوشش نمى‌آمد؛ چون فقرا فقط روزها به نخلستان‌هاى در حال چيدن مى‌رفتند و چيدن محصول در شب باعث محروم شدن آنان مى‌گرديد.ص۳۳.
امام ع به دليل تبعات سوئى كه راندن سائل داشت از قبيل از بين رفتن نعمت‌ها، يا نزول ناگهانى عذاب، از اين كار به شدت نهى مى‌كردند.ص۳۴.
از كارهايى كه امام عليه السّلام در زندگى شريف خود به آن اشتياق بسيار داشتند تصدق بر فقيران براى رفع ناراحتى و نشاط بخشيدن به زندگى آنان بوده و ديگران را نيز به اين كار تشويق مى‌نمودند، به اين‌جهت كه اين عمل نزد خداوند داراى اجرى بس بزرگ است، مى‌فرمود: هيچ‌كسى بر مستمند مستضعفى صدقه نمى‌دهد مگر اينكه دعاى مسكين در همان ساعت در حق وى به اجابت مى‌رسد.ص۳۵.
امام عليه السّلام بادام و شكر صدقه مى‌داد در اين‌باره سؤال شد، اين آيه را تلاوت فرمودند: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ؛ به مقام برتر نايل نشويد مگر اينكه از آنچه دوست‌تر مى‌داريد انفاق كنيدص۳۶.
امام عليه السّلام دو مرتبه اموال خود را دو قسمت كرده يك قسمت را براى خود نگاه داشته و قسمت ديگر را بر فقرا و مستمندان تصدق كرد.۳۷.
محبوب‌ترين چيز نزد امام سجاد عليه السّلام صدقه دادن پنهانى بود تا كسى او را نشناسد، او مى‌خواست تا تنها پيوندش با نيازمندانى كه به آن كمك مى‌كرد محبت خداى متعال و برادرى مستحكم اسلامى با نيازمندان جامعه باشد، امام عليه السّلام در راه ترغيب به اين عمل مى‌فرمودند: «صدقه پنهان آتش غضب خداوند را فرومى‌نشاند.ص۳۷
امام عليه السّلام در تمام نيكوكارى‌ها و كمك‌هايى كه به فقرا مى‌كرد جز خدا و آخرت چيز ديگرى را نمى‌جست و صدقات و بخشش‌هاى او آلوده به هيچ غرض دنيوى نبود.ص۳۸.[۱۰]
منابع
- ↑ خطیبی کوشکک، محمد و همکاران، فرهنگ شیعه، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۴؛ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ باغستانی، اسماعیل، و سیدمحمد عمادی حائری، «السجّاد، امام»، دانشنامه جهان اسلام، ج۲۳، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ذیل مدخل.
- ↑ قرائتی، محسن، درس‌هایی از قرآن، «امام سجاد(ع)، اولي الامر»، ۱۳۶۷ش، ص۳۲۰.
- ↑ قرائتی، محسن، درس‌هایی از قرآن، «امام سجاد(ع)، اولي الامر»، ۱۳۶۷ش، ص۳۲۰.
- ↑ قرائتی، محسن، درس‌هایی از قرآن، «امام سجاد(ع)، اولي الامر»، ۱۳۶۷ش، ص۳۲۰.
- ↑ حكيم، سيد منذر؛ مترجم عباس جلالي، پيشوايان هدايت، قم، مجمع جهانى اهل بيت( عليهم السلام)، بیتا، ج۶، ص
- ↑ حكيم، سيد منذر؛ مترجم عباس جلالي، پيشوايان هدايت، قم، مجمع جهانى اهل بيت( عليهم السلام)، بیتا، ج۶، ص
- ↑ حكيم، سيد منذر؛ مترجم عباس جلالي، پيشوايان هدايت، قم، مجمع جهانى اهل بيت( عليهم السلام)، بیتا، ج۶، ص