trustworthy
۷٬۳۴۶
ویرایش
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
پس شرور از جنس نیستی هستند؛ این به آن معناست که بدیها وجود خارجی ندارند و حاصل از عدم وجودند؛ کوری عدم بینایی، نداری عدم دارایی و بیماری عدم سلامتی است. خداوند منشأ وجود است و عدم وجود خالقی ندارد و از محدودیت موجودات مادی پیدا شده است. پس، به قول حکما، شرور مجعول بالذات نیستند، بلکه مجعول بالعرض و بالتّبع هستند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۲۵–۱۲۹.</ref> | پس شرور از جنس نیستی هستند؛ این به آن معناست که بدیها وجود خارجی ندارند و حاصل از عدم وجودند؛ کوری عدم بینایی، نداری عدم دارایی و بیماری عدم سلامتی است. خداوند منشأ وجود است و عدم وجود خالقی ندارد و از محدودیت موجودات مادی پیدا شده است. پس، به قول حکما، شرور مجعول بالذات نیستند، بلکه مجعول بالعرض و بالتّبع هستند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۲۵–۱۲۹.</ref> | ||
== ماهیت نسبی | == ماهیت نسبی شر == | ||
از نظر مطهری نسبیبودن شرور در مقابل حقیقیبودن آن است؛ به این معنی که بدی آنها مقایسهای است. شرور بدیها دو نوع هستند: بدیهایی که خود اموری عدمیاند و بدیهایی که اموری وجودیاند اما از آن جهت بد هستند که منشأ یک سلسله امور عدمی میگردند. شروری که خود عدمی هستند، مانند جهل و عجز و فقر، صفاتی حقیقی (غیر نسبی) ولی عدمی هستند. اما شروری که وجودی هستند و از آن جهت بدند که منشأ امور عدمی هستند، مانند سیل و زلزله و گزنده و درنده و میکروب، بدیشان نسبی است. در این موارد آنچه بد است نسبت به شیء یا اشیاء معینی بد است. مانند اینکه زهر مار برای مار بد نیست، برای انسان و سایر موجوداتی که از آن آسیب میبینند بد است. پس در بسیاری موارد شربودن موجودی برای موجود دیگر از نوع شر بالاضافه و نسبی است؛ یعنی، آن موجود از آن جهت که موجود است مخلوق الهی است و وجودش برای خودش خیر است، ولی وجود او شری را متوجه موجود دیگر میکند و این از عوارض محدودیت موجودات و تعارضات عالم مادی است که ذاتی این عالم است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص۱۲۹-۱۳۲.</ref> | از نظر مطهری نسبیبودن شرور در مقابل حقیقیبودن آن است؛ به این معنی که بدی آنها مقایسهای است. شرور و بدیها دو نوع هستند: بدیهایی که خود اموری عدمیاند و بدیهایی که اموری وجودیاند اما از آن جهت بد هستند که منشأ یک سلسله امور عدمی میگردند. شروری که خود عدمی هستند، مانند جهل و عجز و فقر، صفاتی حقیقی (غیر نسبی) ولی عدمی هستند. اما شروری که وجودی هستند و از آن جهت بدند که منشأ امور عدمی هستند، مانند سیل و زلزله و گزنده و درنده و میکروب، بدیشان نسبی است. در این موارد آنچه بد است نسبت به شیء یا اشیاء معینی بد است. مانند اینکه زهر مار برای مار بد نیست، برای انسان و سایر موجوداتی که از آن آسیب میبینند بد است. پس در بسیاری موارد شربودن موجودی برای موجود دیگر از نوع شر بالاضافه و نسبی است؛ یعنی، آن موجود از آن جهت که موجود است مخلوق الهی است و وجودش برای خودش خیر است، ولی وجود او شری را متوجه موجود دیگر میکند و این از عوارض محدودیت موجودات و تعارضات عالم مادی است که ذاتی این عالم است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص۱۲۹-۱۳۲.</ref> | ||
== فواید شرور == | == فواید شرور == | ||
مطهری در این قسمت تلاش میکند که به دو سؤال پاسخ دهد: | |||
* شرور در نظام کل جهان چه موقعیتی دارند؟ | |||
* ارزش شرور از نظر خود آنها چیست؟ در قسمت اول ، بحث این است که آیا در نظام کل جهان ، شرور ، قابل حذف اند ؟ و به عبارت دیگر آیا جهان ، منهای شرور ممکن است ؟ یا آنکه بر خلاف آنچه که در نظر بدوی تصور میشود ، حذف آنها از جهان ، یعنی جهان منهای شرور ، غیرممکن است و نبودن مصائب مساوی است با نابودی جهان ، و به عبارت دیگر ، شرور جهان از خیرات آن ، تفکیک ناپذیرند . در قسمت دوم ، بحث این است که آیا مصائب فقط زیانمندند ؟ و به اصطلاح دارای ارزش منفی هستند ؟ یا فوائد و آثار مثبت هم دارند و بلکه آثار منفی آنها در جنب آثار مفید و مثبتشان صفر است | |||
مطهری در این بخش پاسخ سؤال دوم و سوم، از سؤالات سهگانهٔ پیشگفته را میدهد؛ به این صورت که جهان یک واحد تجزیهناپذیر و شرور و خیرات آن به هم آمیخته است. عدمها و وجودهای آن غیرقابل تفکیکاند؛ آنچنان که وجودهای اضافی از وجودهای حقیقی غیرقابل تفکیک هستند. اظهار نظر دربارهٔ شربودن یا خیربودن موجودات در نظام کلی عالم با قطع نظر از حضور آنها در این نظام کلی ممکن نیست. در این نظام کلی شرور، در عین نسبیبودن، از طریق اصل تضاد موجب متمایزشدن خیرات، منبع آنها و موجب رشد و تعالی انسان هستند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۳۹–۱۷۲.</ref> | مطهری در این بخش پاسخ سؤال دوم و سوم، از سؤالات سهگانهٔ پیشگفته را میدهد؛ به این صورت که جهان یک واحد تجزیهناپذیر و شرور و خیرات آن به هم آمیخته است. عدمها و وجودهای آن غیرقابل تفکیکاند؛ آنچنان که وجودهای اضافی از وجودهای حقیقی غیرقابل تفکیک هستند. اظهار نظر دربارهٔ شربودن یا خیربودن موجودات در نظام کلی عالم با قطع نظر از حضور آنها در این نظام کلی ممکن نیست. در این نظام کلی شرور، در عین نسبیبودن، از طریق اصل تضاد موجب متمایزشدن خیرات، منبع آنها و موجب رشد و تعالی انسان هستند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۳۹–۱۷۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |