سوء ظن به همسر
سوء ظن به همسر از آسیب‌های جدی زندگی زناشویی است که می‌تواند منجر به از هم‌پاشیدگی خانواده شود.
قضاوت عجولانه، رفتار نامناسب طرف مقابل، عدم شناخت دنیای مرد و زن، دخالت دیگران در زندگی، عدم شناخت کافی از همسر، وسواس فکری و بیماری روانی از جمله عوامل سوء ظن است. سوء ظن، زندگی زوجین را در معرض نابودی قرار می‌دهد. نفرت، تجسس و اضطراب از پیامدهای بدبینی به همسر به شمار می‌رود.
بی‌اعتنایی به خیال و گمان‌های بد، محبت و عشق وافر به همسر، داشتن گفتگوهای صمیمانه، عادت به خوشبینی و حسن ظن و در صورت داشتن بیماری روانی، مراجعه به روانپزشک و روانشناس از راه‌های درمان سوء ظن شمرده می‌شود.
خاستگاه بدبینی
عوامل مختلفی را برای بدبینی برشمرده‌اند:
قضاوت عجولانه: قضاوت و داوری کردن قبل از تحقیق و تفکر در مورد پدیده و قبل از گفتگوی صمیمانه با همسر موجب بدگمانی می‌شود.
عدم شناخت دنیای زنان و مردان: هر گونه رفتار زنانه از مرد و بالعکس موجب تنفّر و بدگمانی همسر می‌شود. مردان و زنان در ویژگی‌های شخصی، شناختی از قبیل قدرت کلامی، ابراز علائق و احساسات نسبت به همدیگر، دیگر خواهی، احساس جنسی، عکس العمل در برابر مشکلات و استرس‌های بیرونی و … با همدیگر تفاوت دارند.
عدم شناخت همسر خود: بسیاری از اوقات همسر فردی با همسر دیگران تفاوت دارد؛ از این جهت باید ویژگی‌ها و تفاوت‌های محیطی و متأثر از آداب و رسوم همسر خود مخصوصاً تفاوت‌های شخصی و شخصیتی را شناخت، عدم شناخت این ویژگی‌ها، ممکن است، باعث سوء ظن گردد.
دخالت دیگران در زندگی: در بعضی اوقات نزدیکان زن و مرد به قصد خیرخواهی، مطالبی را به اینها القاء می‌کنند که باعث اختلاف یا سوء ظنّ آنها نسبت به همدیگر می‌شود.
وسوسه فکری: گاهی شیطان بر قوه خیال انسان مسلط می‌شود، در نتیجه افکار باطل و بیهوده‌ای بر او تسلط می‌یابد؛ در نتیجه شخص هر چیزی را با عینک بدبینی می‌بیند.
بیماری روانی: سوء ظن می‌تواند به علت بیماری روانی باشد که دراین صورت باید به روانپزشک و روانشناس مراجعه کرد.
آثار و پیامدها
سوء ظن، یکی از آفات بزرگ برای کانون خانواده است، به طوری که پیامبر اکرم(ص) آن را در کنار قتل و خوردن مال مردم قرار داده است. در روایت آمده است که پیامبر(ص) به کعبه نگاه کرد و فرمود: «ای کعبه تو خیلی احترام داری اما احترام مؤمن از تو هم بیشتر است برای اینکه خدا از تو یک چیز را حرام کرده است، ولی از مؤمن سه چیز را: کشتن او، بردن مال او، و سوء ظن به او. از جمله آثار سوء ظن می‌توان به این موارد اشاره کرد:
جایگزین شدن نفرت به جای محبّت: مرد و زنی که به همسر خود بدگمان است بالاخره روزی آن را در رفتار و اعمال خود بروز خواهد داد و این باعث نفرت و خشم طرف مقابل خواهد شد که ممکن است منجر به اختلافات شدید خانوادگی شود.
تجسّس: مرد و زنی که به همسر خود سوء ظنّ دارد، همیشه نوعی نگرانی و اضطراب روانی دارد، لذا به صورت غیر مستقیم، اعمال طرف مقابل را زیر ذرّه بین گرفته و اعمال و حرکات او را موشکافی می‌کند.
نسبت‌های ناروا: سوء ظن سبب نسبت‌های ناروا و تهمت می‌شود. بدبینی می‌تواند آنقدر گسترده و شدید شود که هرگونه تهمتی به همسر زده شود.
بی نشاطی: انسان بدبین از زندگی خسته و بی نشاط می‌شود؛ سردرگمی دارد زیرا نسبت به شریک زندگی خویش بدگمان است.
نابودی زندگی: بدبینی منجر به ویرانی زندگی زناشویی می‌شود. بدبینی آنقدر دایره تهمت‌ها را وسیع می‌کند تا منجر به بی‌اعتمادی کامل شود. و زندگی‌ای که زوجین به همدیگر بی اعتماد شود تا از هم پاشیدگی فاصله‌ای ندارد.
راه درمان سوء ظن همسران
راه‌هایی برای درمان بدبینی ارائه شده است:
پرهیز از قضاوت‌های عجولانه. از خصوصیات آدم‌های بدبین این است که زود نسبت به رفتارها و آدمها قضاوت می‌کنند. پرهیز از قضاوت‌ها و داوری‌های عجولانه و سریع می‌تواند بدگمانی و بدبینی را کاهش دهد.
درک صحیح تفاوت‌ها: قبول اینکه دنیای مرد و زن دو تا است و هر کدام نیازها و ویژگی‌های خاص به خود را دارند و اینکه همسر او با دیگران نیز متفاوت است می‌تواند سبب خوشبینی شود.
گفتگوی صمیمانه: داشتن گفتگوی صمیمانه با همسر و همدردی با او در خوشی و ناخوشی‌ها در رفع بدگمانی بسیار موثر است. گفتگو می‌تواند موارد زیادی از سوتفاهم‌ها را برطرف کند.
محبت: ابراز محبّت و علاقه خود با کلام محبّت آمیز، دادن هدیه، تشکر از زحمات، سبقت در سلام، گوش دادن به سخن، پیشباز و بدرقه همدیگر رفتن و … از جمله مصادیق محبت به همسر است که سبب جلب اعتماد می‌شود و هنگامی که اعتماد وجود داشته باشد، سوتفاهم‌ها و بدگمانی‌ها از بین می‌رود.
بی‌اعتنایی به ظن و گمان:
بی اعتنایی و اهمیت ندادن به ظنّ‌ها و خیالات بدی که به ذهن خطور می‌کند از راه‌های درمان سوظن است. تنها باید به چیزی که یقین کامل داشت اعتماد کرد. با توجه به اینکه خداوند می‌فرماید: ﴿لا تَقف ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً؛ و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن، زيرا گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد.﴾(اسراء:۳۶) انسان‌ها نباید به آنچه که بدان علم و یقین ندارند عمل و اعتنا کنند.
تمرین خوشبینی:
امام علی(ع) می‌فرماید: «هر كه بدگمان باشد، بد باطن شود.»[۱] آدم بدبین، همیشه بدی‌ها و نقص‌ها را می‌بیند. اما انسان خوشبین، سعی می‌کند بدی‌ها را هم تفسیر به خوبی کند. از این جهت عادت به خوشبینی می‌تواند بیماری بدبینی و بدگمانی را از بین ببرد.
مراجعه به روانشناس و روانپزشک:
اگر سوءظن و بدبینی ناشی از اختلال روانی حاد باشد، مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو ضروری است. گاهی اوقات بدبینی نه صرفا یک عادت بد اخلاقی و تربیتی، که یک بیماری و اختلال شدید روانی است که جز با مشورت‌های طولانی روانشناس و خواندن کتاب‌های متعدد و گاهی اوقات مصرف دارو، این عادت بد روانی اخلاقی از بین نمی‌رود.
مطالعه بیشتر
- بیگم آزرمی، معصومه، قاتل پنهان (سوء ظن، بدبینی، بدگمانی)، قم: چهارده معصوم «ع»، ۱۳۸۷.
- مظاهری، حسین، اخلاق در خانه، قم: اخلاق، ۱۳۹۱.
- صانعی، صفدر، بهداشت ازدواج از نظر اسلام، اصفهان: کنکاش، ۱۳۸۱.
- صافی، احمد، خانواده متعادل و نامتعادل (به سامان و نا به سامان): حقوق، وظایف و نحوه رفتار همسران با یک دیگر با تجدید نظر کلی، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۷.
- امینی، ابراهیم، آئین همسرداری، یا اخلاق خانواده، قم: اندیشه اسلامی، ۱۳۸۹.
منابع
- ↑ غرر الحکم، همان، ص۱۶۲.