سوء ظن به همسر

(تغییرمسیر از سوظن همسران به یکدیگر)
سؤال
عوامل بدبینی و سوءظن همسران نسبت به یکدیگر چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟
درگاه‌ها
زن-و-خانواده.png


سوء ظن به همسر از آسیب‌های جدی زندگی زناشویی است که می‌تواند منجر به از هم‌پاشیدگی خانواده شود.

قضاوت عجولانه، رفتار نامناسب طرف مقابل، عدم شناخت دنیای مرد و زن، دخالت دیگران در زندگی، عدم شناخت کافی از همسر،‌ وسواس فکری و بیماری روانی از جمله عوامل سوء ظن است. سوء ظن، زندگی زوجین را در معرض نابودی قرار می‌دهد. نفرت، تجسس و اضطراب از پیامدهای بدبینی به همسر به شمار می‌رود.

بی‌اعتنایی به خیال و گمان‌های بد، محبت و عشق وافر به همسر، داشتن گفتگوهای صمیمانه، عادت به خوشبینی و حسن ظن و در صورت داشتن بیماری روانی، مراجعه به روانپزشک و روانشناس از راه‌های درمان سوء ظن شمرده می‌شود.

خاستگاه بدبینی

عوامل مختلفی را برای بدبینی برشمرده‌اند:

قضاوت عجولانه: قضاوت و داوری کردن قبل از تحقیق و تفکر در مورد پدیده و قبل از گفتگوی صمیمانه با همسر موجب بدگمانی می‌شود.

عدم شناخت دنیای زنان و مردان: هر گونه رفتار زنانه از مرد و بالعکس موجب تنفّر و بدگمانی همسر می‌شود. مردان و زنان در ویژگی‌های شخصی، شناختی از قبیل قدرت کلامی، ابراز علائق و احساسات نسبت به همدیگر، دیگر خواهی، احساس جنسی، عکس العمل در برابر مشکلات و استرس‌های بیرونی و … با همدیگر تفاوت دارند.

عدم شناخت همسر خود: بسیاری از اوقات همسر فردی با همسر دیگران تفاوت دارد؛ از این جهت باید ویژگی‌ها و تفاوت‌های محیطی و متأثر از آداب و رسوم همسر خود مخصوصاً تفاوت‌های شخصی و شخصیتی را شناخت، عدم شناخت این ویژگی‌ها، ممکن است، باعث سوء ظن گردد.

دخالت دیگران در زندگی: در بعضی اوقات نزدیکان زن و مرد به قصد خیرخواهی، مطالبی را به اینها القاء می‌کنند که باعث اختلاف یا سوء ظنّ آنها نسبت به همدیگر می‌شود.

وسوسه فکری: گاهی شیطان بر قوه خیال انسان مسلط می‌شود، در نتیجه افکار باطل و بیهوده‌ای بر او تسلط می‌یابد؛ در نتیجه شخص هر چیزی را با عینک بدبینی می‌بیند.

بیماری روانی: سوء ظن می‌تواند به علت بیماری روانی باشد که دراین صورت باید به روانپزشک و روانشناس مراجعه کرد.

آثار و پیامدها

سوء ظن، یکی از آفات بزرگ برای کانون خانواده است، به طوری که پیامبر اکرم(ص) آن را در کنار قتل و خوردن مال مردم قرار داده است. در روایت آمده است که پیامبر(ص) به کعبه نگاه کرد و فرمود: «ای کعبه تو خیلی احترام داری اما احترام مؤمن از تو هم بیشتر است برای اینکه خدا از تو یک چیز را حرام کرده است، ولی از مؤمن سه چیز را: کشتن او، بردن مال او، و سوء ظن به او. از جمله آثار سوء ظن می‌توان به این موارد اشاره کرد:

جایگزین شدن نفرت به جای محبّت: مرد و زنی که به همسر خود بدگمان است بالاخره روزی آن را در رفتار و اعمال خود بروز خواهد داد و این باعث نفرت و خشم طرف مقابل خواهد شد که ممکن است منجر به اختلافات شدید خانوادگی شود.

تجسّس: مرد و زنی که به همسر خود سوء ظنّ دارد، همیشه نوعی نگرانی و اضطراب روانی دارد، لذا به صورت غیر مستقیم، اعمال طرف مقابل را زیر ذرّه بین گرفته و اعمال و حرکات او را موشکافی می‌کند.

نسبت‌های ناروا: سوء ظن سبب نسبت‌های ناروا و تهمت می‌شود. بدبینی می‌تواند آنقدر گسترده و شدید شود که هرگونه تهمتی به همسر زده شود.

بی نشاطی: انسان بدبین از زندگی خسته و بی نشاط می‌شود؛ سردرگمی دارد زیرا نسبت به شریک زندگی خویش بدگمان است.

نابودی زندگی: بدبینی منجر به ویرانی زندگی زناشویی می‌شود. بدبینی آنقدر دایره تهمت‌ها را وسیع می‌کند تا منجر به بی‌اعتمادی کامل شود. و زندگی‌ای که زوجین به همدیگر بی اعتماد شود تا از هم پاشیدگی فاصله‌ای ندارد.

راه درمان سوء ظن همسران

راه‌هایی برای درمان بدبینی ارائه شده است:

پرهیز از قضاوت‌های عجولانه. از خصوصیات آدم‌های بدبین این است که زود نسبت به رفتارها و آدمها قضاوت می‌کنند. پرهیز از قضاوت‌ها و داوری‌های عجولانه و سریع می‌تواند بدگمانی و بدبینی را کاهش دهد.

درک صحیح تفاوت‌ها: قبول اینکه دنیای مرد و زن دو تا است و هر کدام نیازها و ویژگی‌های خاص به خود را دارند و اینکه همسر او با دیگران نیز متفاوت است می‌تواند سبب خوشبینی شود.

گفتگوی صمیمانه: داشتن گفتگوی صمیمانه با همسر و همدردی با او در خوشی و ناخوشی‌ها در رفع بدگمانی بسیار موثر است. گفتگو می‌تواند موارد زیادی از سوتفاهم‌ها را برطرف کند.

محبت: ابراز محبّت و علاقه خود با کلام محبّت آمیز، دادن هدیه، تشکر از زحمات، سبقت در سلام، گوش دادن به سخن، پیشباز و بدرقه همدیگر رفتن و … از جمله مصادیق محبت به همسر است که سبب جلب اعتماد می‌شود و هنگامی که اعتماد وجود داشته باشد، سوتفاهم‌ها و بدگمانی‌ها از بین می‌رود.

بی‌اعتنایی به ظن و گمان:

بی اعتنایی و اهمیت ندادن به ظنّ‌ها و خیالات بدی که به ذهن خطور می‌کند از راه‌های درمان سوظن است. تنها باید به چیزی که یقین کامل داشت اعتماد کرد. با توجه به اینکه خداوند می‌فرماید: ﴿لا تَقف ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً؛ و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن، زيرا گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد.(اسراء:۳۶) انسان‌ها نباید به آنچه که بدان علم و یقین ندارند عمل و اعتنا کنند.

تمرین خوشبینی:

امام علی(ع) می‌فرماید: «هر كه بدگمان باشد، بد باطن شود.»[۱] آدم بدبین، همیشه بدی‌ها و نقص‌ها را می‌بیند. اما انسان خوشبین، سعی می‌کند بدی‌ها را هم تفسیر به خوبی کند. از این جهت عادت به خوشبینی می‌تواند بیماری بدبینی و بدگمانی را از بین ببرد.


مراجعه به روانشناس و روانپزشک:

اگر سوءظن و بدبینی ناشی از اختلال روانی حاد باشد، مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو ضروری است. گاهی اوقات بدبینی نه صرفا یک عادت بد اخلاقی و تربیتی، که یک بیماری و اختلال شدید روانی است که جز با مشورت‌های طولانی روانشناس و خواندن کتاب‌های متعدد و گاهی اوقات مصرف دارو، این عادت بد روانی اخلاقی از بین نمی‌رود.


مطالعه بیشتر

  • بیگم آزرمی، معصومه، قاتل پنهان (سوء ظن، بدبینی، بدگمانی)، قم: چهارده معصوم «ع»، ۱۳۸۷.
  • مظاهری، حسین، اخلاق در خانه، قم: اخلاق، ۱۳۹۱.
  • صانعی، صفدر، بهداشت ازدواج از نظر اسلام، اصفهان: کنکاش، ۱۳۸۱.
  • صافی، احمد، خانواده متعادل و نامتعادل (به سامان و نا به سامان): حقوق، وظایف و نحوه رفتار همسران با یک دیگر با تجدید نظر کلی، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۷.
  • امینی، ابراهیم، آئین همسرداری، یا اخلاق خانواده، قم: اندیشه اسلامی، ۱۳۸۹.

منابع

  1. غرر الحکم، همان، ص۱۶۲.