ازدواج فامیلی

(تغییرمسیر از ازدواج با فامیل)


سؤال
به چه ازدواجی ازدواج فامیلی می‌گویند؟ نظر اسلام درباره ازدواج فامیلی چیست؟ چرا پزشکان توصیه می‌کنند ازدواج فامیلی ترک شود؟ چرا اهل بیت(ع) ازدوج فامیلی انجام می‌دادند؟


درگاه‌ها
زن-و-خانواده.png


ازدواج فامیلی ازدواج دو نفر که یک یا بیشتر از یک جدِّ مشترک دارند.[۱] به فتوای فقیهان، ازدواج با فامیل درجه یک (والدین و فرزندان، خواهر و برادر) حرام است. همچنین ازدواج با فامیل درجه دو (ازدواج با برادرزاده و خواهرزده) حرام است؛ ولی ازدواج با فامیل درجه سه (مانند دخترعمو و پسرعمو، دختر دایی و پسر عمه) و بالاتر از درجه سه جایز است.

آیت‌الله مکارم شیرازی بر اساس روایتی فتوا داده است که ازدواج با نزدیکان (فامیل درجه سه و بالاتر) مکروه است و اگر آزمایشات پزشکی از آن نهی کرده، بهتر است انجام نشود.[۲] طبق این روایت، پیامبر(ص) از ازدواج با خویشاوندان خیلی نزدیک نهی کرده؛ با این استدلال که فرزند، ضعیف و لاغر به دنیا می‌آید.[۳] در برابر، به گفته آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی روایت معتبری در این موضوع به ما نرسیده است.[۴] صاحب حدائق عالم شیعه قرن دوازدهم قمری، معتقد است این روایت از منابع اهل سنت وارد منابع شیعه شده و معتبر نیست.[نیازمند منبع]

محققان دانش ژنتیک معتقدند طبق آمار، در ازدواج‌های فامیلی احتمال مبتلا شدن فرزندان به برخی بیماری‌های ژنتیک، نسبت به دیگر ازدواج‌ها بسیار بالاتر است.[۵] گفته شده طبق آمارها، تعداد کودکان معلول، عقب مانده ذهنی، مبتلایان به بیمارهای روانی، برخی نابهنجاری‌های خونی و استخوانی و کوری و لالی در میان ازدواج‌های فامیلی بیش از سایر ازدواج‌ها است.[۶] به گفته یکی از استادان ژنتیک، علم ژنتیک با همه ازدواج‌های فامیلی مخالف نیست؛ بلکه سفارش می‌کند زن و مرد پیش از علاقه‌مندی و ازدواج، به متخصصین ژنتیک مراجعه کنند و در صورت تشخیص مشکل، از ازدواج با همدیگر منصرف شوند.[۷]

در سیره اهل بیت(ع) ازدواج‌های فامیلی مانند ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(ع) و ازدواج حضرت زینب(س) با عبدالله بن جعفر گزارش شده است. حضرت فاطمه دخترِ پسر عمویِ امام علی(ع) و حضرت زینب دختر عموی عبدالله بن جعفر است. گفته شده دلیل برخی ازدواج‌های فامیلی میان اهل بیت(ع)، اطمینان از سالم بودن اجداد و نبودن ژن‌های معیوب در آنها بوده است. همان‌طور که در فرزندانِ آنان نیز گزارش عیب و نقصی ذکر نشده است. برخی معتقدند تبار و نیای پیامبر(ص) و امام علی(ع) در نسل‌های پی در پی، انسان‌هایی سالم و بدون ژن‌های معیوب بوده‌اند. برخی نیز به علم غیب پیامبر(ص) و امامان(ع) استدلال کرده‌اند.[نیازمند منبع]


مطالعه بیشتر

  • سروری، علی‌اصغر، اصول ژنتیک پزشکی در ازدواج: اهمیت مشاوره ژنتیک در عصر صنعت و تکنولوژی، اصفهان، جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۰ش.
  • سپهی‌راد، خدیجه، معلولیت‌های ناشی از ازدواج‌های فامیلی، کرمان، امید کویر، ۱۳۹۵ش.


منابع

  1. بصیری، حمیدرضا و دیگران، «ازدواج فامیلی از منظر ژنتیک پزشکی»، در پژوهشنامه ثقلین، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۳ش، ص۵۲۵.
  2. «حکم ازدواج با اقوام نزدیک یا حکم ازدواج فامیلی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید مطلب: ۶ مهر ۱۴۰۰ش.
  3. برای نمونه نگاه کنید به المحجّة البیضاء، ج۳، ص ۹۴؛ بغوی، محمدحسین بن مسعود، التذهیب فی فقه الامام الشافعی، بی‌جا، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۸ق.
  4. «ازدواج دو فامیل»، پورتال انهار، تاریخ بازدید: ۱۰ مهر ۱۴۰۰ش.
  5. معظمی، داوود، جزوه‌های درسی نورولوژی.
  6. امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ سوم، ص۱۴۸.
  7. «ازدواج فامیلی خطر ندارد»، در درسهایی از مکتب اسلام، سال پانزدهم، شماره ۱۰، مهر ۱۳۵۳ش.