وظیفه مرد در برابر همسر

سؤال

مردان در مقابل همسرانشان چگونه باید باشند؟

درگاه‌ها
زن-و-خانواده.png


وظیفه مرد در برابر همسر مجموعه‌ای از وظایف اخلاقی و فقهی است که در وظایف اخلاقی باید نسبت به همسر خوش اخلاق و خوش‌رفتار باشد. پیامبر اسلام برای صدا زدن هر یک از همسران خود از نام ویژه‌ای که آن‌ها دوست داشتند، استفاده می‌کردند. توصیه شده که زن و شوهر همدیگر را نه به فامیل، بلکه به نام کوچک «آمیخته به محبت» صدا بزند. حتی بهتر است نام کوچک را هم به همراه پسوندی همانند عزیزم و … همراه کنند.

مرد در زندگی مشترک باید محبت، صبر و گذشت را سرلوحه خود قرار دهد، آراسته باشد و به‌گونه‌ای رفتار کند که زن، همسرش را حامی خود در پیشبرد زندگی مشترک احساس کند. علاوه بر وظایف اخلاقی وظایفی مانند نفقه همسر، تهیه خوراک، پوشاک، مسکن زن و خانواده و ... برعهده مرد است.

آراستگی

هر فردی دوست دارد همسرش خوش‌پوش و خوش‌نما باشد. پیامبر اسلام(ص) هرگاه می‌خواستند به خانه برگردند، چوب مسواک را استفاده می‌کردند و خود را به بهترین عطرها خوش‌بو کرده و می‌آراستند. البته خوش‌نما بودن و شیک‌پوشی را به داشتن لباس نو و گران‌قیمت و اسراف و رفت و آمد در بازار پوشاک ندانسته‌اند. خوش‌نما بودن به آراستگی لباس، سر و صورت و تمیر بودن است.[۱]

اخلاق

حُسن خلق و خوش‌رفتاری، بنیاد خانواده را محکم می‌کند. از امام صادق(ع) پرسیدند حد و مرز اخلاق نیک چیست؟ فرمودند: «آن است که اخلاقت را نرم کنی، … و با چهره‌ای باز و گشاده با برادران دینی‌ات روبه‌رو شوی»[نیازمند منبع]

اخلاق درست نسبت به یکدیگر، فضائی از صفا و صمیمیت، پاکی و سلامت، راحت و امنیت، عشق و محبت به وجود می‌آورد و زندگی را در تمام شئون بر زن و شوهر شیرین می‌کند.[۲]

پیامبر اسلام برای صدا زدن هر یک از همسران خود از نام ویژه‌ای که آن‌ها دوست داشتند، استفاده می‌کردند. توصیه شده که زن و شوهر همدیگر را نه به فامیل، بلکه به نام کوچک «آمیخته به محبت» صدا بزنند. حتی بهتر است نام کوچک را هم به همراه پسوندی همانند عزیزم و … همراه کنیم. اگر چنین نکنیم، برخوردهایمان رسمی و مصنوعی خواهد بود.[۳]

اقتصاد

نیاز انسان به مال و ثروت جهت اداره امور زندگی، علی‌الخصوص با مسئولیت سنگینی که از جانب زن و فرزند بر عهده مرد است، نیاز طبیعی خوانده شده است. نفقه زن و فرزندان بر عهده مرد خانه است. تهیه مسکن، لباس و خوراک در حد قدرت برای زن و فرزند، از واجبات الهی است. رسول اکرم(ص) فرموده‌اند: «عبادت ده جزء است که نه قسمت آن در طلب حلال است، که جستجو کردن از حلال نوعی جهاد است».[۴]

اختصاص وقت و رفتار خوب

یکی از مهم‌ترین نیازهای زن، نیازی است که به در کنار مرد بودن دارد. او دوست دارد به همسرش محبت کند و گاه با هم به تفریح بروند. لازم است مرد برای خانواده و به خصوص همسرش وقت‌هایی را اختصاص بدهد و در آن ساعات به کارهای دیگر نپردازد.

حرکات زن و شوهر نسبت به یکدیگر، باید محصول ادب و وقار، دوستی و رفاقت، تعاون و همکاری عشق و علاقه و تواضع و فروتنی باشد. کردار زن و شوهر نسبت به هم باید بر اساس احترام متقابل، و ارج نهادن به شخصیت یکدیگر باشد. مرد باید بداند زن از نظر خلقت و آفرینش ظریف، لطیف، کانون مهر و عاطفه و منبع عشق و علاقه و حیا و شرم است. در رفتار خود با او لازم است، تمام این خصوصیات را لحاظ نماید.[۵]

کم توقعی

کم توقعی محصول وقار و ادب، و نتیجه معرفت و کرامت، و میوه شیرین فروتنی و تواضع است. و در مقابل پر توقعی صفتی ناپسند، محصول کبر و غرور و یک بیماری روحی و روانی و برنامه ای خارج از محدوده انسانیت و خصیصه ای زشت است. کم توقعی نوعی معرفت، حسنه ای از صفات روحی و صدقه ای از صدقات اسلامی و دارای ده برابر مزد است. چرا زن و شوهر در این تجارت پر سود شرکت نکنند و تا پایان عمر خود از این حقیقت الهیه بهرمند نگردند؟ ممنوع نمودن خویش از عنایت حق و رحمت دوست، ظلمی سنگین و گناهی بزرگ و خسارتی غیرقابل جبران است.

گذشت و عفو

زن و شوهر گاهی ممکن است نسبت به یکدیگر مرتکب خطا و اشتباه شوند در این مورد حضرت علی(ع) می‌فرماید: «کم گذشتی زشت‌ترین عیب، و عجله در انتقام از بزرگترین گناهان است.» کم گذشتی نشان بیماری و عیب باطن، و شرارت نفس انسان است. چرا زن و مرد در زندگی خود به هنگام پیش آمدن خطا از یکدیگر گذشت نکنند؟ اگر این کار «عفو و گذشت» را شیوه زندگی خود کنند و این حقیقت عرشی را مدتی کوتاه به تمرین بگذارند، «عفو و گذشت» در آنان قوت می‌گیرد و پس از اندک زمانی به این صفت ملکوتی آراسته می‌شوند.

محبت

اصل محبت و عشق را، حضرت حق در قلب زن و شوهر نسبت به یکدیگر قرار داد و آن را از نشانه‌های خود دانست و این حقیقت نمایشگر عظمت و بزرگی مسئله و محبت زن و مرد و بخصوص عشق و علاقه مرد به زن است. بر مرد و زن است که این نعمت باطنی و این حالت عالی قلبی که موجب خوشی در زندگی، عیش و عشرت و صفا و پاکی است، به توسط جانبداری از هم و گذشت و عفو، خوش‌اخلاقی و تعاون، توقع به اندازه از یکدیگر، حفظ شخصیت و شئون طرفین و پرهیز از بگومگوهای بی قدر و قیمت حفظ کنند و از عللی که باعث ضربه خوردن به عشق و محبت است، بپرهیزند.

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هر چه محبت همسر در قلب شوهرش، زیاد تر شود، ایمانش زیاد تر می‌شود.» رسول اکرم(ص) فرمود: «کسی که زن می‌گیرد باید او را احترام کند.» و حضرت علی(ع) نیز فرموده‌اند: «زنان در دست شما امانت هستند، بر آنان سخت نگیرید و بلا تکلیفشان نگذارید.»[۶]


مطالعه بیشتر

  • وطنی، منصوره، حقوق و وظایف زن و شوهر، قم: آستان مقدسه حضرت معصومه(س)، زائر، ۱۳۸۸.
  • کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۵.
  • کامرانیان، عباسعلی، نظام حقوق زن و شوهر در قرآن مجید، تهران: المعی، ۱۳۹۰.
  • امینی، ابراهیم، آشنایی با وظایف و حقوق زن، قم: بوستان کتاب قم، ۱۳۸۴.
  • بابازاده، علی اکبر، مسائل ازدواج و حقوق خانواده. تهران: بدر، ۱۳۷۲.
  • بهار، علی‌رضا، مهارتهای زندگی در قرن ۲۱: روابط همسران (حقوق متقابل زن و مرد)، اصفهان: نقش نگین، ۱۳۸۸.
  • اسعدی، سیدحسن، حقوق مشترک همسران در خانواده، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۸.

جستارهای وابسته

منابع

  1. سرنخ‌های روانشناختی برای شاد تر و مهربان تر زیستن، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ص۱.
  2. محدثی، جواد، اخلاق معاشرت، ص۵۱ و ۵۲.
  3. سرنخ‌های روانشناختی برای شاد تر و مهربانتر زیستن مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ص۳.
  4. نظام خانواده در اسلام، مسائل مادی خانه و خانواده، ص۳۱۶ و ۳۲۱ و ۳۲۳.
  5. مجله مصباح چاپ حوزه شماره ۱۵، ص…
  6. نظام خانواده در اسلام، صفحات ۲۳۶ و ۲۳۷ ـ ۲۴۲ ـ ۲۴۵ ـ ۲۴۶ ـ ۲۵۵ ـ ۲۵۶ ـ ۲۵۸.