واژه عشق در قرآن

سؤال

آیا در قرآن کریم کلمه عشق به کار رفته است؟

واژه «عشق» و مشتقات آن، در قرآن نیامده است. اما کلمه محبت (دوست داشتن) مورد توجه خاص قرآن کریم قرار گرفته است؛ تا آنجا که واژه «حُبّ» (دوستی) و مشتقات آن بیش از صد بار در قرآن به کار رفته و هر جا که لازم بوده از معنای عشق (شدت دوستی) تعبیر شود، از مادّه حبّ با قرینه لفظی یا معنوی استفاده شده است؛ مانند: ﴿و الّذین ءَامنوا أَشدُّ حبّاً للّه؛ و کسانی که ایمان آورده‌اند، محبت بیشتری به خدا دارند.﴿.. . قد شغفها حُبّاً؛ سخت خاطرخواه او شده است.﴿و تحبّون المال حبّاً جمّاً؛ و مال را دوست دارید، دوست داشتنی بسیار.

در قرآن کریم، دو نوع محبّت و دوستی مورد توجه قرار گرفته است: الف) محبّت صحیح یا آسمانی و حقیقی؛ ب) محبّت باطل یا زمینی و مجازی.

آنچه بیشتر مورد توجه و عنایت قرآن است و آیات زیادی به آن اختصاص یافته، دوستی در راه خداست. قرآن کریم، نمونه‌ای از این محبّت خدایی را در سوره طه، در داستان حضرت موسی (ع) نقل می‌کند و می‌فرماید: ﴿و ما أعجلک عن قومک یموسی قال هم أُولاءِ علی أثری و عجلتُ إلیک رَبّ لترضی؛ و ای موسی! چه چیز تو را (دور) از قوم خودت، به شتاب واداشته است؟ گفت: اینان در پی منند، و من ای پروردگارم به سویت شتافتم تا خشنود شوی.

چند نمونه از لفظ مترادف عشق: ﴿و الذین آمنوا اشدّ حبّاً لله ﴿انه لحب الخیر لشدید[۱] ﴿اشدحبا لله، همان عشق عرفانی و الهی است که در قرآن شریف آمده است.﴿عسی ان تحبوا شیئاً و هو شر لکم[۲] ﴿احب الیکم من الله و رسوله[۳] ﴿یحبهم و یحبونه.[۴]

در روایات، واژه عشق و مشتقات آن بکار رفته است. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: «من عشق فعفّ ثمّ مات، مات شهیداً؛ کسی که عشق بورزد و عفاف پیشه کند و بمیرد شهید مرده است».

علی(ع) فرموده‌اند: «و من عشق شیئاً اعشی بصره و امرض قلبه …؛ کسی که به چیزی عشق بورزد چشم‌اش کور و قلبش نسبت به آن مریض می‌شود.

منابع

  1. العادیات/ ۸.
  2. بقره/ ۲۱۶.
  3. انسان/ ۸.
  4. عز الدین حامد عبدالحمید هبه الله الملاینی الشهیر ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، انتشارات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج۷–۸، ص۱۳۷.