واژه عشق در قرآن

سؤال

آیا در قرآن کریم کلمه عشق به کار رفته است؟

واژه «عشق» و مشتقات آن، در قرآن نیامده؛ امّا کلمه محبت (دوست داشتن) مورد عنایت و توجه خاص قرآن کریم قرار گرفته است تا آنجا که واژه «حُبّ» (دوستی) و مشتقات آن بیش از صد بار در قرآن کریم به کار رفته و هر جا که لازم بوده از معنای عشق (شدت دوستی) تعبیر شود، از مادّه حبّ با قرینه لفظی یا معنوی استفاده شده است؛ مانند: ﴿و الّذین ءَامنوا أَشدُّ حبّاً للّه .. .﴾ و کسانی که ایمان آورده‌اند، محبت بیشتری به خدا دارند….

﴿.. . قد شغفها حُبّاً.. .﴾ سخت خاطرخواه او شده است.

﴿و تحبّون المال حبّاً جمّاً﴾ و مال را دوست دارید، دوست داشتنی بسیار.

در قرآن کریم، دو نوع محبّت و دوستی مورد توجه قرار گرفته است: الف) محبّت صحیح یا آسمانی و حقیقی؛ ب) محبّت باطل یا زمینی و مجازی.

آنچه بیشتر مورد توجه و عنایت قرآن است و آیات زیادی به آن اختصاص یافته، دوستی در راه خداست. قرآن کریم، نمونه ای از این محبّت خدایی را در سوره طه، در داستان حضرت موسی (علیه السلام) نقل می‌کند و می‌فرماید: ﴿و ما أعجلک عن قومک یموسی * قال هم أُولاءِ علی أثری و عجلتُ إلیک رَبّ لترضی﴾ و ای موسی! چه چیز تو را (دور) از قوم خودت، به شتاب واداشته است؟ گفت: اینان در پی منند، و من]ای پروردگارم![ به سویت شتافتم تا خشنود شوی .

نمونه‌های فراوان از این شاه‌کاری‌ها، در قرآن به چشم می‌خورد، به‌طور مثال در بیان مسائل جنسی و خانوادگی در عین رعایت حیا و عفاف از واژه‌های مستحکم و پر محتوی استفاده شده است. گر چه در قرآن کریم واژه عشق بکار نرفته است ولی لفظ مترادف آن یعنی (حبّ) و مشتقاتش دقیقاً ۷۸ بار آمده است.}}

که به چند نمونه آن اشاره می‌کنیم: ﴿و الذین آمنوا اشدّ حبّاً لله﴾ ﴿انه لحب الخیر لشدید﴾ ﴿اشدحبا لله﴾، همان عشق عرفانی و الهی است که در قرآن شریف آمده است.

محمد فؤاد عبد الباقی، معجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، ماده حب.

{{قرآن|عسی ان تحبوا شیئاً و هو شر لکم ﴿احب الیکم من الله و رسوله﴾ ﴿یحبهم و یحبونه﴾.

ولی در روایات، واژه عشق و مشتقات آن بکار رفته است. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: «من عشق فعفّ ثمّ مات، مات شهیداً؛ کسی که عشق بورزد و عفاف پیشه کند و بمیرد شهید مرده است».

علی(ع) فرموده‌اند: «و من عشق شیئاً اعشی بصره و امرض قلبه …؛ کسی که به چیزی عشق بورزد چشم‌اش کور و قلبش نسبت به آن مریض می‌شود.

عشق همان حب شدید است و در مورد آن گفته شده است: حب از عشق بهتر است برای این‌که در عشق افراط است و لذا عاشق را عاشق نامیده‌اند چرا؟ چون از شدّت هوی و هوس آب می‌شود کما این‌که از بین می‌رود وقتی که قطع شود.

البته عشق دارای اقسام گوناگون مراتب مختلف می‌باشد. در این مختصر از ذکر آن‌ها صرف نظر می‌شود. آنچه در پایان قابل بیان است این است که: قرآن شریف خود کتاب عشق است و به عشق نیز اشاره دارد و «اشد حبا»، عین عشق است.