مکر خداوند در آیه ۵۴ سوره آل‌عمران

سؤال

منظور از مکر خدا در آيه ی۵۴ سوره ی آل عمران چيست؟ منظور از استهزاء خدا در آيه ی ۲ سوره ی بقره چيست؟ منظور از نيرنگ خدا در آيه ی ۱۴۲ سوره ی نساء چيست؟ هر کدام را جداگانه توضيح دهيد؟

کلمه ی مکر به معناي به کار بردن حيله براي منصرف کردن کسي از مقصودش مي باشد و اين دو نحو است:}}

۱. مکرممدوح: آن است که به منظور عمل صحيح و پسنديده اي انجام شود و بنابراين، با توجّه به این معنا، خداي تبارک و تعالي فرمود: ﴿وَإِذْ يَمْکرُ بِک الَّذِينَ کفَرُواْ لِيُثْبِتُوک أَوْ يَقْتُلُوک أَوْ يُخْرِجُوک وَيَمْکرُونَ وَيَمْکرُ اللّهُ وَاللّهُ خَيْرُ الْمَاکرِينَ. همين است.

۲. مکر مذموم: آن مکري است که به منظور عمل قبيح و ناپسندي به کار رود و قرآن کریم در اين باره فرمود: ﴿اسْتِکبَارًا فِي الْأَرْضِ وَمَکرَ السَّيِّئِ وَلَا يَحِيقُ الْمَکرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا وَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا﴾. نتيجه مکر و حيله به خود انسان بر مي گردد يعني: (عقوبت و کيفر تکبر و مکر به ديگري منتقل نمي شود).

و نيز فرمود: ﴿وَإِذْ يَمْکرُ بِک الَّذِينَ کفَرُوا﴾. و نيز فرموده: فانظر کيف کان عاقبه مکرهم. و در هر دو قسم آن فرموده: و مکروا مکرا و مکرنا مکرا.

نتيجه: مکر به مفهوم نيرنگ و فريب است، امّا مکر خدا در اين آيه ی شريفه (انفال / ۳۰).

به مفهوم جزاء و کيفر است.﴾

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱ـ قاموس قرآن، قرشي، ذيل واژه هزي، مکر، خدع.

۲ـ التحقيق مصطفوي، قرشي، ذيل واژه هزي، مکر، خدع.

۳ـ تفسير نمونه، آيت الله مکارم شيرازي، ذيل آيات مورد نظر.