سوره‌های مثانی
سوره‌های معروف به مثانی کدام هستند و واژه مثانی در اصل به چه معنا می‌باشد؟
احتمالات مختلفی برای مراد از سوره‌های مثانی، بیان شده است، سوره‌های بعد از سوره‌های مئین، سوره‌های کمتر از صد آیه، سوره فاتحه و سوره‌هایی که دارای قصه و رویدادها هستند از احتمالات سوره‌های مثانی دانسته شده است. سیوطی ۳۹ سوره را جزو سوره‌های مثانی، طبرسی ۷ سوره و برخی همه سوره‌های قرآن را سوره‌های مثانی می‌دانند.
معنای لغوی و اصطلاحی
مثانی در لغت از «ثنی» گرفته شده است که به معنای رد بعضی بر بعضی دیگر آمده است.[۱]
منظور از سوره‌های مثانی
برای سوره‌های مثانی احتمالات گوناگونی بیان شده است.
- مثانی سوره‌هایی است که، بعد از سوره‌های مئین بیاید.
- سوره‌هایی که آیات آن از صد آیه کمتر باشد. این تعریف از «فرّاء» می‌باشد.
- سوره‌هایی که مثال‌های آن دو جنبه دارد؟ هم برای پند و عبرت و هم برای خیر.
- سخاوی در کتاب «جمال القراء» معتقد است که علت نامگذاری برخی سوره‌ها به «مثانی»، آمدن حکایات و قصه و رویدادها در این سوره‌ها می‌باشد؛ و گاهی به تمام قرآن کریم و به سوره فاتحه الکتاب، اطلاق می‌گردد.[۲]
تعداد سوره‌های مثانی
در تعداد سوره‌های مثانی اقوال مختلفی وجود دارد.
جلال الدین سیوطی این سوره‌ها را جزو سوره‌های مثانی می‌داند:
- سوره احزاب
- سوره حج
- سوره قصص
- سوره نمل
- سوره نور
- سوره انفال
- سوره مریم
- سوره عنکبوت
- سوره روم
- سوره یس
- سوره فرقان
- سوره رعد
- سوره سبأ
- سوره ابراهیم
- سوره محمد
- سوره لقمان
- سوره زمر
- سوره مؤمنون
- سوره زخرف
- سوره سجده
- سوره شوری
- سوره احقاف
- سوره جاثیه
- سوره دخان
- سوره فتح
- سوره حشر
- سوره سجده
- سوره طلاق
- سوره قلم
- سوره حجرات
- سوره ملک
- سوره تغابن
- سوره منافقون
- سوره جمعه
- سوره صف
- سوره نوح
- سوره مجادله
- سوره ممتحنه
- سوره تحریم[۳]
شیخ طبرسی، سوره‌های مثانی را به دنبال هفت سورهٔ طولانی می‌داند که اول سوره‌های مثانی، یونس و آخرش نحل می‌باشد که شامل سوره یونس، هود، یوسف، رعد، ابراهیم، حجر و نحل است.[۴]
برخی، همهٔ سوره‌های قرآنی را «مثانی» می‌دانند، زیرا اخبار و قصه‌ها در آن تکرار شده است.[۵]
مطالعه بیشتر
- بحارالانوار، ج۸۹، ص۲۸.
- تبیان، ج۱، ص۲۳، ج۶، ص۳۵۳.
منابع
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، چاپ اول، نشر ادب حوزه، ۱۴۰۵ ق، ج۱۴، ص۱۱۵.
- ↑ سیوطی، جلال الدین، الاتقان، مترجم اسلامی، محمد جعفر، تهران، بنیاد علوم اسلامی، ۱۳۶۲، ج۱، ص۲۲۱.
- ↑ سیوطی، الاتقان، ج۱، ص۲۲۴.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج۱، ص۴۲.
- ↑ زرکشی، البرهان فی العلوم القرآن، قاهره، داراحیا، چاپ اول، ۱۳۷۶، ج۱، ص۲۴۵.