سوء ظن به همسر

سؤال

عوامل بدبینی و سوءظن همسران نسبت به یکدیگر چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟

درگاه‌ها

==الف) منشأ و خاستگاه سوءظن و بدبینی

1. قضاوت عجولانه: قضاوت و داوری کردن قبل از تحقیق و تفکر در مورد پدیده و قبل از گفتگوی صمیمانه با همسر موجب بدگمانی می‌شود.
2. عدم شناخت دنیای زنان و مردان: هر گونه رفتار زنانه از مرد و بالعکس موجب تنفّر و بدگمانی همسر می‌شود. مردان و زنان در ویژگیهای شخصی، شناختی از قبیل قدرت کلامی، ابراز علائق و احساسات نسبت به همدیگر، دیگر خواهی، احساس جنسی، عکس العمل در برابر مشکلات و استرسهای بیرونی و … با همدیگر تفاوت دارند.
3. عدم شناخت همسر خود: گاهی اوقات همسر ما با همسر دیگران تفاوت دارد، باید ویژگی‌ها و تفاوت‌های محیطی و متأثر از آداب و رسوم همسر خود مخصوصاً تفاوت‌های شخصی و شخصیتی را شناخت، عدم شناخت این ویژگیها، ممکن است باعث سوء ظنّ گردد.
4. دخالت دیگران در زندگی: در بعضی اوقات نزدیکان زن و مرد به قصد خیرخواهی، مطالبی را به اینها القاء می‌کنند که باعث اختلاف یا سوء ظنّ آنها نسبت به همدیگر می‌شود.
5. وسوسه فکری: گاهی شیطان بر قوّه خیال انسان مسلّط می‌شود در نتیجه افکار باطل و بیهوده ای بر او حکم فرما می‌شود، در نتیجه شخص هر چیزی را با عینک بدبینی می‌بیند.
6. بیماری روانی: سوء ظن می‌تواند به علت بیماری روانی باشد که دراین صورت باید به روانپزشک مراجعه کرد.

ب) آثار و پیامدهای سوءظن

1. جایگزین شدن نفرت به جای محبّت: مرد و زنی که به همسر خود بدگمان است بالاخره روزی آن را در رفتار و اعمال خود بروز خواهد داد و این باعث نفرت و خشم طرف مقابل خواهد شد که ممکن است منجر به اختلافات شدید خانوادگی شود.
2. تجسّس: مرد و زنی که به همسر خود سوء ظنّ دارد، همیشه نوعی نگرانی و اضطراب روانی دارد، لذا به صورت غیر مستقیم، اعمال طرف مقابل را زیر ذرّه بین گرفته و اعمال و حرکات او را موشکافی می‌کند.
3. دادن نسبت‌های ناروا: مثلاً مردی در کوچه سرفه می‌کند آقا سوء ظنّ پیدا کرده و به خانم می‌گوید: این با تو بود، یا مثلاً آقا در صف نانوایی معطّل شده است زن در خانه می‌گوید: به خانه زن بیگانه رفته است، یا مرد اگر یک اسکناس از جیبش گم شود یا خرج کند و فراموش کند به گردن زن می‌گذارد.
4. بی نشاطی: یعنی انسان از زندگی خسته و بی نشاط می‌شود، سردرگمی دارد زیرا نسبت به شریک زندگی خویش بدگمان است.

۵. خوش گمانی بی موقع: حضرت امیر می‌فرماید: «من ساء ظنُّه بمن لا یخونُ، حسُن ظنُّه بما لا یکون»}}

هر کس به کسی که خیانت نمی‌کند بدگمان باشد، به آنچه واقعیت ندارد خوش گمان خواهد شد.

۶. به فساد و آلودگی کشیده شدن طرف مقابل: حضرت امیر می‌فرماید: «ایّاک و التغایر فی غیر موضع غیره فانّ ذلک یدعوا الصحیحه الی السُقم و البریئه الی الریب» از غیرت ورزی نابجا بپرهیز که چنین کاری زن سالم را به نادرستی می‌کشاند و پاکدامن را به سوی شک و تردید می‌برد. آری زنی که متهم یا مظنون به انجام کار خلاف عفت، دزدی و … است یا مردی که مظنون به ازدواج مجدّد یا موقت و … است دیگر ابایی از این کار نخواهد داشت.

ج) راه درمان سوء ظن همسران

1. پرهیز از قضاوتهای عجولانه.
2. درک صحیح تفاوت‌ها، و محترم شمردن آنها؛ یعنی قبول اینکه دنیای مرد و زن دو تا است و هر کدام نیازها و ویژگیهای خاص به خود را دارند و اینکه همسر او با دیگران نیز متفاوت است.
3. داشتن گفتگوی صمیمانه با همسر و همدردی با او در خوشی و ناخوشی‌ها.
4. ابراز محبّت و علاقه خود با کلام محبّت آمیز، دادن هدیه، تشکر از زحمات، سبقت در سلام، گوش دادن به سخن، پیشباز و بدرقه همدیگر رفتن و …

۵. بی اعتنایی و اهمیت ندادن به ظنّها و خیالات بدی که به ذهن خطور می‌کند با توجه به اینکه خداوند می‌فرماید: {{قرآن|لا تَقف ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً از آنچه به آن آگاهی نداری، پیروی مکن، چرا که گوش و چشم و دل، همه مسؤولند.

۶. استفاده از عینک خوش‌بینی و حسن ظنّ، همانند بلبل که همیشه دنبال گل بوده و روی گل می‌نشیند برخلاف مگس که حتّی در گلزار هم دنبال جای کثیف می‌گردد. چرا که هر کس همیشه روی منفیّات، نقصها، و عیبهای دیگران (مخصوصاً همسرش) برود طینت و نیّت او نیز بد می‌شود «من ساء ظُنُّه، سائت طویّته» و در روایتی آمده است که «ضَعْ امر اخیک علی احسنه» یعنی کار برادر (و خواهر دینی) خود را بهترین وجه آن قرار بده.

حاصل آنکه مرض سوء ظنّ، یکی از آفات بزرگ برای کانون خانواده است، به طوری که پیامبر اکرم(ص) آن را در کنار آدم‌کشی و مال مردم خوری قرار داده است، در روایت آمده است که پیامبر(ص) به کعبه نگاه کرد و فرمود: «ای کعبه تو خیلی احترام داری امّا احترام مؤمن از تو هم بیشتر است برای اینکه خدا از تو یک چیز را حرام کرده است، ولی از مؤمن سه چیز را: کشتن او، بردن مال او، و سوء ظنّ به او را.» البته این مرض با رعایت شرایط و دقایقی در زندگی قابل درمان است، مهم این است که عینک بدبینی را در مورد خودمان، اراده مان، رفقا و همسرمان برداریم و از اسب چموش خودخواهی و بدگمانی پیاده شویم.

در پایان، لازم به ذکر است که اگر سوءظن و بدبینی ناشی از اختلال روانی حاد باشد، مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو ضروری است.

معرفی منابع برای مطالعهٔ بیشتر:

۱. بیگم آزرمی، معصومه، قاتل پنهان (سوء ظن، بدبینی، بدگمانی)، قم: چهارده معصوم «ع»، ۱۳۸۷. ۲. ۳. مظاهری، حسین، اخلاق در خانه، قم: اخلاق، ۱۳۹۱. ۴. ۵. صانعی، صفدر، بهداشت ازدواج از نظر اسلام، اصفهان: کنکاش، ۱۳۸۱. ۶. ۷. صافی، احمد، خانواده متعادل و نامتعادل (به سامان و نا به سامان): حقوق، وظایف و نحوه رفتار همسران با یک دیگر با تجدید نظر کلی، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۷. ۸. ۹. امینی، ابراهیم، آئین همسرداری، یا اخلاق خانواده، قم: اندیشه اسلامی، ۱۳۸۹. ۱۰. ۱۱. مصطفوی، جواد، بهشت خانواده، قم: دارالفکر، ۱۳۸۸. ۱۲.