راه‌های رهایی از غفلت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۳۶

سؤال

برای این که میزان غفلت انسان کم شود چه راه‌هایی وجود دارد؟

با نگاهی اجمالی می‌توانیم سرآغاز غفلت‌ها را در دو امر ببینیم:^[۱]

الف. عوامل درونی مثل هوای نفس ب. عوامل بیرونی (دنیا، شیطان و…)

با توجه به این مقدمه نکاتی بیان می‌داریم که هر کدام به نحوی می‌تواند سبب کاهش غفلت گردد.

۱. بینش

بچه ای که نمی‌داند آتش می‌سوزاند به راحتی نزدیک آن می‌شود و حتی دستش را داخل آن می‌برد. انسانی که به جایگاه خود (کرامت، فضیلت و…) در هستی آگاه نیست، وظائف خود را در قبال خدا، خود و دیگران نمی‌داند و نسبت به خالق هستی و صفات او اطلاعات خوبی ندارد مسلماً برنامه خودسازی و زندگی خوبی نخواهد داشت و بعید نیست که در سرازیری غفلت قرار گیرد؛ به همین دلیل اولین قدم هوشیاری، شناخت مسائل فوق است که در این‌باره باید مطالعه کرد و شبهات را پرسید.

۲. امور دنیوی

ما انسان‌ها به امور اطراف خود و امور مادی (زندگی، تحصیل، شغل و…) توجه فراوانی می‌کنیم و این امر می‌تواند ما را ساعت‌ها و روزها و… به خود مشغول کند و از امور معنوی غافل کند به همین دلیل باید با جهان بینی الهی به دنیا نگاه کنیم، پشت هر نشانه ای از هستی حکمتی از خدا ببینیم، اختلاف رنگ‌ها و زبان‌ها و… ما را به یاد خدا بیندازد.

برای این که امور دنیوی ما را به خود مشغول نکند چه کارهایی باید انجام دهیم؟ برای پاسخ این سؤال به نکات زیر توجه کنید:

الف) تفکر

در مورد نشانه‌های خدا، آفرینش، هدف خلقت، تفکر کنیم از خود بپرسیم از کجا آمده‌ام به کجا خواهم رفت و…

ب) اهل ذکر بودن

ذکرهای کوتاه و پرمغز وقتی با تأمل گفته شوند حالتی از هوشیاری دائمی را در انسان ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که نفس دائماً سپاسگزار خدا باشد و نسبت به توطئه‌های هوس و شیطان حالت دفاعی به خود بگیرد و از آرامش حاصل از آن استفاده کنیم؛ چرا که وقتی انسان همیشه متوجه یک «پایگاه ایمن» قادر، حکیم، عالم، مهربان و… باشد پیوسته احساس راحتی می‌کند می‌داند که آنکه خالق اوست درهمه حال حافظ اوست به همین دلیل است که حضرت علی(ع) می‌فرمایند مؤمن دائم در حال ذکر و بسیار اهل فکر کردن است؛ (المؤمن دائم الذکر کثیر الفکر)^[۲] و نیز می‌فرماید: «کسی که مشغول به ذکر خداست همنشین ونزدیک به خداست (ذکر الله سبحانه مجالسته).

ج) موعظه

یکی از امتیازات شیعه، داشتن مجالس وعظ و سخنرانی است این سخنان پیوسته انسان را در حال بیداری نگه می‌دارند افرادی که اهل این مجالس باشند و از وعظ مستقیم یا غیرمستقیم (سخنرانی و…) استفاده کنند نسبت به افرادی که به این امور توجه ندارند حالات معنوی بهتری دارند.

د) نصیحت و خیرخواهی

مؤمنان دلسوز همدیگرند وقتی می‌بینند که دوست مؤمنشان در اشتباه است نمی‌توانند بی‌اعتناء باشند. آنها را به خوبی‌ها سفارش می‌کنند و از بدی‌ها بازمی‌دارند. ما می‌توانیم با گزینش دوستان مؤمن، امین و عالم و عامل از خیرخواهی‌های آنها استفاده کنیم؛ حتی خودمان برای پیشرفتمان از آنها بخواهیم که عیب‌های ما را گوشزد کنند. از این روی که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «بهترین برادران من کسی است که عیب‌های مرا به من هدیه کند»؛ یعنی همان گونه که هدیه انسان را خوشحال می‌کند مؤمن نیز از شناخت صفات خود برای برطرف کردن آنها خوشحال می‌شود (احبُّ اِخوانی الیّ مَن اهدی الی عیوبی)^[۳]

هـ) فعال باشید

گاهی انسان متوجه غفلت خود می‌شود که بهترین کار در آن موقع جلوگیری از ضرر است یعنی اینکه نگوییم همین چند لحظه است بعد جبران می‌کنم؛ بلکه بگوییم چه تضمینی است که بازگردم و وقت بازگشت را داشته باشم و بدانیم که سقوط در دره غفلت گام به گام و تدریجی است به همین سبب است که اغلب، متوجه سقوط خود نیستیم. اگر چشم باز کنیم و به گذشته خود نگاه کنیم می‌بینیم که چقدر گام به گام از مسیر رشد دور شده‌ایم و نفس و شیطان به ما گفته‌اند مشکلی ندارد همین یک بار است (درست مثل فرد سیگاری که از یک نخ یک نخ شروع کرد وقتی به خود آمده که یک پاکت یک پاکت سیگار می‌کشد و ترک آن برایش سخت است). خداوند برای همین توبه را واجب فوری اعلام کرد (توبه از گناه اشتباه و خطا) همین‌طور باید نسبت به مجالس خود انتخابگر باشیم یعنی اگر می‌بینیم که این مجالس ما را از مسیر رشد دور می‌کند تلاش کنیم آن را تغییر دهیم اگر نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم از آن مجلس فاصله بگیریم.^[۴]

و) خود اصلاحی (مشارطه، مراقبه و محاسبه و معاقبه)

در معارف دینی به ما توصیه شده که برای رشد خود برنامه خودسازی داشته باشیم و طبق محاسبه پیش برویم. امام کاظم(ع) می‌فرمایند: «کسی که همه روزه به حساب خویشتن رسیدگی نکند از ما نیست». (۱۵۰ درس زندگی، ص۵۱) در مشارطه از اول صبح با خود شرط کنید که آن روز وظائف خود را به خوبی انجام دهید و از گناهان نیز بپرهیزید؛ و مُراقبه یعنی در طول روز مراقب خود و اعمال خود باشید تا از آنچه با خود عهد کرده‌اید تخطّی نکنید. در مُحاسبه آخر شب به حساب کارهای خود برسید، بررسی کنید تا چه مقدار به وظایف خویش مقید بوده‌اید و چه مقدار کوتاهی کرده‌اید. سپس نوبت به مُعاتبه می‌رسد؛ یعنی اگر در محاسبه متوجه لغزش‌ها و اشتباه‌هایی در رفتار شدید خود را تنبیه کنید (روزه ـ انفاق ـ تلاوت قرآن یا کار خیر دیگر تا گذشته جبران شود).^[۵] دفتری برای این کار بردارید و از آن استفاده کنید.

۳. دیدار علماء

در برنامه خود از دیدار علما و دوستان صالح غفلت نورزید. اصحاب حضرت عیسی(ع) به ایشان گفتند ما با چه افرادی مجالست بکنیم؟ ایشان فرمودند: «با کسی که دیدارش شما را به یاد خدا اندازد، سخن او به دانش شما بیفزاید و عمل او رغبت به آخرت را در شما ایجاد کند».

۴. دیدار و عیادت مریض

به عیادت بیمار بروید که در آن هنگام، انسان متوجه نعمت سلامتی خود می‌شود و سبب خوشحالی و نشاط بیمار می‌گردد. این نیز مایه رشد انسان است.

۵. شرکت در تشییع جنازه

در تشییع جنازه و مراسم مؤمنین شرکت کنید. یادآوری مرگ بهترین موعظه برای ما انسان هاست.

۶. زیارت قبور مخصوصاً ائمه و امام زادگان و علماء ربّانی

۷. مطالعه کتب اخلاقی

با مطالعه کتب اخلاقی به استعدادهای مثبت و منفی خود پی ببرید و بیماری‌های روحی را بشناسید؛ برای این منظور بهتر است مطالعه اندک و مداوم داشته باشید نه اینکه آن را یک دوره با عجله از اول تا آخر بخوانید خود این کار (اندک و مداوم) باعث توجه دائمی می‌گردد.

۸. مطالعه حالات عرفا

این مباحث شیرین است و انسان با خواندن آن می‌تواند به مقام و درجه ای که برسد واقف می‌شود و انگیزه حرکت و غفلت زدایی بیشتری در او ایجاد می‌شود.^[۶]

۹. اعتدال

همیشه اعتدال را حفظ کنید. (مطالعه، تفریح، کار، خواب، رسیدگی به امور زندگی و…). قرآن در توصیف مؤمنین می-فرماید: «آنها افرادی هستند که تجارت و کار، آنها را از خداوند بازنمی‌دارد»؛ یعنی انسان باید در همه حال حالت توجه را حفظ کند نه اینکه برای خودسازی از همه فاصله بگیرد و در گوشه ای بخزد.

دیگر روش‌ها

به‌طور حتم با مطالعه موارد بالا علاقه‌مند شده‌اید که یاد خداوند در تمام لحظات زندگی شما جاری باشد در زیر نکاتی عملی و کاربردی برای غافل نشدن از یاد خداوند ذکر می‌کنیم که امیدواریم با به کارگیری این موارد بتوانید در راه بندگی خداوند و کمال انسانی گام بردارید:

به یاد داشته باشید که خداوند همیشه و در همه حال آگاه به احوال انسان می‌باشد و به قول معروف عالم محضر خداست.
در مراسمات مذهبی مانند: سخنرانی، جلسات قرآن، عزاداری ماه محرم و… شرکت فعال داشته باشید.
سعی کنید نمازهای خود را به جماعت به جا آورید.
سعی کنید دوستان خود را از میان افراد متدین و شایسته انتخاب کنید، چرا که تأثیر دوست در زندگی انسان بسیار عمیق است، به گونه ای که ارتباط با افراد فاسد، انسان را در سراشیبی سقوط و در معرض انحراف قرار می‌دهد، پس در انتخاب دوست کمال دقت را داشته باشید.

۵. در طول روز به مدت ۵ دقیقه قرآن قرائت کنید و در مورد آیات آن تفکر کنید.

۶. سعی کنید لذت یاد خداوند را در زندگی خود تجربه کنید و آن را با تمام وجود بچشید. برای این کار:

ـ واجبات الهی را انجام دهید.

ـ سعی کنید از گناهان پرهیز کنید.

آیات و روایاتی که در مورد یاد خداوند وجود دارد را یک کاغذ با خط زیبا بنویسید و آن در محلی که جلو چشمان شما قرار دارد، نصب کنید و هر روز خود را با این جملات آغاز کنید.

منابع

↑ همان، جلد اول، ص۵۹.
↑ میزان الحکمه، دوره چهار جلدی، دارالحدیث قم، چاپ اول، ۱۴۱۶، جلد ۲، ص۹۶۶.
↑ مصباح یزدی، محمد تقی؛ پندهای امام صادق به ره جویان صادق، ۱۳۸۱، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص۱۷۲، اقتباس.
↑ مکارم شیرازی، ۱۵۰ درس زندگی، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.
↑ پندهای امام صادق، ص۲۷ (خلاصه).
↑ ر. ک. مقدادی، علی، نشان از بی نشان‌ها، محمدی ری شهری، محمد، کیمیای محبت.

[1] همان، جلد اول، ص۵۹.

[2] میزان الحکمه، دوره چهار جلدی، دارالحدیث قم، چاپ اول، ۱۴۱۶، جلد ۲، ص۹۶۶.

[3] مصباح یزدی، محمد تقی؛ پندهای امام صادق به ره جویان صادق، ۱۳۸۱، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص۱۷۲، اقتباس.

[4] مکارم شیرازی، ۱۵۰ درس زندگی، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.

[5] پندهای امام صادق، ص۲۷ (خلاصه).

[6] ر. ک. مقدادی، علی، نشان از بی نشان‌ها، محمدی ری شهری، محمد، کیمیای محبت.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-براي اين كه ميزان غفلت انسان كم شود چه راه هايي وجود دارد؟
+برای این که میزان غفلت انسان کم شود چه راه‌هایی وجود دارد؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}با نگاهي اجمالي مي‌توانيم سرآغاز غفلت‌ها را در دو امر ببينيم:<ref>همان، جلد اول، ص۵۹.</ref>
+{{پاسخ}}
-الف. عوامل دروني مثل هواي نفس ب. عوامل بيروني (دنيا، شيطان و...)
+با نگاهی اجمالی می‌توانیم سرآغاز غفلت‌ها را در دو امر ببینیم:<ref>همان، جلد اول، ص۵۹.</ref>
-با توجه به اين مقدمه نكاتي بيان مي‌داريم كه هر كدام به نحوي مي‌تواند سبب كاهش غفلت گردد.
+الف. عوامل درونی مثل هوای نفس ب. عوامل بیرونی (دنیا، شیطان و…)
-==۱. بينش ==
+با توجه به این مقدمه نکاتی بیان می‌داریم که هر کدام به نحوی می‌تواند سبب کاهش غفلت گردد.
-بچه اي كه نمي داند آتش مي سوزاند به راحتي نزديك آن مي شود و حتي دستش را داخل آن مي برد. انساني كه به جايگاه خود (كرامت، فضيلت و...) در هستي آگاه نيست، وظائف خود را در قبال خدا، خود و ديگران نمي داند و نسبت به خالق هستي و صفات او اطلاعات خوبي ندارد مسلماً برنامه خودسازي و زندگي خوبي نخواهد داشت و بعيد نيست كه در سرازيري غفلت قرار گيرد؛ به همين دليل اولين قدم هوشياري، شناخت مسائل فوق است كه در اين¬باره بايد مطالعه كرد و شبهات را پرسيد.
+== ۱. بینش ==
+بچه ای که نمی‌داند آتش می‌سوزاند به راحتی نزدیک آن می‌شود و حتی دستش را داخل آن می‌برد. انسانی که به جایگاه خود (کرامت، فضیلت و…) در هستی آگاه نیست، وظائف خود را در قبال خدا، خود و دیگران نمی‌داند و نسبت به خالق هستی و صفات او اطلاعات خوبی ندارد مسلماً برنامه خودسازی و زندگی خوبی نخواهد داشت و بعید نیست که در سرازیری غفلت قرار گیرد؛ به همین دلیل اولین قدم هوشیاری، شناخت مسائل فوق است که در این‌باره باید مطالعه کرد و شبهات را پرسید.
-==۲. امور دنيوي ==
+== ۲. امور دنیوی ==
+ما انسان‌ها به امور اطراف خود و امور مادی (زندگی، تحصیل، شغل و…) توجه فراوانی می‌کنیم و این امر می‌تواند ما را ساعت‌ها و روزها و… به خود مشغول کند و از امور معنوی غافل کند به همین دلیل باید با جهان بینی الهی به دنیا نگاه کنیم، پشت هر نشانه ای از هستی حکمتی از خدا ببینیم، اختلاف رنگ‌ها و زبان‌ها و… ما را به یاد خدا بیندازد.
-ما انسان ها به امور اطراف خود و امور مادي (زندگي، تحصيل، شغل و…) توجه فراواني مي كنيم و اين امر مي تواند ما را ساعت ها و روزها و… به خود مشغول كند و از امور معنوي غافل كند به همين دليل بايد با جهان بيني الهي به دنيا نگاه كنيم، پشت هر نشانه اي از هستي حكمتي از خدا ببينيم، اختلاف رنگ ها و زبان ها و… ما را به ياد خدا بيندازد.
+برای این که امور دنیوی ما را به خود مشغول نکند چه کارهایی باید انجام دهیم؟ برای پاسخ این سؤال به نکات زیر توجه کنید:
-براي اين كه امور دنيوي ما را به خود مشغول نكند چه كارهايي بايد انجام دهيم؟ براي پاسخ اين سؤال به نكات زير توجه كنيد:
+== الف) تفکر ==
+در مورد نشانه‌های خدا، آفرینش، هدف خلقت، تفکر کنیم از خود بپرسیم از کجا آمده‌ام به کجا خواهم رفت و…
-==الف) تفكر ==
+== ب) اهل ذکر بودن ==
+ذکرهای کوتاه و پرمغز وقتی با تأمل گفته شوند حالتی از هوشیاری دائمی را در انسان ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که نفس دائماً سپاسگزار خدا باشد و نسبت به توطئه‌های هوس و شیطان حالت دفاعی به خود بگیرد و از آرامش حاصل از آن استفاده کنیم؛ چرا که وقتی انسان همیشه متوجه یک «پایگاه ایمن» قادر، حکیم، عالم، مهربان و… باشد پیوسته احساس راحتی می‌کند می‌داند که آنکه خالق اوست درهمه حال حافظ اوست به همین دلیل است که حضرت علی(ع) می‌فرمایند مؤمن دائم در حال ذکر و بسیار اهل فکر کردن است؛ (المؤمن دائم الذکر کثیر الفکر)<ref>میزان الحکمه، دوره چهار جلدی، دارالحدیث قم، چاپ اول، ۱۴۱۶، جلد ۲، ص۹۶۶.</ref> و نیز می‌فرماید: «کسی که مشغول به ذکر خداست همنشین ونزدیک به خداست (ذکر الله سبحانه مجالسته).
-در مورد نشانه هاي خدا، آفرينش، هدف خلقت، تفكر كنيم از خود بپرسيم از كجا آمده ام به كجا خواهم رفت و…
+== ج) موعظه ==
+یکی از امتیازات شیعه، داشتن مجالس وعظ و سخنرانی است این سخنان پیوسته انسان را در حال بیداری نگه می‌دارند افرادی که اهل این مجالس باشند و از وعظ مستقیم یا غیرمستقیم (سخنرانی و…) استفاده کنند نسبت به افرادی که به این امور توجه ندارند حالات معنوی بهتری دارند.
-==ب) اهل ذكر بودن ==
+== د) نصیحت و خیرخواهی ==
+مؤمنان دلسوز همدیگرند وقتی می‌بینند که دوست مؤمنشان در اشتباه است نمی‌توانند بی‌اعتناء باشند. آنها را به خوبی‌ها سفارش می‌کنند و از بدی‌ها بازمی‌دارند. ما می‌توانیم با گزینش دوستان مؤمن، امین و عالم و عامل از خیرخواهی‌های آنها استفاده کنیم؛ حتی خودمان برای پیشرفتمان از آنها بخواهیم که عیب‌های ما را گوشزد کنند. از این روی که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «بهترین برادران من کسی است که عیب‌های مرا به من هدیه کند»؛ یعنی همان گونه که هدیه انسان را خوشحال می‌کند مؤمن نیز از شناخت صفات خود برای برطرف کردن آنها خوشحال می‌شود (احبُّ اِخوانی الیّ مَن اهدی الی عیوبی)<ref>مصباح یزدی، محمد تقی؛ پندهای امام صادق به ره جویان صادق، ۱۳۸۱، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص۱۷۲، اقتباس.</ref>
-ذكرهاي كوتاه و پرمغز وقتي با تأمل گفته شوند حالتي از هوشياري دائمي را در انسان ايجاد مي كند و باعث مي شود كه نفس دائماً سپاسگزار خدا باشد و نسبت به توطئه هاي هوس و شيطان حالت دفاعي به خود بگيرد و از آرامش حاصل از آن استفاده كنيم؛ چرا كه وقتي انسان هميشه متوجه يك «پايگاه ايمن» قادر، حكيم، عالم، مهربان و… باشد پيوسته احساس راحتي مي كند مي داند كه آنكه خالق اوست درهمه حال حافظ اوست به همين دليل است كه حضرت علي(ع) مي فرمايند مؤمن دائم در حال ذكر و بسيار اهل فكر كردن است؛ (المؤمن دائم الذكر كثير الفكر)<ref>ميزان الحكمه، دوره چهار جلدي، دارالحديث قم، چاپ اول، ۱۴۱۶، جلد ۲، ص۹۶۶.</ref> و نيز مي فرمايد: «كسي كه مشغول به ذكر خداست همنشين ونزديك به خداست (ذكر الله سبحانه مجالسته).
+== هـ) فعال باشید ==
+گاهی انسان متوجه غفلت خود می‌شود که بهترین کار در آن موقع جلوگیری از ضرر است یعنی اینکه نگوییم همین چند لحظه است بعد جبران می‌کنم؛ بلکه بگوییم چه تضمینی است که بازگردم و وقت بازگشت را داشته باشم و بدانیم که سقوط در دره غفلت گام به گام و تدریجی است به همین سبب است که اغلب، متوجه سقوط خود نیستیم. اگر چشم باز کنیم و به گذشته خود نگاه کنیم می‌بینیم که چقدر گام به گام از مسیر رشد دور شده‌ایم و نفس و شیطان به ما گفته‌اند مشکلی ندارد همین یک بار است (درست مثل فرد سیگاری که از یک نخ یک نخ شروع کرد وقتی به خود آمده که یک پاکت یک پاکت سیگار می‌کشد و ترک آن برایش سخت است). خداوند برای همین توبه را واجب فوری اعلام کرد (توبه از گناه اشتباه و خطا) همین‌طور باید نسبت به مجالس خود انتخابگر باشیم یعنی اگر می‌بینیم که این مجالس ما را از مسیر رشد دور می‌کند تلاش کنیم آن را تغییر دهیم اگر نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم از آن مجلس فاصله بگیریم.<ref>مکارم شیرازی، ۱۵۰ درس زندگی، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.</ref>
-==ج) موعظه ==
+== و) خود اصلاحی (مشارطه، مراقبه و محاسبه و معاقبه) ==
+در معارف دینی به ما توصیه شده که برای رشد خود برنامه خودسازی داشته باشیم و طبق محاسبه پیش برویم. امام کاظم(ع) می‌فرمایند: «کسی که همه روزه به حساب خویشتن رسیدگی نکند از ما نیست». (۱۵۰ درس زندگی، ص۵۱) در مشارطه از اول صبح با خود شرط کنید که آن روز وظائف خود را به خوبی انجام دهید و از گناهان نیز بپرهیزید؛ و مُراقبه یعنی در طول روز مراقب خود و اعمال خود باشید تا از آنچه با خود عهد کرده‌اید تخطّی نکنید. در مُحاسبه آخر شب به حساب کارهای خود برسید، بررسی کنید تا چه مقدار به وظایف خویش مقید بوده‌اید و چه مقدار کوتاهی کرده‌اید. سپس نوبت به مُعاتبه می‌رسد؛ یعنی اگر در محاسبه متوجه لغزش‌ها و اشتباه‌هایی در رفتار شدید خود را تنبیه کنید (روزه ـ انفاق ـ تلاوت قرآن یا کار خیر دیگر تا گذشته جبران شود).<ref>پندهای امام صادق، ص۲۷ (خلاصه).</ref> دفتری برای این کار بردارید و از آن استفاده کنید.
-يكي از امتيازات شيعه، داشتن مجالس وعظ و سخنراني است اين سخنان پيوسته انسان را در حال بيداري نگه مي دارند افرادي كه اهل اين مجالس باشند و از وعظ مستقيم و يا غيرمستقيم (سخنراني و...) استفاده كنند نسبت به افرادي كه به اين امور توجه ندارند حالات معنوي بهتري دارند.
+== ۳. دیدار علماء ==
+در برنامه خود از دیدار علما و دوستان صالح غفلت نورزید. اصحاب حضرت عیسی(ع) به ایشان گفتند ما با چه افرادی مجالست بکنیم؟ ایشان فرمودند: «با کسی که دیدارش شما را به یاد خدا اندازد، سخن او به دانش شما بیفزاید و عمل او رغبت به آخرت را در شما ایجاد کند».
-==د) نصيحت و خيرخواهي ==
+== ۴. دیدار و عیادت مریض ==
+به عیادت بیمار بروید که در آن هنگام، انسان متوجه نعمت سلامتی خود می‌شود و سبب خوشحالی و نشاط بیمار می‌گردد. این نیز مایه رشد انسان است.
-مؤمنان دلسوز همديگرند وقتي می‌بينند كه دوست مؤمنشان در اشتباه است نمي‌توانند بي‌اعتناء باشند. آنها را به خوبي ها سفارش مي كنند و از بدي¬ها باز مي دارند. ما مي توانيم با گزينش دوستان مؤمن، امين و عالم و عامل از خيرخواهي هاي آنها استفاده كنيم؛ حتي خودمان براي پيشرفتمان از آنها بخواهيم كه عيب هاي ما را گوشزد كنند. از اين روي كه امام صادق(ع) مي فرمايند: «بهترين برادران من كسي است كه عيب هاي مرا به من هديه كند»؛ يعني همان گونه كه هديه انسان را خوشحال مي كند مؤمن نيز از شناخت صفات خود براي برطرف كردن آنها خوشحال مي شود (احبُّ اِخواني اليّ مَن اهدي الي عيوبي)<ref>مصباح يزدي، محمد تقي؛ پندهاي امام صادق به ره جويان صادق، ۱۳۸۱، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، ص۱۷۲، اقتباس.</ref>
+== ۵. شرکت در تشییع جنازه ==
+در تشییع جنازه و مراسم مؤمنین شرکت کنید. یادآوری مرگ بهترین موعظه برای ما انسان هاست.
-==هـ) فعال باشيد ==
+== ۶. زیارت قبور مخصوصاً ائمه و امام زادگان و علماء ربّانی ==
+== ۷. مطالعه کتب اخلاقی ==
+با مطالعه کتب اخلاقی به استعدادهای مثبت و منفی خود پی ببرید و بیماری‌های روحی را بشناسید؛ برای این منظور بهتر است مطالعه اندک و مداوم داشته باشید نه اینکه آن را یک دوره با عجله از اول تا آخر بخوانید خود این کار (اندک و مداوم) باعث توجه دائمی می‌گردد.
-گاهي انسان متوجه غفلت خود مي شود که بهترين كار در آن موقع جلوگيري از ضرر است يعني اينكه نگوييم همين چند لحظه است بعد جبران مي كنم؛ بلکه بگوييم چه تضميني است که بازگردم و وقت بازگشت را داشته باشم و بدانيم كه سقوط در دره غفلت گام به گام و تدريجي است به همين سبب است كه اغلب، متوجه سقوط خود نيستيم. اگر چشم باز كنيم و به گذشته خود نگاه كنيم مي بينيم كه چقدر گام به گام از مسير رشد دور شده ايم و نفس و شيطان به ما گفته اند مشكلي ندارد همين يک بار است (درست مثل فرد سيگاري كه از يك نخ يك نخ شروع كرد وقتي به خود آمده كه يك پاكت يك پاكت سيگار مي كشد و ترك آن برايش سخت است). خداوند براي همين توبه را واجب فوري اعلام کرد (توبه از گناه اشتباه و خطا) همين طور بايد نسبت به مجالس خود انتخابگر باشيم يعني اگر مي بينيم كه اين مجالس ما را از مسير رشد دور مي كند تلاش كنيم آن را تغيير دهيم اگر نمي توانيم آن را تغيير دهيم از آن مجلس فاصله بگيريم.<ref>مكارم شيرازي، ۱۵۰ درس زندگي، مدرسه امام علي بن ابيطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.</ref>
+== ۸. مطالعه حالات عرفا ==
+این مباحث شیرین است و انسان با خواندن آن می‌تواند به مقام و درجه ای که برسد واقف می‌شود و انگیزه حرکت و غفلت زدایی بیشتری در او ایجاد می‌شود.<ref>ر. ک. مقدادی، علی، نشان از بی نشان‌ها، محمدی ری شهری، محمد، کیمیای محبت.</ref>
-==و) خود اصلاحی(مشارطه، مراقبه و محاسبه و معاقبه) ==
+== ۹. اعتدال ==
+همیشه اعتدال را حفظ کنید. (مطالعه، تفریح، کار، خواب، رسیدگی به امور زندگی و…). قرآن در توصیف مؤمنین می-فرماید: «آنها افرادی هستند که تجارت و کار، آنها را از خداوند بازنمی‌دارد»؛ یعنی انسان باید در همه حال حالت توجه را حفظ کند نه اینکه برای خودسازی از همه فاصله بگیرد و در گوشه ای بخزد.
-در معارف ديني به ما توصيه شده كه براي رشد خود برنامه خودسازي داشته باشيم و طبق محاسبه پيش برويم. امام كاظم(ع) مي فرمايند: «كسي كه همه روزه به حساب خويشتن رسيدگي نكند از ما نيست». (۱۵۰ درس زندگي، ص۵۱) در مشارطه از اول صبح با خود شرط كنيد كه آن روز وظائف خود را به خوبي انجام دهيد و از گناهان نيز بپرهيزيد. و مُراقبه يعني در طول روز مراقب خود و اعمال خود باشيد تا از آنچه با خود عهد كرده ايد تخطّي نكنيد. در مُحاسبه آخر شب به حساب كارهاي خود برسيد، بررسي كنيد تا چه مقدار به وظايف خويش مقيد بوده ايد و چه مقدار كوتاهي كرده ايد. سپس نوبت به مُعاتبه مي رسد؛ يعني اگر در محاسبه متوجه لغزش ها و اشتباه¬هايي در رفتار شديد خود را تنبيه كنيد (روزه ـ انفاق ـ تلاوت قرآن يا كار خير ديگر تا گذشته جبران شود).<ref>پندهاي امام صادق، ص۲۷ (خلاصه).</ref> دفتري براي اين كار برداريد و از آن استفاده کنيد.
-==۳. ديدار علماء ==
-در برنامه خود از ديدار علما و دوستان صالح غفلت نورزيد. اصحاب حضرت عيسي(ع) به ايشان گفتند ما با چه افرادي مجالست بكنيم؟ ايشان فرمودند: «با كسي كه ديدارش شما را به ياد خدا اندازد، سخن او به دانش شما بيفزايد و عمل او رغبت به آخرت را در شما ايجاد كند».
-==۴. ديدار و عيادت مريض ==
-به عيادت بيمار برويد که در آن هنگام، انسان متوجه نعمت سلامتي خود مي شود و سبب خوشحالي و نشاط بيمار مي گردد. اين نيز مايه رشد انسان است.
-==۵.شرکت در تشييع جنازه ==
-در تشييع جنازه و مراسم مؤمنين شركت كنيد. يادآوري مرگ بهترين موعظه براي ما انسان هاست.
-==۶. زيارت قبور مخصوصاً ائمه و امام زادگان و علماء ربّانی==
-==۷. مطالعه كتب اخلاقي ==
-با مطالعه كتب اخلاقي به استعدادهاي مثبت و منفي خود پي ببريد و بيماري هاي روحي را بشناسيد؛ براي اين منظور بهتر است مطالعه اندك و مداوم داشته باشيد نه اينكه آن را يك دوره با عجله از اول تا آخر بخوانيد خود اين كار (اندك و مداوم) باعث توجه دائمي مي گردد.
-==۸. مطالعه حالات عرفا ==
-اين مباحث شيرين است و انسان با خواندن آن مي تواند به مقام و درجه اي كه برسد واقف مي شود و انگيزه حركت و غفلت زدايي بيشتري در او ايجاد مي شود.<ref>ر.ک: مقدادي، علي، نشان از بي نشان ها، محمدي ري شهري، محمد، كيمياي محبت.</ref>
-==۹. اعتدال ==
-هميشه اعتدال را حفظ كنيد. (مطالعه، تفريح، كار، خواب، رسيدگي به امور زندگي و...).قرآن در توصيف مؤمنين مي-فرمايد: «آنها افرادي هستند كه تجارت و كار، آنها را از خداوند باز نمي دارد»؛ يعني انسان بايد در همه حال حالت توجه را حفظ كند نه اينكه براي خودسازي از همه فاصله بگيرد و در گوشه اي بخزد.
-<span></span>
 == دیگر روش‌ها ==
 به‌طور حتم با مطالعه موارد بالا علاقه‌مند شده‌اید که یاد خداوند در تمام لحظات زندگی شما جاری باشد در زیر نکاتی عملی و کاربردی برای غافل نشدن از یاد خداوند ذکر می‌کنیم که امیدواریم با به کارگیری این موارد بتوانید در راه بندگی خداوند و کمال انسانی گام بردارید:
-#به یاد داشته باشید که خداوند همیشه و در همه حال آگاه به احوال انسان می‌باشد و به قول معروف عالم محضر خداست.
+# به یاد داشته باشید که خداوند همیشه و در همه حال آگاه به احوال انسان می‌باشد و به قول معروف عالم محضر خداست.
-#در مراسمات مذهبی مانند: سخنرانی، جلسات قرآن، عزاداری ماه محرم و… شرکت فعال داشته باشید.
+# در مراسمات مذهبی مانند: سخنرانی، جلسات قرآن، عزاداری ماه محرم و… شرکت فعال داشته باشید.
-#سعی کنید نمازهای خود را به جماعت به جا آورید.
+# سعی کنید نمازهای خود را به جماعت به جا آورید.
-#سعی کنید دوستان خود را از میان افراد متدین و شایسته انتخاب کنید، چرا که تأثیر دوست در زندگی انسان بسیار عمیق است، به گونه ای که ارتباط با افراد فاسد، انسان را در سراشیبی سقوط و در معرض انحراف قرار می‌دهد، پس در انتخاب دوست کمال دقت را داشته باشید.
+# سعی کنید دوستان خود را از میان افراد متدین و شایسته انتخاب کنید، چرا که تأثیر دوست در زندگی انسان بسیار عمیق است، به گونه ای که ارتباط با افراد فاسد، انسان را در سراشیبی سقوط و در معرض انحراف قرار می‌دهد، پس در انتخاب دوست کمال دقت را داشته باشید.
 ۵. در طول روز به مدت ۵ دقیقه قرآن قرائت کنید و در مورد آیات آن تفکر کنید.
@@ خط ۸۶: / خط ۷۱: @@
 ـ سعی کنید از گناهان پرهیز کنید.
+آیات و روایاتی که در مورد یاد خداوند وجود دارد را یک کاغذ با خط زیبا بنویسید و آن در محلی که جلو چشمان شما قرار دارد، نصب کنید و هر روز خود را با این جملات آغاز کنید.
+{{پایان پاسخ}}
-آیات و روایاتی که در مورد یاد خداوند وجود دارد را یک کاغذ با خط زیبا بنویسید و آن در محلی که جلو چشمان شما قرار دارد، نصب کنید و هر روز خود را با این جملات آغاز کنید.
+== منابع ==
-==منابع==
+{{پانویس|۲}}
-<references />
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = اخلاق
 |شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
 |شاخه فرعی۲ = غفلت
 |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}