دعاهای سوره بقره و سوره آل‌عمران
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
کدام سوره قرآن دارای بیشترین دعاهای قرآنی است؟
سوره‌های قرآنی اغلب دارای دعاهایی قرآنی می‌باشند اما در بین آنها دو سوره بقره و آل عمران دارای بیشترین دعاها، می‌باشند. در اینجا به این دو سوره، همراه با آیات مربوط به آن اشاره می‌شود:
سوره بقره آیه ۱۲۷: ﴿وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا﴾ یعنی «و وقتی که ابراهیم و اسماعیل دیوارهای خانه مکه را برافراشتند و عرض کردند پروردگارا این خدمت را از ما قبول فرما» ﴿وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الَّثمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ﴾ آیه ۱۲۶. یعنی «چون ابراهیم عرض کرد پروردگارا این شهر را محل امن و آسایش قرار ده و روزی اهلش را که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌اند، فراوان گردان.
﴿رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّه مُسْلِمَه لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا﴾ آیه ۱۲۸. «ابراهیم و اسمعیل عرض کردند پروردگارا اول ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را هم به تسلیم و رضای خود بدار و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفه بندگی را) سهل و آسان گیر.»
﴿رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ﴾ آیه ۱۲۹. «پروردگارا، فرزندان ما را شایسته آن گردان که برانگیزی از میان آنان رسولی که بر مردم تلاوت آیات تو کنند…»
﴿وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَه وَ فِی الآخِرَه حَسَنَه وَ قِنا عَذابَ النَّار﴾ آیه ۲۰۱. «و بعضی دیگر گویند بار خدایا! ما را از نعمتهای دنیا و آخرت، هردو، بهره‌مند گردان و از شکنجه آتش دوزخ نگاهدار».
﴿قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ﴾ آیه ۲۵۰. «چون آنها در میدان مبارزه جالوت و جنود او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت‌قدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما».
﴿... وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا﴾ آیه ۲۸۵. «... و همه یک زبان و یک دل (در قول و عمل) گفتند) فرمان خدا را شنیده و اطاعت کردیم. پروردگارا! ما آمرزش تو را می‌خواهیم…»
﴿رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَه لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ﴾ آیه ۲۸۶. «... بار پروردگارا! ما را بر آنچه به فراموشی یا به خطا کرده‌ایم، مؤاخذه مکن، بار پروردگارا! تکلیف گران و طاقت فرسا، چنان‌که بر پیشینیان نهادی، بر ما مگذار، بار پروردگارا! بار تکلیفی فوق طاقت ما را بدوش منه و بیامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما، تنها سلطان ما و یاور ما توئی، ما را بر (مغلوب کردن) گروه کافران یاری فرما»
سوره آل عمران:. سوره آل عمران مموارد دعا در آن ۱۴ مورد می‌باشد که ما به۱۰ مورد بسنده کردیم (کتاب دعاهای قرآنی). ﴿رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَه إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ﴾ آیه ۸. «بار پروردگارا! ما را بباطل میل مده پس از آنکه بحق هدایت فرمودی و بما از لطف خویش رحمتی عطا فرما، که همانا توئی بخشنده بی‌عوض و منّت»
﴿الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النَّارِ﴾ آیه ۱۶. «آنان که به درگاه عزّ الهی عرضه دارند، پروردگارا! به کرم خود گناهان ما ببخش و ما را از عذاب آتش جهنّم نگاهدار».
﴿إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی﴾ آیه ۳۵. «یاد کن آنگاه که زن عمران گفت: پروردگارا! من عهد کردم فرزندی که در رحم دارم از فرزندی خود، در راه خدمت تو آزاد گردانم، این عهد من بپذیر…».
﴿هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّه طَیِّبَه إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ﴾ آیه ۳۸. «در آن هنگام که زکریا، کرامت مریم را مشاهده نمود، عرض کرد: پروردگارا! مرا بلطف خویش، فرزندانی پاک‌سرشت عطا فرما که همانا توئی مستجاب کننده دعا».
﴿قالَ رَبِّ اجْعَلْ لِی آیَه…﴾ آیه ۴۱. «زکریا عرض کرد: پروردگارا! برای من به شکرانه این نعمت، آیت و عبادتی مقرّر فرما…».
﴿رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ﴾ آیه ۵۳. «پروردگارا! ما به کتابی که فرستادی ایمان آورده و از رسول تو پیروی کردیم، نام ما را در صحیفه اهل یقین ثبت فرما».
﴿رَبَّنا إغْفِرْلنا ذُنُوبنا و اشرافنا فی اَمرِنا و ثبت اَقْدامَنا و اَنْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الکافِرین﴾ آیه ۱۴۷. «... بار پروردگارا! به کرم خود از گناه و ستمی که ما درباره خود کرده‌ایم درگذر و ما را ثابت‌قدم بدار و ما را بر محو کافران مظفّر و منصور گردان».
﴿... رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ﴾ آیه ۱۹۱. «... گویند پروردگارا! این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریده‌ای، پاک و منزّهی، ما را به لطف خود از عذاب آتش دوزخ نگاهدار».
﴿رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادِی لِلْإِیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَ‌آمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ﴾ ﴿رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلی رُسُلِکَ وَ لا تُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَه إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ﴾ آیات ۱۹۳ و ۱۹۴. «پروردگارا! ما چون صدای منادیی که خلق را به ایمان می‌خواند شنیدیم اجابت کردیم و ایمان آوردیم. پروردگارا! از گناهان ما درگذر و زشتی کردار ما را بپوشان و هنگام جان سپردن ما را با نیکان محشور گردان» «پروردگارا! ما را از آنچه به رسولان خود وعده دادی، نصیب فرما و محروم مگردان که وعده تو هرگز تخلّف نخواهد کرد».
هم چنین سوره اعراف با ۱۰ مورد دعا (آیات ۲۳، ۴۳، ۴۷، ۸۹، ۱۲۶، ۱۴۳، ۱۵۱، ۱۵۵، ۱۵۶، ۱۹۶) و سوره مؤمنون با ۸ مورد دعا (آیات ۲۸، ۲۹، ۹۳، ۹۴، ۹۷، ۹۸، ۱۰۹، ۱۱۸) و سوره ابراهیم با ۶ مورد دعا (آیات ۳۵، ۳۷، ۳۸، ۳۹، ۴۰، ۴۱) در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در ضمن، دعا شامل عرض ایمان، نیایش، سپاس از خداوند تبارک و تعالی، تقاضای عفو و بخشش، توکل بر خدا، دعا برای برادران، اقرار به سختی عذاب، درخواست نجات از قوم ظالم، درخواست اولاد صالح، یاری طلبیدن و اقرار به گناه می‌شود.
مطالعه بیشتر
۱. قرآن مجید، با ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای با تصحیح کامل حاج میرزا حسن مسعودی، چاپخانه مهر، تهران ۱۳۶۲.
۲. کتاب دعاهای قرآنی، دکتر محبّ الله آزاده، چاپ دوم ۱۳۷۱، چاپ از چاپخانه ۱۲۸ ناشر، انتشارات اسلامی تهران.
۳. کتاب ادعیه قرآنی یا أحسن الأدعیه، تألیف اسماعیل آشتیانی، انتشارات کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه چاپخانه حیدری تهران خ ناصرخسرو.