جلوگیری از سوء استفاده یهودیان با نهی از تعبیر «راعنا»

سؤال

«راعِنا» چیست؟ چرا قرآن مسلمانان صدر اسلام را از «راعِنا» نهی می‌کرد؟

راعِنا تعبیری است دو پهلو که خداوند، برای جلوگیری از سوء استفاده یهود، بکارگیری این تعبیر در خطاب به پیامبر(ص) را نهی کرد: ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نگویید: «راعنا»، و بگویید: «انظرنا»﴾(بقره:۱۰۴)

هنگامی که پیامبر(ص) مشغول سخن گفتن بود و آیات و احکام الهی را بیان می‌کرد، مسلمانان از او می‌خواستند کمی آهسته سخن بگوید تا بتوانند مطالب را خوب درک کنند. مسلمانان برای این درخواست تعبیر «راعنا» به معنی مهلت دادن را به کار می‌بردند. یهود کلمه «راعنا» را از ماده «الرعونه» (به معنی کودنی و حماقت) استفاده می‌کردند و این تعبیر نزد آنان معنای بدی داشت.

یهود با استفاده از جمله‌ای که مسلمانان می‌گفتند، پیامبر یا مسلمانان را مسخره می‌کردند. آنان این جمله را تکرار می‌کردند و می‌خندیدند.

در نهایت این آیه نازل شد و برای جلوگیری از سوء استفاده یهود، به مؤمنان دستور داد به جای جمله «راعنا» ،تعبیر «انْظُرْنا» استفاده کنند تا دستاویزی برای دشمنان لجوج قرار نگیرد. مفسران معتقدند قرآن با صراحت برای جلوگیری از سوء استفاده مخالفان به مؤمنان توصیه می‌کند حتی از گفتن کلمه مشترک که ممکن است دشمن از آن معنی دیگری قصد کند و به تضعیف روحیه مؤمنان بپردازد پرهیز کنند.

واژه «راعنا» در آیه ۴۶ سوره نساء نیز از زبان یهود آمده که برای طعنه زدن می‌گفتند: «شنیدیم و نپذیرفتیم» و «بشنو و باور مکن» و «راعنا» و خداوند به آنان گفت اگر می‌گفتند: «شنیدیم و فرمان بردیم» و «بشنو و ما را بنگر» برای آنان بهتر بود.