جلوگیری از سوء استفاده یهودیان با نهی از تعبیر «راعنا»

سؤال

«راعِنا» چیست؟ چرا قرآن مسلمانان صدر اسلام را از «راعِنا» نهی می‌کرد؟

خداوند، استفاده از تعبیر «راعنا» برای پیامبر را نهی کرده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، نگوييد: «راعنا»، و بگوييد: «انظرنا»﴾(بقره:۱۰۴)

مسلمانان صدر اسلام هنگامی که پیامبر(ص) مشغول سخن گفتن بود و آیات و احکام الهی را بیان می‌کرد، گاهی از او می‌خواستند کمی آهسته سخن بگوید تا بتوانند مطالب را خوب درک کنند. مسلمانان برای این درخواست تعبیر «راعنا» به معنی مهلت دادن را به کار می‌بردند، ولی یهود کلمه «راعنا» را از ماده «الرعونه» به معنی کودنی و حماقت است استعمال می‌کردند.

یهود با استفاده از جمله‌ای که مسلمانان می‌گفتند پیامبر یا مسلمانان را مسخره می‌کردند. این آیه نازل شد و برای جلوگیری از این سوء استفاده، به مؤمنان دستور داد به جای جمله «راعنا»،‌تعبیر «انْظُرْنا» را به کار بردند تا دستاویزی برای دشمنان لجوج قرار نگیرد.

برخی مفسران نقل کرده‌اند که جمله «راعنا» در لغت یهود یک نوع دشنام است و مفهومش این بود «بشنو که هرگز نشنوی» این جمله را تکرار می‌کردند و می‌خندیدند.

واژه «راعنا» در آیه ۴۶ سوره نساء نیز از زبان یهود آمده است: «برخى يهوديان ... با پيچاندن زبانشان و از سر طعنه می‌‏گويند: «شنیدیم و نپذيرفتيم» و «بشنو و باور مكن» و «راعنا» و اگر می‌‏گفتند: «شنيديم و فرمان برديم» و «بشنو و ما را بنگر» براى آنان بهتر و استوارتر مى‏بود اما خداوند آنان را براى كفرشان لعنت كرده است پس جز اندكى، ايمان نخواهند آورد»