امام علی(ع) و آیات ملامت در جنگ احد
آیات ملامت در جنگ احد به رزمندگان، در مورد علی(ع) و امثال اوست که نسبت به پیامبر(ص) بی‌توجهی کردند و برای حفظ جان خود فرار کردند؟ لطفاً توضیح دهید.
با مراجعه به کتب سیره و تاریخ پیامبر اسلام(ص) و نظرات صحابه، در می‌یابیم که این نظر با واقعیت مطابقت ندارد:
زید بن وهب می‌گوید: به ابن مسعودگفتم: آیا، به جز علی(ع) و ابودجانه و سهل بن حنیف، همه در جنگ احد فرارکردند؟ گفت: همه فرارکردند به جز علی(ع) و بعد، چهارده نفر برگشتند، عاصم بن ثابت و ابودجانه و مصعب بن عمیر و عبدالله بن جحش و شماس بن عثمان بن شرید و مقداد و طلحه و سعد، و بقیه از انصار بودند.[۱]
مؤلف «مناقب آل ابیطالب» باز از «تاریخ طبری» و مغازی ابن اسحاق و اخبار ابی رافع و… نقل می‌کند:
پیامبر خدا(ص) کتیبه (گروهانی) را دید، (به علی(ع) اشاره کرد) و فرمود: علی! به آنها حمله کن! حمله کرد و جمع آنها را از هم پاشید، و عمرو بن عبدالله و جمعی کشته شدند. باز کتیبه دیگری را دید و فرمود: آنها را از من دور کن، باز حمله کرد و جمع آنها را از هم پاشید، و شیبه بن مالک عامری را کشت… (ابن شهر آشوب می‌گوید:) و در روایت ابی رافع آمده است: باز کتیبه دیگری را دید و فرمود: به آنها حمله کن، و او به آنها حمله برد و آنها را فراری داد، و هاشم بن امیه مخزومی را کشت.
مؤلف فرازهایی از تاریخ اسلام از واقدی نقل می‌کند: روز احد، هشت نفر با پیامبر(ص) تا سر حد بذل جان بیعت کردند، سه تن از مهاجر (علی(ع) و طلحه و زبیر) و پنج تن از انصار بودند، و جز این هشت نفر همگی در لحظه خطرناک پا به فرار گذاردند.[۲]
برای آگاهی کامل‌تر از واقعه به تاریخ کامل ابن اثیر، ج ۲، ص۱۰۷ و سیره ابن هشام، ج۲، ص۸۴ و مغازی واقدی، ج۱، ص۲۴۴ مراجعه کنید تا ماهیت و هویت پایمردان و نیز فراریان، و ثابت قدمان و کسانی که آیات کریمه قرآن به نکوهش ایشان پرداخته آشکار گردد.
نکته مهمی از این داستان در مطالب کلامی و اعتقادی قابل استفاده است، و آن نقض نظریه عدالت تمام صحابه و تأیید تمام رفتار ایشان از منظر قرآن و پیامبر اکرم(ص) است.
مطالعه بیشتر
۱. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، انتشارات مصطفوی، قم، ج۳، ص۱۲۳.
۲. استاد سبحانی، فرازهایی از تاریخ اسلام، ص۲۷۹.