بیت‌کوین
بیت کوین چیست؟
بیت‌کوین (BTC) یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز و نوعی پول الکترونیکی است که به‌صورت مستقل از بانک‌ها عمل می‌کند و امکان انتقال مستقیم آن از کاربر به کاربر دیگر را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌آورد. این رمزارز که به‌عنوان پادشاه ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود، اولین ارز دیجیتال رایج بوده و ظهور آن به پیدایش سایر ارزهای دیجیتال منجر شده است. بیت‌کوین همچنان در صدر ارزشمندترین رمزارزها قرار دارد.[۱]
تراکنش‌ها توسط یک شبکه به صورت رمزنگاری‌شده تأیید می‌شود و در یک دفتر کل توزیع‌شده عمومی به نام زنجیره‌بلوک ثبت و ضبط می‌شوند. این رمزارز در سال ۲۰۰۸ توسط شخص یا گروهی ناشناس با نام ساتوشی ناکاموتو اختراع شد.[۲]
به طور خلاصه میتوان گفت: بیت کوین سیستم پول الکترونیک همتابه‌همتا است.[۳]
بر‌اساس این تعریف، اول اینکه بیت کوین پول است؛ یعنی کارکرد همان پولی را دارد و هرروزه و در هر‌ساعتی میتوان با آن سر و کار داشت. دوم اینکه این پول الکترونیک است؛ یعنی حالت فیزیکی ندارد؛ بلکه به‌طورکامل دیجیتال است و نقل‌وانتقال آن هم در بستر دیجیتال اتفاق می‌افتد. سوم اینکه بیت کوین همتابه‌همتا است؛ یعنی واسطه یا نهاد مرکزی مانند بانک در بیت کوین وجود ندارد؛ بلکه انتقال آن به‌صورت کاملاً مستقیم از فردی به فرد دیگر و در زنجیره بلاکچین انجام می‌شود.[۴]
به گفته پژوهشگران، اهمیت صحبت در مورد رمزارزها بخاطر مشخص شدن حکم معامله در شرع و قانون مورد بررسی فقیهان قرار گرفته است.[۵]
نظر مراجع درباره رمز ارزها و معامله آنها
برخی از فقیهان معتقدند معامله با رمزارزها باطل است.[۶]دلیل آنها فاسد بودن هر معامله‌ای است که برای مشروعیتش دلیل شرعی نیست و نظر شارع در مورد آن معلوم نباشد.[۷] همچنین عده‌ای دیگر با استناد به قواعد ناظر به فقه حکومتی معتقدند، نهادینه شدن ارزهای دیجیتال در سیستم مالی کشور اشکال دارد.[۸]برخی از فقیهان در صورت شک در قراردادهای جدید[۹]حکم به صحت آنها کرده‌اند.[۱۰]
فقیهان با مراجعه به اصول کلی و شرایط معاملات، در مورد معامله با رمزارزها چند دسته شده‌اند. باتوجه به استفتاء انجام شده از آنها برخی از آراء چنین است:
- این معاملات باطل است: حسین نوری همدانی و حسین وحید خراسانی این معاملات را باطل می‌دانند. همچنین سید محمود هاشمی شاهرودی با مبهم دانستن معاملات و تکیه بر اصاله الفساد حکم به بطلان کرده است.[۱۱]محمدجواد فاضل لنکرانی نیز با رد مالیت و پول بودن بیت‌کوین و اذعان به امکان پول‌شویی و وجود غرر حین معامله، استفاده از رمزارزها را جایز نمی‌داند.[۱۲]سید علی سیستانی در این مساله توقف کرده و به فقیه اعلم دیگری ارجاع داده است.[۱۳]
- در صورت وجود برخی شرایط، معامله صحیح است: 1. در صورت فروش به غیر مسلمان جایز است: ناصر مکارم شیرازی به دلیل ابهام در معامله و لطف‌الله صافی گلپایگانی با دلیل فقدان مالیت این ارزها حکم به بطلان کرده‌اند، اما فروش را به غیر مسلمان جایز می‌دانند.[۱۴] 2.در صورت وجود شرایطی چون نبود مفسده و احتمال ضرر، صحیح است: سید موسی شبیری زنجانی معتقد است، اگر مفسده اقتصادی یا خلاف قانون نباشد، این معامله صحیح است.[۱۵]
- ارجاع به مقررات جمهوری اسلامی: سید علی خامنه‌ای حکم این مساله را به مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران ارجاع داده است.[۱۶]
منابع
- ↑ مریم آذرفر (1403/12/15). «بیت کوین چیست». سایت نوبیتکس. دریافت‌شده در 1404/01/17. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ویکی پدیا (۱۳ مارس ۲۰۲۵). «تراکنش بیت کوین». ویکی پدیا.
- ↑ علیرضا آقازاده (1403/9/25). «تعریف ارزهای دیجیتال». ارزدیجیتال. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ علیرضا آقازاده (1403/9/25). «تعریف بیت کوین». ارزدیجیتال. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ارزانیان، اسدی، فرزین‌فر. بررسي تحلیلی معاملات بر پايه ارز ديجیتالي از منظر فقه امامیه و نقش زنجیره بلوكی در صنايع مختلف. ج۱. ص۶۳.
- ↑ قاسمی، بیاتی (1400 ش). ارزهای دیجیتال از نگاه سیاست جنایی تقنینی ایران و فقه امامیه. ج۱. ص۵۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ قمی (1398ش). فقه معاملات جدید- اصل مشروعیت در معاملات. ج۱. ص۲۱. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ موسویان، عیوضلو، صدرآبادی، نوری،. تحلیل فقهی-اقتصادی استخراج ارزهای مجازی در نظام اقتصادی اسلام. ج۱. صص۶۶–۶۹.
- ↑ قاسمی، بیاتی، (1400ش). ارزهای دیجیتال از نگاه سیاست جنایی تقنینی ایران و فقه امامیه. ج۱. ص۷۳. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ قمی (1398ش). فقه معاملات جدید- اصل مشروعیت در معاملات. ج۱. صص۱–۳۹. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ سایت طیبات. «حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید». سایت طیبات (به https://tyb.ir/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9-%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF/#1537452385198-15aa4c2f-a007).
- ↑ فاضل لنکرانی. «بیت کوین، مصداق اکل مال به باطل، معامله غرری و پول‌شوئی است». سایت شبکه اجتهاد. پارامتر
|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ آیت الله سیستانی. «حکم معامله ارز دیجیتال». سایت رسمی آیت الله سیستانی (به https://www.sistani.org/persian/book/26577/6021/#:~:text=%D9%85%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%87%20274. و %D8%A8%D8%B9%D8%AF%20%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D9%85%DB%8C%C2%AD%D8%B4%D9%88%D8%AF.).
- ↑ مددی، خرق، شفیعی،. جستارهای فقهی حقوقی در مساله قانونمند سازی ارزهای رمزنگاری شده. ج۱. ص۳۱۴.
- ↑ آیت الله شبیری زنجانی. «حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید». سایت طیبات (به https://tyb.ir/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9-%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF/#1537440349962-e4b479cc-1ed7:~:text=%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%3A%20%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D8%A8%DB%8C%D8%AA و %D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C%20%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%20%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C.).
- ↑ سید علی خامنه ای. «حکم شرعی بیت کوین از نظر مراجع تقلید». سایت طیبات ، سایت رهبری (به https://tyb.ir/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9-%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF/#1537440278884-c84ef43d-3cce:~:text=%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%3A%20%D8%AD%DA%A9%D9%85%20%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF و %D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A1%3A%20%DB%B2zky%DB%B2zz.).