ترجمه قرآن (رهنما)
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
ترجمه قرآن اثر زین‌الدین رهنما چگونه ترجمه‌ای است؟
| ترجمه قرآن (رهنما) | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | ترجمه: زین‌العابدین رهنما |
| تاریخ نگارش | قرن چهاردهم |
| موضوع | ترجمه قرآن |
| زبان | عربی فارسی |
| تعداد جلد | ۴ |
| اطلاعات نشر | |
| محل نشر | تهران |
ترجمه قرآن ترجمه زین‌العابدین رهنما اثری شیوا، دقیق و کم غلط توصیف شده است. این ترجمه توضیحات تفسیری ارزشمندی در پانویس هرصفحه دارد. گفته شده رهنما این ترجمه را به مدت سی سال انجام داد. این ترجمه باعنوان فرعیِ «با ترجمه و جمع‌آوری تفسیر» در چهار جلد به چاپ رسید.
مترجم در مقدمه‌ای مفصّل (هشتاد صفحه) به توضیح برخی از اصطلاحات و گزارشی از تاریخ قرآن و ویژگی‌های قرآن پرداخته و در بخشی دیگر، تأثیر قرآن در ادب فارسی را بررسی کرده و نمونه‌هایی از شعر فارسی نیز ذکر کرده است.
زین‌العابدین رهنما، نویسنده و مترجم قرآن، متولد ۱۲۷۳ش در عراق، در سال ۱۳۶۸ش در تهران درگذشت.
معرفی و جایگاه
ترجمه قرآن اثر زین‌العابدین رهنما از ترجمه‌های ماندگار عصر جدید ترجمه زین العابدین رهنما شناخته می‌شود که همراه با شرح و توضیحات کوتاه در پای صفحات در چهار مجلد با حمایت سازمان اوقاف از سوی انتشارات کیهان در فاصله سال‌های ۱۳۴۵ ـ ۱۳۴۶ش منتشر شده است. مترجم ابتدا ترجمه خود را در تیراژ بسیار محدود برای ملاحظه فضلا و قرآن‌پژوهان جهان اسلام، به ویژه فارسی‌زبانان، تهیه و برای آنها ارسال کرد و سپس که نقد و نظرهای بسیاری دریافت داشت، با ترتیب اثر دادن به اظهارنظرها، تدوین و طبع نهایی را انتشار داد. مرحوم رهنما در این کار از همکاری جمعی از فضلای قرآن‌شناس به ویژه آیت‌الله ابوالحسن شعرانی، و از جوان‌ترها آقایان محمد استعلامی و علی اصغر حلبی برخوردار بوده است.[۱]
رهنما در مقدمه این ترجمه مطالبی درباره برخی مسائل تاریخی اسلام و قرآن همچنین برخی نکات درباره علوم قرآنی آورده که فهم آنها را برای درک قرآن لازم دانسته است.[۲] این ترجمه را دارای نثری درست و دقیق دانسته‌اند که توضیحات تفسیری محققانه نیز در پای هرصفحه نوشته شده است.[۳]
رهنما برای ترجمه قرآن بیش از سی سال را صرف آن کرد. ترجمه قرآن رهنما باعنوان فرعیِ «با ترجمه و جمع‌آوری تفسیر» در چهار جلد به چاپ رسید. این ترجمه یکی از کم‌غلط‌ترین و شیواترین ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی است.[۴]
ویژگی‌ها
مترجم در مقدمه‌ای مفصّل (هشتاد صفحه) به توضیح برخی از اصطلاحات و گزارشی از تاریخ قرآن و ویژگی‌های قرآن پرداخته و در بخشی دیگر، تأثیر قرآن در ادب فارسی را بررسی کرده و نمونه‌هایی از شعر فارسی نیز ذکر کرده است. در متن کتاب، در آغاز هر سوره، شرحی در معرفی آن سوره آورده و آیات آن را دسته‌بندی موضوعی کرده است. مترجم در هر صفحه از کتاب، متن عربی را در ستونی در سمت راست آورده و در ستون سمت چپ، ترجمه فارسی آن را ذکر کرده و در پانوشت هر صفحه، توضیح و تفسیری درباره برخی از آیات و کلمات آورده است.[۵]
جلد اول از فاتحة الکتاب تا آخر سوره اعراف را دربردارد. جلد دوم شامل سوره انفال تا پایان سوره حج، جلد سوم از آغاز سوره مؤمنون تا پایان سوره فصلت، و جلد چهارم از آغاز سوره شوری تا آخر قرآن را دربردارد.
رهنما در تهیه ترجمه قرآن، همان گونه که در مقدمه اشاره کرده، مخاطب عام را درنظر داشته است. بنابه گفته رهنما، او همچنین کوشش کرده که ترجمه اش را هرچه بیشتر به متن نزدیک کند و تاحد امکان ترکیب‌بندی جملات، سبک اِنشا و رنگ‌آمیزی کلمات و اختصار قرآن شریف را حفظ کند و از ترجمه تحت اللفظی و ترجمه به معنی دوری کند. او هر جا ناچار به ترجمه به معنی شده ترجمه تحت اللفظی آیه را در زیرنویس همان صفحه آورده است تا خواننده را از جمله‌بندی اصلی آگاه سازد و نیز هر کجا ناگزیر به افزودن کلمه ای بر ترجمه بوده آن کلمه را در میان دو هلال قرار داده است تا از متن جدا گردد. او در مواردی که لازم دانسته از تفسیرهای قدیم و جدید در زیرنویس استفاده کرده است.[۶]
معرفی مترجم
زین‌العابدین رهنما نویسنده، مترجم قرآن در سال ۱۲۷۳ش در نجف یا کربلا به دنیا آمد. وی فرزند شیخ العراقین مازندرانی و نوه شیخ زین‌العابدین مازندرانی بود. رهنما پس از تحصیل در مکتب خانه، در حوزه علمیه نجف، فقه و اصول و ادبیات فارسی و عربی خواند. در ۲۲سالگی به همراه برادرش (رضا تجدد) به تهران نقل مکان کرد و از لباس روحانیت بیرون آمد.[۷]
رهنما از نزدیکان رضاشاه بود و در حکومت او، نخست مأموریت یافت برای معرفی تحولات سیاسی جدید ایران به اروپا برود. با این حال، در ۱۳۱۴ش، به همراه چند تن دیگر (از جمله برادرش) به اتهام توطئه علیه سلطنت به زندان افتاد و چندی بعد به لبنان تبعید شد. رهنما در لبنان به مطالعه و نگارش پرداخت و کتاب مشهورش، یعنی پیامبر، را در آنجا به پایان رساند. او در آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی به ایران بازگشت. وی در ۱۳۵۱ش برای نگارش کتاب‌های پیامبر و زندگانی امام حسین از دولت فرانسه نشان کماندور را دریافت کرد. رهنما در ۱۲ تیر ۱۳۶۸ش در تهران درگذشت. رهنما علاوه بر فعالیت سیاسی و انتشار نشریه، مقالات و کتاب‌های متعددی نوشت که از میان آنها، دو رمان تاریخی او، درباره زندگی پیامبر(ص) و امام حسین(ع)، و ترجمه قرآن برایش شهرت بسیار درپی داشت.[۸]
منابع
- ↑ خرمشاهی، بهاالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ناهید، دوستان، ۱۳۹۳ش، ص۵۵۴.
- ↑ «ترجمه‌های پاینده و رهنما از قرآن تجدید چاپ شود»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، انتشار: ۳۰ شهریور ۱۳۹۰ش، بازدید: ۱۹ آبان ۱۴۰۳ش.
- ↑ خرمشاهی، بهاالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، ناهید، دوستان، ۱۳۹۳ش، ص۵۵۴.
- ↑ حلبی، علی اصغر، «رهنما، زین العابدین»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۲۰، ذیل مدخل.
- ↑ حلبی، علی اصغر، «رهنما، زین العابدین»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۲۰، ذیل مدخل.
- ↑ حلبی، علی اصغر، «رهنما، زین العابدین»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۲۰، ذیل مدخل.
- ↑ حلبی، علی اصغر، «رهنما، زین العابدین»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۲۰، ذیل مدخل.
- ↑ حلبی، علی اصغر، «رهنما، زین العابدین»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۲۰، ذیل مدخل.