محدوده رابطه جنسی با همسر و آیه ۲۲۳ سوره بقره
با توجه به آیه ۲۲۳ سوره بقره: ﴿نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ﴾آیا مرد می‌تواند در قبل یا دبر زن نزدیکی کند؟
کلمه «أَنَّى» مشترک بین مکان، زمان و کیفیت است. اگر «أَنَّى» به معنای زمانی باشد، معنای آیه این می‌شود که در هر زمانی همبستری با زنان حلال است مگر در موارد خاص مانند ایام عادت ماهانه، روزه‌دار بودن و ... . اگر «أَنَّى» به معنای کیفی باشد، معنای آیه این است که کیفیت و شیوه زناشویی هر گونه باشد، ایرادی ندارد. در این دو معنا نمی‌توان جواز همبستری از دبر را از این آیه استفاده کرد. اگر کلمه «أَنَّى» به معنای مکانی باشد، بدان معناست که همبستری با زنان از قُبل و دُبر جایز است و می‌توان برای جواز این کار به این آیه استناد کرد.
متن آیه
| ﴿ | نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ مُلَاقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ
زنان شما، محل بذرافشانی شما هستند؛ پس هر زمان که بخواهید، می‌توانید با آنها آمیزش کنید. و اثر نیکی برای خود، از پیش بفرستید! و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مؤمنان، بشارت ده! بقره:۲۲۳ |
﴾ |
معنای أنی
کلمه «انّی» چند معنا دارد: ۱. ظرف مکان: هر کجا، از هر کجا. گاهی هم پرسشی می‌آید مانند: کجا و از کجا.[۱] ۲. ظرف زمان: هر وقت، هر زمان، در هر موقعی. گاهی هم پرسشسی می‌آید مانند کی، چه وقت، چه زمان. [۲] ۳. کیفیت و چگونگی[۳] (ابنقتيبه، عبدالله بن مسلم، تأويل مشكل القرآن، بیروت، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، ۱۴۲۳ق، ص۲۸۰. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى - تهران، چاپ: دوم، ۱۳۷۵ش، ص۱۳۶. راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت ، دار الشامية، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۹۵. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۶۷.)
کلمه «أَنَّى» مشترک لفظی است، با قرینه معنای آن مشخص می‌شود. اگر به معنای زمانی باشد معنای آیه ۲۲۳ سوره بقره این می‌شود که در هر زمانی همبستری با زنان حلال است مگر در موارد خاص مانند ایام عادت ماهانه، روزه‌دار بودن و ... . اگر «أَنَّى» به معنای کیفی باشد معنای آیه این است که کیفیت و شیوه زناشویی هر گونه باشد ایرادی ندارد. در این دو معنا نمی‌توان جواز همبستری از دبر را از این آیه استفاده کرد. اگر کلمه «أَنَّى» به معنای مکانی باشد، بدان معناست که همبستری با زنان از قبل و دبر جایز است و می‌توان برای جواز این کار به این آیه استناد کرد.
دلایل زمانی و کیفی بودن «أَنَّى»
زمانی بودن آیه قبل
آیه قبل در مورد زمان نزدیکی با زنان است (ممنوعیت زمان نزدیکی در ایام عادت و جواز آن در غیر ایام عادت) این آیه هم مربوط به زمان است.
شأن نزول آیه
آیه ۲۲۳ سوره بقره درباره عقیده‌های ناصحیح یهود درباره کیفیت آمیزش و مسائل زناشویی می‌باشد و به همین مناسبت نازل شده است. اختلاف در کیفیت زناشویی و افراط و تفریط‌ها، سبب شد که برخی از مسلمانان از محضر پیامبر اکرم(ص) در این باره سؤال کنند که در پاسخ آنها این آیه نازل شد. [۴]
معنای کشتزار
«حرث» به معنای کشتزار است و آیه زن را به کشتزار تشبیه کرده است که دانه را پرورش و رشد می‌دهد و کشتزار بودن زن تنها در صورتی است که همبستری از قبل باشد تا زن حامله شود و بچه را تربیت کند.[۵]
در روایتی حضرت امام صادق(ع) می‌فرماید: «این آیه در طلب فرزند است و امام باقر(ع) می‌فرماید: این آیه در مورد نزدیکی از قُبل است.[۶]
دلایل مکانی بودن «أَنَّى» و جواز همبستر از دُبر
لفظ «أَنَّى» به معنای مکان است چنانچه گفته هر جا و هر مکانی خواستی بنشین. کلمه حرث نیز به معنای قبل نیست تا گفته شود همبستری از دبر جایز نیست. در روایت معتبری نیز امام صادق(ع) همبستری از دبر را برای شوهر جایز دانسته است. [۷]
استدلال بر آیه ۲۲۳ سوره بر جایز نبودن همبستری مرد با زن از دبر درست نیست و دلایلی که بر جایز نبودن آورده می‌شود، قابل خدشه است.
- برخی می‌گویند حرث به معنای محل تولید و پرورش است و دبر را نمی‌توان حرث دانست. اگر این معنا درست باشد، همبستری با زنان حامله، یائسه، زنان نازا هم باید جایز نباشد، چون در اینموارد فرزندآوری نیست.[۸]
- جمله: ﴿فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ﴾(بقره:۲۲۲) به معنای همبستر از فرج نیست تا گفته شود در آیه 223 نیز مراد همبستری از قُبل است. آیه بدان معناست که با زنان از آن جهت که شرع اجازه داده است، همبستر شوید. هر نوع همبستری چه از قُبل و چه از دُبر را می‌توان از این جمله استفاده کرد.[۹]
- ارتباط آیه ۲۲۲ سوره بقره به بحث حرمت همبستری در زمان حیض، نمی‌تواند دلیل بر زمانی بودن «انی شئتم» باشد. بحث حرمت حیض مطلبی است و بحث استفاده‌های حلال از زن مطلبی دیگر و دلیل حرمت همبستری در ایام ماهانه، مورد اذیت قرار گرفتن زن به خاطر برخی مسایل می‌باشد و نمی‌توان آن را به دیگر موارد سرایت داد.[۱۰]
اصل بر مباح بودن هر نوع همبستری است و آیه ۲۲۳ سوره بقره دلالتی بر عدم جواز از دُبر را ندارد. [۱۱]
منابع
- ↑ ابن قتيبه، عبدالله بن مسلم، تأويل مشكل القرآن، بیروت، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، ۱۴۲۳ق، ص۲۸۰. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى - تهران، چاپ: دوم، ۱۳۷۵ش، ص۱۳۵. راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت ، دار الشامية، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۹۵. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى - تهران، چاپ: دوم، 1375ش، ص135. راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت ، دار الشامية، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۹۵. مصطفوى، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ آدرس
- ↑ طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۵۶۴. فیض کاشانی، محمد محسن، التفسير الأصفى، بی‌جا، مركز النشر التابع لمكتب الإعلام الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۱۸ق/ ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۰۶ و ص۲۵۴.
- ↑ قرشي، علي اكبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتاب الاسلامية، ۱۳۵۲ش، ج۱، ص۱۳۴.
- ↑ حر عاملی، محمدحسن، وسائل الشیعه، قم، انتشارات آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۱۴۳ و ۱۴۴.
- ↑ سیوری، مقداد بن عبد الله، كنز العرفان في فقه القرآن، تهران، المكتبة الرضوية، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۲۹. جرجانی، تفسير شاهي(توضيح آيات الأحكام)، مترجم: اشراقي، تهران، انتشارات نويد، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۳۷۵.
- ↑ بلاغی نجفی، محمد جواد، آلاء الرحمن في تفسير القرآن، مطبعة العرفان/ صيداء، ۱۳۵۲ق/۱۹۳۳م، ج۱، ص۱۹۹.
- ↑ طوسی، محمد بن الحسن، التبيان في تفسير القرآن، تحقيق : تحقيق وتصحيح : أحمد حبيب قصير العاملي، مكتب الإعلام الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۲. راوندی، سعید بن هبه الله، فقه القرآن، تحقيق : السيد أحمد الحسيني، قم، مكتبة آية الله العظمى النجفي المرعشي، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۴۰.
- ↑ طباطبائی، محمد حسین، الميزان فی تفسیر القرآن، ، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، ج۲، ص۲۱۲.
- ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، متشابه القرآن ومختلفه، تهران، مكتبة البو ذر جمهري، ۱۳۲۸ش، ج۲، ص۱۹۳.