امام علی(ع) و فتح ایران

سؤال

آیا امام علی(ع) با فتح ایران موافق بود؟

سخنی از امام علی(ع) وجود ندارد که دلالت کند که او با فتح ایران موافق یا مخالف بوده است. سیره امام علی(ع) نسبت به فتح ایران، عدم شرکت در آن، و گاه مشورت دادن به خلیفه وقت بوده است.^{^{[نیازمند منبع]}}

سیاست امام علی(ع) در دوران خلفا راجع به فتوحات، سیاست عدم دخالت علنی و قبول نکردن مسئولیت در میدان جنگ و سیاست بود؛ ولی از آنجا که در دوران خلیفه دوم «عمر» فتوحات گسترده بوده و عمر تمایل شدیدی داشت که با امام علی(ع) مشورت کند، سزاوار نبود که جامعه اسلامی از ارشادات امام بهره‌مند نشود. فلذا امام به خاطر مصالح اسلام و مسلمین او را راهنمایی می‌کرد.^[۱]

عمر بن خطاب، خلیفه دوم مسلمانان، در ابتدا تصمیم داشت فرماندهی سپاه اسلام را بر عهده بگیرد.^[۲] اما امام علی(ع)‌ با این عمل مخالفت کرد و او را برحذر داشت.^[۳]

برخی نقل کرده‌اند که خلیفه در ابتدا فرماندهی سپاه را به امام علی(ع) پیشنهاد داد و ایشان از پذیرش این مسئولیت امتناع کرد.^[۴]

امام علی(ع) شخصاً در فتوحات شرکت نکرد، چون خلیفه و خلافت او را نامشروع می‌دانست. ولی اینکه خلفا از ارشادات امام بهره می‌جستند امر غیرقابل انکاری است و امام در جنگ جسر علی‌رغم اینکه خلیفه مایل بود، امام شرکت کند، همکاری نکرد.^[۵]

ایران در زمان خلافت عمر فتح شد و بخش‌های عمده آن در اختیار مسلمانان قرار گرفت. خراج بر سرزمین‌های فتح شده وضع گردید و دیوان پرداخت حقوق از بیت المال ایجاد شد. آنچه مسلم است، پیشنهاد وضع خراج از سوی علی بن ابی طالب ارائه و مورد تأیید خلیفه قرار گرفت. اما این پیشنهاد فوائد فراوانی در پی داشت، که یکی از آنها جلوگیری از یک فاجعه انسانی گسترده به نام برده‌داری در دنیای اسلام بود، که کمتر مورد توجه مورخان و محققان قرار گرفته است.^[۶]

مطالعه بیشتر

روابط امام علی و خلفا به روایت نهج البلاغه، حسین رجبی.

منابع

↑ کامل ابن اثیر، ج۲، ص۱۸۱؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹۴۵؛ سیره پیشوایان، ص۷۴؛ تاریخ خلفا، رسول جعفریان، ص۲۰۸.
↑ محمودآبادی، «تاریخ‌نگاران و رویداد قادسیه»، ص۲۵.
↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه۱۴۶، ص۲۰۳.
↑ احمد عادل کمال، القادسیة، ص۱۵.
↑ مسعودی، مروج الذهب، ترجمه پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۳۷۷.
↑ ذاکری، علی اکبر، «امام علی و ایرانیان: دولت کریمه و رفتار کریمه»، دوهفته‌نامه پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

[1] کامل ابن اثیر، ج۲، ص۱۸۱؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹۴۵؛ سیره پیشوایان، ص۷۴؛ تاریخ خلفا، رسول جعفریان، ص۲۰۸.

[2] محمودآبادی، «تاریخ‌نگاران و رویداد قادسیه»، ص۲۵.

[3] نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه۱۴۶، ص۲۰۳.

[4] احمد عادل کمال، القادسیة، ص۱۵.

[5] مسعودی، مروج الذهب، ترجمه پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۱۳۷۷.

[6] ذاکری، علی اکبر، «امام علی و ایرانیان: دولت کریمه و رفتار کریمه»، دوهفته‌نامه پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]