محدوده رابطه جنسی با همسر و آیه ۲۲۳ سوره بقره
با توجه به آیه ۲۲۳ سوره بقره: ﴿نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ﴾آیا مرد می‌تواند در قبل یا دبر زن نزدیکی کند؟
قرآن کریم زنان را به کشتزار (حَرث) تشبیه کرده است. برخی از این تشبیه اینطور برداشت کرده‌اند که می‌توان هرگونه از زنان بهره جنسی برد. مفسران با این تفسیر مخالفت کرده‌اند. برخی گفته‌اند آیه در مقام بیان کیفیت آمیزش نیست و چیزی در رابطه شکل بهره‌مندی جنسی بیان نکرده است. برخی هم گفته‌اند تنها مقصود بهره‌ای است که از آن راه فرزند متولد می‌شود یعنی قُبُل و نه دُبُر.
مطلق بودن آیه
آیه ۲۲۳ سوره بقره درباره عقیده‌های ناصحیح یهود درباره کیفیت آمیزش و مسائل زناشویی می‌باشد و به همین مناسبت نازل شده است.[۱]در تفسیر مجمع البیان آمده است: «مالك به‌اين آيه استدلال كرده است بر جواز آميزش از غير راه طبيعى با زنان در حال حيض»[۲] اختلاف در آیین و افراط و تفریط‌ها، سبب شد که برخی از مسلمانان از محضر پیامبر اکرم(ص) در این باره سؤال کنند که در پاسخ آنها آیات یاد شده نازل شد.
خداوند متعال می‌فرماید: ﴿نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ ۖ ...؛ زنان شما، محل بذرافشانى شما هستند؛ پس هر زمان كه بخواهيد، میتوانيد با آنها آميزش كنيد.﴾(بقره:۲۲۳)
معنای أنی
کلمه «انّی» در آیه مذکور چند معنا دارد:
۱. هر گاه کی (متی). ۲. کجا، از کجا (این من ایْنَ). ۳. چگونه (کیف)
۲. در قرآن کریم نیز کلمه «انّی» در معانی مختلف به کار رفته است.
در آیه ۲۲۳، سوره بقره، در کلمه «انّی» میان مفسران اختلاف است. برخی این کلمه را به زمان معنا کرده‌اند و برخی آن را به مکان معنا نموده‌اند.
از آن جا که این کلمه مشترک لفظی است و در مشترک لفظی نیاز به قرینه معینه دارد، اگر قرینه وجود داشت معنا مشخص می‌شود وگرنه کلام مبهم خواهد بود. ممکن است گفته شود چون آیه قبل در مورد زمان نزدیکی با زنان است (ممنوعیت زمان نزدیکی در ایام عادت و جواز آن در غیر ایام عادت) این هم مربوط به زمان است.
معنای کشتزار
آیه مذکور زن را به کشتزار تشبیه کرده است و کشت تنها از قُبل صورت می‌گیرد، این قرینه دوم است که مراد در این‌جا زمان است، ولی از آن جا که آیه درصدد بیان یک حکم فقهی است باید حتماً به روایات مراجعه کرد و آنچه امام مبین(ع) در این باره فرموده است پذیرفت.[۳]
در روایتی حضرت امام صادق(ع) می‌فرماید: «این آیه در طلب فرزند است، و امام باقر(ع) می‌فرماید: این آیه در مورد نزدیکی از قُبل است.[۴]
به سبب تعدد و اختلاف روایات، نظرات فقها نیز در این باره متفاوت است. بر اساس برخی روایات اسلامی دخول از دُبر کراهت دارد، چنان‌که ابوبصیر از حضرت امام صادق(ع) درباره مردی که از دُبر با زنش نزدیکی می‌کرد سؤال کرد: امام(ع) فرمود: این کار کراهت دارد، از نزدیکی کردن از دُبر زنان بپرهیزید و فرمود معنای آیه ﴿نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ ۖ﴾ یعنی هر ساعتی که خواستید، می‌باشد…[۵]
دخول از دُبر بنا به فتوای مراجع تقلید کراهت شدید دارد و احتیاط اجتناب از آن است.[۶]
مطالعه بیشتر
۱. ناصر مکارم شیرازی و دیگران، نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۷، ج۲، ص۹۶.
۲. مرحوم طبرسی، مجمع البیان، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۳۲۰.
۳. محمد حسین طباطبایی، المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۲۲۱.
منابع
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۳۷۹ ق، ج۱ ص۳۲۰.
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۳۱۰
- ↑ قریشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۳۴.
- ↑ حر عاملی، محمدحسن، وسائل الشیعه، قم، انتشارات آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۲۰، ص۱۴۳ و ۱۴۴.
- ↑ عیاشی، محمد بن مسعود بن عیاش، تفسیر عیاشی، تهران، مکتبه العلمیه الاسلامیه، بی تا، ج۱، ص ۱۱۰.
- ↑ موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، قم، دارالکتب العلمیه اسماعیلیان، بی تا، ج۱، ص۵۲.