ارتباط اهل برزخ با اهل دنیا
آیا اهل برزخ با اهل دنیا ارتباط دارند؟
روایات مختلفی در ملاقات ارواح مومنان و کافران در برزخ با اهل دنیا نقل شده است که در کتاب کافی از مهم‌ترین منابع حدیثی شیعه، باب جداگانه‌ای به آن اختصاص داده شده است.[۱]
عالمان شیعه براساس روایات معتقدند توفیق دیدار، با توجه به جایگاه مؤمن و کافر متفاوت است. اگر دیدار با اهل دنیا، سبب خشنودی و کمال مؤمن باشد، دفعات بیشتری می‌تواند به ملاقات آن‌ها بیاید و در مورد کافر این موضوع متفاوت است.[۲] از امام صادق(ع) نقل شده، وقتی مؤمن به دیدار اهلش می‌آید، تنها کارهایی را می‌بیند که سبب رضایت و خشنودی اوست اما کارهایی که سبب ناراحتی او می‌شود، از او پوشیده می‌گردد اما کافر وقتی به دیدار اهلش می‌آید، آنچه را می‌بیند باعث ناراحتی‌اش می‌شود، ولی کارهایی که باعث خوشحالی او می‌شود، از او پنهان می‌گردد.[۳]
روایات متعددی به ارتباط برزخیان با اهل دنیا اشاره کرده‌اند:
- پیامبر اسلام(ص) به مسلمانان توصیه کرده که برای مردگان خود هدیه (صدقه و دعا) بفرستند. براساس این حدیث ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا می‌آیند، چنین خطاب می‌کنند «از آن اموالی که در دست ما بود و حالا در دست شما است و عذاب و حساب آن بر ماست، مهربانی کنید به درهمی، قرص نانی، لباسی».[۴]
- امام صادق(ع): روح هیچ مومن و کافری نیست مگر اینکه موقع غروب خورشید به نزد خانواده‌اش می‌آید. مومن وقتی اعمال صالح اقوامش را می‌بیند، خداوند را شکر می‌کند. کافر وقتی کارهای نیک خانواده‌اش را می‌بیند، تنها حسرت می‌خورد.[۵]
- امام موسی کاظم(ع) گفته‌اند که شخص مرده، خانواده خود را می‌بیند. این دیدن براساس جایگاه شخص، در ایام مختلف سال می‌تواند واقع می‌شود.
- ٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَيِّتِ يَزُورُ أَهْلَهُ قَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فِي كَمْ يَزُورُ قَالَ فِي الْجُمْعَةِ وَ فِي الشَّهْرِ وَ فِي السَّنَةِ عَلَى قَدْرِ مَنْزِلَتِهِ فَقُلْتُ فِي أَيِّ صُورَةٍ يَأْتِيهِمْ قَالَ فِي صُورَةِ طَائِرٍ لَطِيفٍ يَسْقُطُ عَلَى جُدُرِهِمْ وَ يُشْرِفُ عَلَيْهِمْ فَإِنْ رَآهُمْ بِخَيْرٍ فَرِحَ وَ إِنْ رَآهُمْ بِشَرٍّ وَ حَاجَةٍ حَزِنَ وَ اغْتَم[۶]