وحدت مسلمانان از دیدگاه قرآن

سؤال

كدام آيات و در چه سوره‌هايي در قرآن كريم مسلمانان را تشويق به وحدت مي‌كند؟

پيش از شرح و تفسير آيات نكته‌اي درباره « وحدت» بيان مي شود.

درقرآن كريم واژه «وحدت‌» بكار نرفته است بلكه از واژه‌هاي «اعتصام‌» و «امت واحد» استفاده شده است كه درهمه آن‌ها مسلمانان را به داشتن وحدت تشويق مي‌كند. آن آيات عبارتند از :

۱ـ ﴿واعتصموا بحبل الله جميعاً و لا تفرّقوا و اذكروا نعمه الله عليكم اذ كنتم اعداء فاَلّف بين قلوبكم فاصبحتم بنعمته اخواناً﴾ و همگي به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراكنده نشويد؛ و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد آنگاه كه دشمنان (يكديگر) بوديد، پس ميان دلهاي شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شديد.

۲ـ ﴿و لا تكونوا كالذين تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البيّنات﴾ و چون كساني مباشيد كه پس از آن‌كه دلايل آشكار برايشان آمد، پراكنده شدند و با هم اختلاف پيدا كردند.

۳ـ ﴿حتي اذا فشلتم و تنازعتم في الامر و عصيتم من بعد ما اراكم ما تحبون منكم من يريد الدنيا و منكم من يريد الاخره﴾ تا آن‌كه سست شديد و دركار (جنگ و بر سر غنايم) با يكديگر به نزاع پرداختيد؛ و پس از آن‌كه آنچه را دوست داشتيد (يعني غنايم را) به شما نشان داد، نافرماني نموديد. برخي از شما دنيا را و برخي از شما آخرت را مي‌خواهد.

۴ـ ﴿يا ايها الذين آمنوا خذوا حذركم فانفروا ثبات اونفروا جميعاً﴾ اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، (در برابردشمن) آماده باشيد (= اسلحه خود را برگيريد) و گروه گروه (به جهاد) بيرون رويد يا به طور جمعي روانه شويد.

۵ـ ﴿‌ان الذين فرّقوا دينهم و كانوا شيعاً لست منهم في شيء﴾ كساني كه دين خود را پراكنده ساختند و فرقه فرقه شدند، تو هيچ گونه مسؤول ايشان نيستي.

۶ـ ﴿و لو أراكم كثيراً و لتنازعتم في الامر﴾ و اگر ايشان را (= سپاه دشمن) به تو بسيار نشان مي‌داد قطعاً سست مي‌شديد و حتماً در كار (جهاد) منازعه مي‌كرديد.

۷ـ ﴿و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحكم﴾ و با هم نزاع مكنيد كه سست شويد و مهابت شما از بين برود.

۸ـ ﴿و قاتلوا المشركين كافّه كما يقاتلونكم كافه﴾ و همگي با مشركان بجنگيد، چنانكه آنان همگي با شما مي‌جنگند.

۹ـ ﴿و انّ هذا امتكم امه واحده و انا ربكم فاعبدون﴾ اين است امت شما كه امتي يگانه است، و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستيد.

۱۰ـ ﴿و انّ امتكم امه واحده و انا ربكم فاتقون﴾ و در حقيقت، اين امت شماست كه امتي يگانه است، و من پروردگار شمايم؛ پس از من پروا داريد.

۱۱ـ ﴿و لا تكونوا من المشركين من الذين فرقوا دينهم و كانوا شيعاً﴾ و از مشركان مباشيد: از كساني كه دين خود را قطعه قطعه كردند و فرقه فرقه شدند.

۱۲ـ ﴿انّ الله يحبّ الذين يقاتلون في سبيله صفّاً كانهم بنيان مرصوص﴾ در حقيقت خدا دوست دارد كساني را كه در راه او صف درصف، چنانكه گوئي بنائي ريخته شده از سرب‌اند جهاد مي‌كند. ‌آيات فوق طبق ترتيب سور شريفه نقل شده است. از جهتي بطور كلّي آيات را به دو دسته عمده مي‌توان تقسيم كرد: يك دسته، آياتي كه تشويق به وحدت مي‌كند و دسته دوّم آياتي كه نهي از اختلاف و تفرقه مي‌كند. علاوه بر كتب تفسير كه بهترين منبع براي مطالعه آيات مي‌باشند، چنانچه در پاورقي به بعضي از آن‌ها اشاره شده.

مطالعه بيشتر

۱. سيد محمود طالقاني، وحدت و آزادي، چاپ مهرماه ۱۳۶۱، انتشارات ميعاد فرهنگي آيت الله طالقاني.

۲. آيت محمد باقر حكيم، وحدت اسلامي از ديدگاه قرآن و سنّت، ترجمه عبدالهادي فقيهي زاده، چاپ مؤسسه فرهنگي انتشارات تبيان، چاپ اوّل، ۱۳۷۷.