اعتبار زیارت عاشورا

سؤال

اعتبار زیارت عاشورا از دیدگاه شیعه چگونه است؟ و چه ثواب و فضیلتی دارد؟

درگاه‌ها

مصدر اصلی زیارت عاشورا

مصدر اصلی این زیارت‌نامه، دو کتاب معتبر؛ یعنی «کامل الزیارات» تالیف جعفر بن محمد بن قولویه قمی و «مصباح المتهجد» تالیف شیخ طوسی (رضوان‌الله‌تعالی‌) است و این دو بزرگوار، تقریباً با شش سند این زیارت را نقل کرده‌اند ، که در ادامه بیان خواهد شد :

سند شیخ طوسی با دو طریق نقل شده است :

• طریق اول: صالح بن عقبه عن علقمة بن محمد عن ابی‌جعفر (علیه‌السلام)

• طریق دوم: سیف بن عمیره عن علقمة بن محمد عن ابی‌جعفر (علیه‌السلام)

به گفته سید موسی شبیری زنجانی، حدیث‌شناس و رجال‌شناس شیعه، علمای امامیه درباره وثاقت سند زیارت عاشورا اجماع دارند و همه آنها اصل زیارت عاشورا را امری قطعی و مسلم می‌دانند.آیت‌الله شبیری همچنین معتقد است علاوه بر تأییدات غیبی که زیارت عاشورا دارد، سند نقل شده در کتاب مصباح المتهجد سندی صحیح است.او از دو طریق صحت این سند را تبیین می‌کند.آیت‌الله میرزا جواد تبریزی نیز معتقد است که زیارت عاشورا نیازی به بررسی سندی ندارد؛ زیرا این زیارت، مشهور و جزو شعارها و باورهای شیعه شده است و مضامین آن نیز در روایات صحیح وجود دارد.

زیارت عاشورا در کتاب کامِلُ‌الزیاراتنوشته ابن‌قولویه در قرن چهارم هجری نقل شده است. در این کتاب، متن زیارت عاشورا از امام باقر(ع) نقل شده است.به گفته ابوالمعالی کلباسی، از مجتهدان قرن سیزدهم هجری که شرحی بر زیارت عاشورا نگاشته، شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، این زیارت را با سندی دیگر از امام باقر(ع) نقل کرده است.

سند ابن قولویه

مرحوم ابن قولویه در کتاب «کامل الزیارات» نیز در سند اصل زیارت عاشورا می‌نویسد:

علقمة بن محمّد حضرمی می‌گوید: محضر مبارک ابی جعفر (امام باقر) (علیه‌السّلام) عرض کردم: دعائی به من تعلیم فرمائید که در آن روز وقتی از نزدیک به زیارت آن حضرت رفتم آن را بخوانم و دعائی یادم دهید که هر گاه از نزدیک به زیارت آن جناب نرفته بلکه از شهرهای دور و پشت بام به آن حضرت اشاره نمایم سلام بدهم آن را بخوانم.

حضرت فرمودند: ‌ای علقمه! بعد از آن‌که با اشاره به آن حضرت سلام دادی و پس از آن، دو رکعت نماز خواندی و هنگام اشاره و پس از خواندن دو رکعت اگر این دعاء و زیارت را که شرحش را برایت می‌گویم خواندی، پس به آنچه فرشتگان زائر آن حضرت دعاء کرده‌اند تو نیز دعاء نموده‌ای و خداوند متعال برای تو هزار هزار حسنه نوشته و هزار هزار گناه محو می‌فرماید و صد هزار هزار درجه مقام و مرتبه تو را بالا برده و تو را از کسانی قرار می‌دهد که با حضرت حسین بن علی (علیهما‌السّلام) شهید شده‌اند و بدین ترتیب در درجه ایشان قرارت می‌دهد و شناخته نمی‌شوی مگر در زمره شهدائی که با آن حضرت شهید شده‌اند و ثواب تمام انبیاء و رسولان و کسانی که زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) را از زمان شهادتش تا به الآن نموده‌اند را برایت می‌نویسد.

حضرت (سلام‌اللَّه‌علیه) به علقمه فرمودند: در زیارت ابا عبد‌الله الحسین روز عاشوراء بگو: السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا اَبَا عبد‌الله السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَةَ اللَّهِ وَ ابْنَ خِیَرَتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِین‌....

• سند روایت ابن قولویه:

آیت الله خویی در این باره می‌فرمایند:ابن‌قولویه روایتی را از معصومین (علیهم‌السّلام) نقل نکرده است؛ مگر این که از افراد موثق از اصحاب ما باشد.

شیخ حر عاملی در این باره می‌فرمایند: جعفر بن محمد بن قولویه به وثاقت روات کامل الزیارات شهادت داده است و تصریح او در اول کتاب کامل الزیارات نسبت به تصریح علی بن ابراهیم رساتر است.

زیارت عاشورا از نظر سندی هیچ مشکلی ندارد و علاوه بر این، زیارت عاشورا از زیارت‌هایی است که تمامی علمای شیعه بلا استثنا در طول تاریخ بر خواندن آن تأکید کرده‌ و خود نیز بر قرائت هر روز آن مواظبت می‌کردند. و روایتی که مورد قبول تمامی علمای شیعه از قدیم الایام تا کنون بوده است، نیازی به بررسی سندی ندارد؛ هر چند که ثابت شد از نظر سندی هم مشکلی ندارد.