رابطه حجاب مشکی و افسردگی

سؤال

آیا حجاب مشکی باعث افسردگی و یا تشدید آن می‌شود؟

ادعا شده که استفاده مکرر از لباس‌هایی با رنگ تیره و سیاه مانند مقنعه و چادر مشکی، می‌تواند به افسردگی و یا تشدید این حالت بینجامد؛ برخی نیز ادعای اثبات علمی این مدعا را کرده‌اند. این سخن به روش تبلیغ تلقینی و القایی، به‌طور صریح، و بدون ارائه هیچ دلیل و مدرک معتبری این تفکر را ترویج نموده است.

استفاده از واژه‌های «مکرر»، «می‌تواند» و «تشدید» می‌تواند بیان کننده چند مطلب باشد:

• ادعا کننده این بحث قبول دارد که اگر استفاده از پوشش و لباس سیاه، مانند چادر مشکی، به‌طور «مکرر» و دایمی نباشد، بلکه فقط در بیرون از منزل و در مواجهه با نامحرم باشد، باعث افسردگی نخواهد بود.

• از کلمه «می‌تواند» فهمیده می‌شود که حتی استفاده مکرر و دایمی از لباس سیاه فقط، به‌طور احتمالی ممکن است به افسردگی منجر شود؛ یعنی این‌گونه نیست که بین پوشش مکرر و دایمی لباس تیره و مشکی و افسردگی رابطهٔ قطعی و لزومی باشد.

• «تشدید» افسردگی با پوشش سیاه یعنی سبب ایجاد افسردگی نیست، بلکه ممکن است بعضی از افرادی که در اثر عوامل دیگر دچار افسردگی شده‌اند، استفاده از لباس مشکی باعث تشدید افسردگی آنها گردد.

بنابراین، این ادعا بیان کننده رابطه‌ای احتمالی بین استفاده مکرر از لباس سیاه و افسردگی است؛ اما برای اثبات این رابطه احتمالی دلیل و مدرک علمی ارائه از کارشناسان قابل اعتماد و پژوهش‌های قابل اطمینان نشده است. اما رد این نظریه در گفتار متخصصینی بیان شده است «این حرف که پوشش تیره بانوان یا آقایان در جامعه دلیل افسردگی است کاملاً سخن غلطی است و هیچ پایه علمی ندارد»؛

برخی نیز تمایل افراد افسرده به پوشش مشکی را دلیل بر این ادعا بیان نموده‌اند که این سخن نیز مانند نظریه قبل فاقد دلیل و مدرک علمی بوده و چنا‌چه این‌گونه باشد و با پژوهش‌های میدانی اثبات شود، این دلیل نهایی و قطعی آن نخواهد بود.

نظر متخصصین و نظریه اسلام در استفاده از رنگ تیره

اگر روان‌شناسان متخصص و متعهد درباره فردی که دچار افسردگی است تشخیص دادند که پوشش سیاه در مورد این فرد خاص باعث تشدید افسردگی او می‌گردد، در چنین موردی عقل و شرع به هیچ‌وجه او را ملزم به استفاده از لباس مشکی نمی‌کنند؛ کما این که درباره افرادی که دچار افسردگی نیستند نیز چنین الزامی وجود ندارد. آنچه که مطرح است این است که براساس یافته‌های روان‌شناسی رنگ‌ها، رنگ مشکی، رنگ صامت و غیرفعال است و استفاده زنان از این رنگ در مقابل نامحرم، باعث آرامش روحی و روانی افراد جامعه می‌گردد و به همین دلیل استفاده از چادر و پوشش مشکی برای بانوان در خارج از منزل و در مقابل نامحرم رجحان و مطلوبیت دارد.

امروزه در روان‌شناسی رنگ‌ها، رنگ مشکی رنگی صامت و غیرفعال است و باعث تحریک و جلب توجه نمی‌شود، و این یک واقعیت مسلم است. در کتاب روان‌شناسی رنگ‌ها دربارهٔ رنگ سیاه گفته شده است که «سیاه نمایانگر مرز مطلق است»؛ بنابراین، فردی که در مقابل نامحرم و در بیرون منزل، از حجاب مشکی استفاده می‌کند با این کار، مرز مطلق و کاملی بین خود و افراد نامحرم ایجاد می‌نماید. وقتی که خانمی در بیرون منزل از چادر مشکی استفاده می‌کند، خواهان این مسپله است که نامحرم حق ندارد به این حریم نزدیک شود؛ زیرا این حریم، حریم حیا و عفت است، نه جای بی‌حیایی و هرزگی و هوس‌بازی؛

هم‌چنین در روان‌شناسی رنگ‌ها آمده است که سیاه به معنای «نه» بوده و نقطهٔ مقابل «بله» یعنی رنگ سفید است؛ بنابراین، وقتی بانوان در مقابل نامحرم از حجاب مشکی استفاده می‌کنند، در واقع می‌خواهند به او «نه» بگویند؛ از نظر روانی نیز وقتی انسان پارچهٔ مشکی را می‌بیند، دیگر چندان رغبتی برای نگاه کردن ندارد و خودبه‌خود نظر را برمی‌گرداند.

با توجه به رنگ حجاب قرآنی، خمار و جلباب آن‌گونه که از شواهد لغوی، حدیثی و تاریخی استنباط می‌گردد، مشکی بوده است؛ و با توجه به نظر روان‌شناسی، رنگ مشکی رنگی صامت و غیرفعال است و این ویژگی در تأمین فلسفه حجاب بانوان نقش بسیار مؤثری دارد.