پیش نویس:واقعه غدیر در کتاب‌های تاریخی

سؤال

کتاب‌های تاریخی که درباره واقعه غدیر سخن گفته‌اند،‌ کدام منابع هستند؟

درگاه‌ها

اسناد غدیر در معتبرترین و قدیمی ترین کتب اهل تسنن و تشیع

اسناد حدیث غدیر در معتبرترین و قدیمی­ ترین کتاب­‌های اهل‌سنت و شیعه وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد.

حدیث غدیر از نظر سند متواتر است و به بیش از سیصد طریق از صد و شصت صحابه پیامبر و هشتاد و شش نفر از تابعین روایت شده است.

متن کامل حدیث غدیر به همراه خطبه­‌ی پیامبر اعظم (صلّی­ الله علیه و آله) در غدیر خم، به سند صحیح و معتبر در کتاب­‌های شیعه آمده است و بخش­‌هایی از آن به نقل از اسامة بن زیاد در منابع اهل‌سنت وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد.

منابع اهل سنت درباره غدیر

برخی از معتبرترین و قدیمی‌ترین کتاب‌های اهل‌سنت که حدیث غدیر را نقل کرده­‌اند، عبارت است از:

تمثال نمادین واقعه غدیر

1. صحیح مسلم 261 ﻫ . ق،

2. صحیح­ اِبن حبّان 354 ﻫ . ق،

3. سنن بزاز 292 ﻫ . ق، معروف به مسند البزّاز،

4. سنن ترمزی 295 ﻫ . ق،

5 . سنن ابن ماجه­‌ی قزوینی 273 ﻫ . ق،

6 . المستدرک علی الصحیحین: حاکم نیشابوری 405 ﻫ . ق،

7. مسند الصّحابه: رویانی 397 ﻫ . ق،

8 . انساب الاشراف: بلاذری 279 ﻫ . ق،

9. الکنی والاسمء: محمدبن احمدبن حماد دولابی 320 ﻫ . ق،

10. مسند احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق،

11. فضائل الصحابة: احمدبن حنبل 241 ﻫ . ق،

12. خصائص امیرالمؤمنین: نسایی 303 ﻫ . ق،

13. مشکل الآثار: ابوجعفر احمد طحاوی 321 ﻫ . ق،

14. المعجم الکبیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق،

15. امالی محاملی 330 ﻫ . ق،

16. المصنّف: عبدالرزاق صنعانی 211 ﻫ . ق،

17. التاریخ الکبیر: بخاری 256 ﻫ . ق،

18. ریاض النفوس: عبدالله­ بن محمد مالکی مغربی 449 ﻫ . ق،

19. صحیح ابن خزیمة 311 ﻫ . ق،

20. الموفقیات: زبیربن بکار 256 ﻫ . ق،

21. کتاب الکنی: بخاری 256 ﻫ . ق،

22. موضح أوهام الجمع والتفریق: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق،

23. الذریة الطاهره: ابوبشر دولابی 310 ﻫ . ق،

24. تلخیص المتشابه فی الرسم: خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق،

25. تفسیر طبری 310 ﻫ . ق جامع البیان فی تفسیر القرآن،

26. الکامل فی الرجال: ابن عدی جرجانی 364 ﻫ . ق،

27. الفتوح: اِبن اعثم کوفی 314 ﻫ . ق،

28. مناقب الائمة: باقلانی 403 ﻫ . ق،

29. الغریبین: هروی 224 ﻫ . ق،

30. عقد الفرید: ابن عبد ربّه اندلسی 328 ﻫ . ق،

31. الجرح والتعدیل: ابن ادریس رازی 327 ﻫ . ق، ابن ابی حاتم،

32. الامامة والسیاسة: ابن قتیبه‌­ی دینوری 276 ﻫ . ق،

33. المعارف: ابن قتیبه­‌ی دینوری،

34. ثمار القلوب: ثعالبی 429 ﻫ . ق،

35. شرف النبی(صلی­الله علیه و آله): خرگوشی 406 ﻫ . ق،

36. الاستیعاب: ابن عبدالبرّ 463 ﻫ . ق،

37. اخبار اصبهان: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق،

38. تاریخ بغداد خطیب بغدادی 463 ﻫ . ق،

39. شواهد التنزیل: حافظ حسکانی بعد 407 ﻫ . ق،

40. تفسیر ثعلبی 427 ﻫ . ق،

41. المصنف: ابن ابی شیبه 335 ﻫ . ق،

42. اسباب النزول: واحدی نیشابوری 468 ﻫ . ق،

43. امالی احمدبن حسین زیدی 411 ﻫ . ق،

44. کتاب الشفء: قاضی عیاض 554 ﻫ . ق،

45. التمهید قاضی ابوبکر باقلانی 403 ﻫ . ق،

46. مناقب ابن مردویة 352 ﻫ . ق،

47. حیلة الاولیء: ابونعیم اصفهانی 430 ﻫ . ق،

48. مناقب امیرالمؤمنین: ابن مغازلی 483 ﻫ . ق،

49. مصابیح السّنّة: بغوی 516 ﻫ . ق،

50 . تاریخ دمشق: ابن عساکر 577 ﻫ . ق،

51 . صفة الصفوه: سبط اِبن جوزی 597 ﻫ . ق،

52 . الامالی: ابن الشجری 499 ﻫ . ق،

53 . المعجم الصغیر: ابوالقاسم طبرانی 360 ﻫ . ق،

54 . المسند عبدبن حمید 249 ﻫ . ق،

55 . جمهرةاللغة: ابن درید عضدی بصری 321 ﻫ . ق،

56 . مسند ابویعلی الموصلی،

57 . مسند ابن راهویه مروزی 327 ﻫ . ق،

58 . مسند ابن ابی عاصم 287 ﻫ . ق معروف به کتاب السّنة،

59 . مسند الکبیر: ابوالعباس شیبانی نسوی 303 ﻫ . ق،

60 . تذکره الخواص: سبط ابن جوزی 597 ﻫ . ق،

61 . جامع الاصول: ابن اثیر جزری 606 ﻫ . ق،

62 . تفسیر فخر رازی 606 ﻫ . ق،

63 . کفایة الطالب: گنجی شافعی 658 ﻫ . ق،

64 . الریاض النضره: محب الدین طبری 694 ﻫ . ق،

65 . فرائد السّمطین: حموینی 722 ﻫ . ق،

66 . مسند الفردوس: ابن شیرویه دیلمی 509 ﻫ . ق،

67 . فضائل الصحابة: سمعانی 562 ﻫ . ق،

68 . الرّد علی الحرقوصیّه: ابن جریر طبری 310 ﻫ . ق،

69 . الاعتصام: ابومحمد شاطبی 590 ﻫ . ق،

70. الشذرات الذهبیة: ابن طولون 270 ﻫ . ق،

71. النقض علی العثمانیة: جاحظ 255 ﻫ . ق،

72. طرق حدیث الغدیر: عبیدالله انباری واسطی 356 ﻫ . ق،

منابع شیعه درباره غدیر

برخی از معتبرترین و قدیمی­ ترین کتاب‌­های شیعه که حدیث غدیر را نقل کرده­‌اند، عبارت است از :

1. الکافی: محمدبن یعقوب کلینی 328 ﻫ . ق ،

2. قرب الإسناد: ابوالعباس حمیری 310 ﻫ . ق،

3. تفسیر عیاشی 320 ﻫ . ق،

4. تفسیر علی ­بن ابراهیم قمی 307 ﻫ . ق ،

5 . مروج الذهب: مسعودی 346 ﻫ . ق ،

6 . صحیفة الرضا(علیه السلام): امام علی ­بن موسی، 203 ﻫ . ق ،

7. تحف العقول: ابن شعبه حرانی، 335 ﻫ . ق ،

8 . عیون اخبارالرضا(علیه السلام): شیخ صدوق. 381 ﻫ . ق ،

9. الخصال: شیخ صدوق،

10.معانی الاخبار: شیخ صدوق،

11. أمالی: شیخ صدوق،

12. الشافی فی الامامة: سیّد مرتضی 436 ﻫ . ق،

13. رجال کشّی قبل 350 ﻫ . ق،

14. عیون المعجزات: حسین ­بن عبدالوهاب بعد 448 ﻫ . ق،

15. أمالی: طوسی 460 ﻫ . ق،

16. أمالی: شیخ مفید 413 ﻫ . ق،

17. الاختصاص: شیخ مفید

18. الارشاد: شیخ مفید،

19. دلائل الامامة: ابوجعفر طبری،

20. الاحتجاج: طبرسی 522 ﻫ . ق ،

21. مناقب ابن شهرآشوب 588 ﻫ . ق،

22. کشف الغمة: محقق اربلی 694 ﻫ . ق،

23. تفسیر مجمع البیان: ابوعلی طبرسی،

24. اعلام الوری: ابوعلی طبرسی 520 ﻫ . ق،

25. تقریب المعارف: ابوالصّلاح حلبی بعد از 374 ﻫ . ق،

26. کتاب الغیبة: اِبن ابی زینب نعمانی 342 ﻫ . ق.