حدیث شستن کودکان از چربی غذایی که خورده‌اند
آیا این روایت معتبر است: «كودكان خود را از چربی غذایی که خورده‌اند بشویید و پاكيزه كنيد؛ زیرا شيطان‌ها چربی مانده غذا را آن را می‌بویند و کودک در حال خواب می‌ترسد.»
سفارش به شستن کودکان از چربی غذایی که خورده‌اند، محتوای روایتی است که در کتاب‌های علل الشرائع، عیون اخبار الرضا(ع) و خصال ذکر شده و بر اساس آن، شیطان‌ها چربی مانده غذا را بو می‌کشند و این، باعث می‌شود کودکان در حال خواب بترسند.
این روایت که با دو سند ذکر شده، ضعیف شمرده شده است. دلیل ضعف آن را وجود راویِ ضعیف در هر دو سند این روایت، دانسته‌اند.
متن حدیث
| « | اِغْسِلُوا صِبْيَانَكُمْ مِنَ اَلْغَمَرِ فَإِنَّ اَلشَّيَاطِينَ تَشَمُّ اَلْغَمَرَ فَيَفْزَعُ اَلصَّبِيُّ فِي رُقَادِهِ وَ يَتَأَذَّى بِهِ اَلْكَاتِبَان[۱] | » |
| « | كودكان خود را از چربی غذایی که خورده‌اند بشویید و پاكيزه كنيد؛ زیرا شيطان‌ها چربی مانده غذا را بو می‌کشند و این باعث می‌شود، کودک در حال خواب بترسد، و دو فرشته نويسنده اعمال از آن در آزارند. | » |
سند حدیث
شیخ صدوق روایت شستن چربی غذا از کودکان را در سه کتاب خود با دو سلسله سند ذکر کرده است:
بررسی سند اول
شیخ صدوق این روایت را در کتاب علل الشرائع از پدرش، از سعد بن عبدالله، از محمد بن عیسی بن عُبَید، از قاسم بن یحیی، از پدربزرگش حسن بن راشد، از ابی‌بصیر، از امام صادق(ع)، از پدرش، از پدربزرگش، از پدارنش روایت کرده است.[۱] شیخ صدوق این روایت را با همین سند در کتاب خصال نیز آورده است.[۲]
- نجاشی رجال‌شناس شیعه، محمد بن عیسی بن عبید را ثقه و مورد اطمینان دانسته است.[۳] اما شیخ طوسی دیگر رجال‌شناس شیعه او را ضعیف می‌شمارد.[۴]
- راوی‌شناسان قاسم بن یحیی را ضعیف دانسته‌اند.[۵]
- برخی از رجال‌شناسان حسن بن راشد را ثقه[۶] و برخی دیگر ضعیف دانسته‌اند.[۷]
با توجه به ضعیف بودن قاسم بن یحیی و اختلاف نظر درباره محمد بن عیسی و حسن بن راشد، سند اول روایت صحیح و معتبر نیست.
بررسی سند دوم
شیخ صدوق این روایت را در کتاب عیون اخبار الرضا(ع)، از ابوبکر محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بن زُرَیْق بغدادی، علی بن محمد بن عُیَیْنَه [عنبسه] مولی رشید، از دارِم بن قَبیصَة بن نَهْشَل بن مَجُمَع نَهْشَلی صَغانی، از امام رضا(ع)، از پدرانش، از پیامبر(ص) روایت کرده است.[۸]
- محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بن زُرَیْق بغدادی[۹] و علی بن محمد بن عُیَیْنَه [عنبسه]،[۱۰] مجهول و ناشناخته اهستند و نام‌شان در کتاب‌های رجالی متقدم شیعه نیامده است.
- روایات دارِم بن قَبیصَة ، به گفته ابن غضائری[۱۱] و ابن داوود[۱۲] دو رجال‌شناس شیعه، قابل اعتماد نیستند.
با توجه به ضعیف بودن دارم بن قبیصه و مجهول بودن و ثابت نشدن وثاقت دیگر راویان، سند دوم این روایت نیز، معتبر نمی‌باشد.
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ شیخ صدوق، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۵۵۷، باب ۳۴۴ باب العله آلتی من أجلها یغسل الصبیان من الغمر، حدیث۱.
- ↑ شیخ صدوق، محمد، الخصال، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۳۲.
- ↑ رجال النجاشی، ص۳۳۳.
- ↑ فهرست شیخ طوسی، ص۴۰۲. رجال طوسی، ص۳۹۱. رجال ابن داوود، ص۵۰۸.
- ↑ رجال ابن غضائری، ج۱، ص۸۷. رجال ابن داوود، ص۴۵۹.خلاصة الاقوال، ص۲۴۸.
- ↑ رجال الطوسی، ص۳۷۵. رجال ابن داوود، ص۱۰۶. خلاصه الاقول، ص۴۰.
- ↑ رجال ابن غضائری، ص۴۹.
- ↑ شیخ صدوق، محمد، عیون أخبار الرضا، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۹، حدیث ۳۲۰.
- ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۴۱۱.
- ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۴۶۳.
- ↑ رجال ابن غضائری، ص۵۸.
- ↑ رجال ابن داوود، ص۱۴۷ و ص۴۵۴.