تزیین اعمال بد کافران توسط خداوند

سؤال

با توجه به آیه ۴ سوره نمل، آیا خداوند بدی های انسان را زینت می‌دهد؟

تزیین اعمال بد انسان، در قرآن کریم گاهی به صورت مجهول آمده است، گاهی به شیطان نسبت داده شده و دو بار هم به خداوند نسبت داده شده است. به خاطر مسبب الاسباب بودن خدا، تزیین عمل به خداوند نسبت داده شده است، چرا که خداوند در تکرار عمل خاصیتی قرار داده است که انسان تدریجاً به آن عمل عادت می‌کند و بعد از مدتی آن عمل قبیح در نظر فرد زیبا جلوه می‌کند. در برخی از تفاسیر نیز دلیل تزیین اعمال بد توسط خداوند، خلق قوای حیوانی توسط خداوند در انسان دانسته شده است که این قوا عامل تمایل انسان به انجام اعمال بد هستند.

انواع تزیین اعمال در قرآن

زینت دادن اعمال انسان در قرآن کریم به چند شکل آمده است. در جایی این زینت به صورت مجهول آمده است و در جای دیگر این زینت به شیطان نسبت داده شده است. در دو مورد هم این تزیین سوء عمل به خود خداوند نسبت داده شده است.

• در آیه ۴ سوره نمل آمده است: ﴿إِنَّ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَه زَیَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ یَعْمَهُونَ؛ همانا آنان که ایمان به عالم آخرت نمی‌آورند ما اعمالشان را در نظرشان زیبا جلوه دهیم تا به کلی مغرور و گمراه شوند.﴾
• در آیه ۱۰۸ سوره انعام نیز تزینن اعمال بد کافران به خود خداوند نسبت داده شده است. در این آیه آمده است ﴿... کَذٰلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَیٰ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛ این چنین ما عمل هر قومی را در نظرشان زینت داده‌ایم، سپس بازگشت آنها به سوی پروردگارشان است و خدا آنان را به کردارشان آگاه می‌گرداند.﴾

دلیل نسبت زینت به خدا

دلیل نسبت تزیین سوء عمل به خداوند، این است که خدا، مسبب الاسباب در عالم هستی است و تأثیر هر موجودی به خداوند منتهی می‌شود. خداوند در تکرار عمل خاصیتی قرار داده است، که انسان تدریجاً به آن عمل خو می‌گیرد و حس تشخیص او دگرگون می‌شود. بی آنکه مسئولیت انسان از بین برود یا برای خداوند ایراد و نقص باشد.

همان‌طور که خداوند لذت عبادت و کارهای نیک را برای بندگان خاص و مخلص خود می‌چشاند تا از کار نیک سیر نشوند و لذت ببرند، کارهای زشت افراد غیر مؤمن و منکر معاد را در نظرشان زیبا جلوه می‌کند تا بیشتر به کفر گرایند و این زیبا کردن اعمال برای آنها یک نوع جزاء و عقاب است که بیشتر مرتکب گناه شوند و بیشتر عذاب شوند. واضح است وقتی انسان کار زشت و نادرستی را انجام داد تدریجاً قبح و زشتی آن در نظر او کم می‌شود و به آن عادت می‌کند و پس از مدتی که به آن خو گرفت توجیهاتی برای آن می‌تراشد، کم‌کم به صورت زیبا و حتی به عنوان یک وظیفه در نظرش جلوه می‌کند و با افتخار آن عمل را انجام می‌دهد.

کلام مفسرین در تزیین اعمال توسط خدا

شیخ طوسی می‌نویسد: اینکه خدا می‌فرماید ما اعمال آن‌ها را زینت می‌دهیم به این دلیل است که، در کسانی که ایمان به آخرت ندارند قوه شهوی خلق کردیم که اعمال زشت و معاصی در نظرشان زیبا و لذت بخش جلوه کند و با اشتهاء و حرص و ولع سراغ معاصی و گناهان روند.

طبری نیز می‌نویسد: کسانی که به قیامت، معاد و حیات بعد از مرگ و ثواب و عقاب اعمال ایمان ندارند، خداوند اعمال‌شان را برای آنها زیبا جلوه می‌کند و زشتی اعمال‌شان را در نظرشان دوست داشتنی می‌کند و این امر را برای آنها آسان می‌گرداند پس آنها در گمراهی اعمال زشت‌شان که زیبا جلوه گری می‌کند، سرگردان و حیران هستند.

مطالعه بیشتر

• تفسیر نمونه، ج۱۵، ناصر مکارم شیرازی.
• تفسیر روشن، حسن مصطفوی.
• ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۵، سید محمد باقر، موسوی همدانی.
• ترجمه تفسیر البیان.