عوامل خود فراموشی

سؤال

چه عواملی باعث می‌شود انسان دچار خودفراموشی شود؟

از یاد بردن خدا

همچنین ببینید: یاد خدا

مهمترین عامل خود فراموشی، فراموش کردن خدا دانسته شده است. بر اساس آیه ۹ سوره حشر کسی که خدا را فراموش کند، خدا نفسِ او را (خودِ او را) از یادش می‌برد. کسی که خدا را فراموش کند در حقیقت اصل و ریشه خود را فراموش کرده است؛ چراکه انسان نفحه الهی است.

بنابر روایتی از امام علی(ع) نیز، کسی که خدا را فراموش کند، خدا خودِ او را از یادش برده و قلبش را نابینا می‌کند.

اهداف انحرافی

اهداف انحرافی، یکی از عواملی است که انسان، غیر خود را به جای خود قرار می‌دهد و در نتیجه خودِ واقعیش را فراموش می‌کند. انسان هر هدف انحرافی را که انتخاب کند، در حقیقت آن هدف را به جای خودِ واقعی گذاشته است.

خود واقعی بُعد معنوی و الهی انسان، و خودِ غیر واقعی بُعد حیوانی او است، که به آن «ناخود» و «خودِ طُفیلی» نیز گفته‌اند.

بحران هویت و الگوهای منفی

بحران هویت در همه سنین، به‌ویژه در نوجوانی و جوانی، یکی از عوامل خود فراموشی است. فرد در این بحران، در جستجوی هویت است؛ اگر او نتواند هویت خود را بازیابد و شخصیت واقعی خود را بیابد، دچار بی‌هویتی و درنتیجه خود فراموشی می‌شود.

فرد در این مرحله‌، چهره‌هایی مانند رهبران سیاسی، ملی، ورزشی و هنری را به عنوان الگو برگزیده و رفتار خود را با او هماهنگ می‌کند.

در نوجوانی و جوانی فرد وارد برهه‌ای از زندگی می‌شود که به دنبال الگویی است تا شخصیت خود را به کمک آن کامل کند. به گفته روان‌شناسان، اگر دوران نوجوانی به خوبی و سلامت طی نشود و نوجوان شخصیت واقعی خود را در نیابد، دچار پیامدهای ناگواری و در نهایت خود فراموشی خواهد شد.

دلبسته شدن به دنیا

همچنین ببینید: راه‌های دلبسته نشدن به دنیا

دلبستگی به دنیا باعث می‌شود فرد از توجه به خودِ انسانی و الهی‌اش غافل شود. کسی که علاقه‌های او مخالف با بُعد انسانی‌اش باشد، به‌تدریج خود انسانی را فراموش می‌کند و متوجه چیزی می‌شود که با حقیقت او هم‌خوانی ندارد؛ شبیه انسان متشخصی که به مواد مخدر معتاد شود و به‌تدریج زندگی و اعتبار خود را از دست بدهد.

جستارهای وابسته

• خود فراموشی
• راه‌های درمان خود فراموشی